Grabów (powiat łęczycki)

Grabów
	wieś
Państwo	Polska
Województwo	łódzkie
Powiat	łęczycki
Gmina	Grabów
Liczba ludności (2022)	998
Strefa numeracyjna	63
Kod pocztowy	99-150
Tablice rejestracyjne	ELE
SIMC	0284003
	Położenie na mapie gminy Grabów Grabów
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Grabów
	Położenie na mapie województwa łódzkiego Grabów
	Położenie na mapie powiatu łęczyckiego Grabów
	52°07′42,0″N 19°00′34,3″E/52,128333 19,009528
	Strona internetowa

Artykuł	52°7′42″N 19°0′34.3″E
- błąd	4 m
WD	52°7'42"N, 19°0'34"E
- błąd	38 m
Odległość	6 m

Grabów (dawniej Grabowo) – wieś w Polsce, położona w województwie łódzkim, w powiecie łęczyckim, w gminie Grabów, w Kotlinie Kolskiej. Siedziba gminy Grabów. Dawniej miasto; uzyskał lokację miejską w 1372 roku, zdegradowany w 1870 roku^[3]. W XVI wieku lokowane jako miasto królewskie położone było w województwie łęczyckim^[4]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa konińskiego.

Integralne części wsi Grabów^[5]^[6]
SIMC	Nazwa	Rodzaj
1039085	Ciasna	część wsi
1039091	Grabów-Cegielnia	część wsi
1039100	Grabów-Dwór	część wsi
1039122	Koziny	część wsi
1039145	Probostwo	część wsi
1039151	Pruchyniec	część wsi

Grabów znany jest z uprawy cebuli, która jest w tej miejscowości główną rośliną hodowlaną i stąd pochodzi odmiana cebuli o nazwie Grabowska.

Położenie

Wieś położona ok. 13 km na północny zachód od Łęczycy, w zachodniej części powiatu łęczyckiego, przy lokalnej drodze z Łęczycy do Koła i Dąbia.

Historia

Wieś wzmiankowana po raz pierwszy w 1232 r. jako uposażenie kościoła w Dobrowie. W końcu XIII wieku wieś podupadła. Ponownie występuje w źródłach historycznych w połowie XIV wieku, już jako własność szlachecka. W roku 1372 królowa regentka Elżbieta, na prośbę kasztelana łęczyckiego Mikołaja, pozwoliła na przekształcenie wsi w miasto. Pomyślny rozwój miasta przerwany został w pierwszej połowie XVI wieku. W tym okresie Grabów nazywany był niekiedy wsią. W 1552 r. król Zygmunt August wydał miastu przywilej na trzy jarmarki w ciągu roku i potwierdził prawo do odbywania targów. Nadal było to miasto niewielkie, w 1572 r. pracowało tu tylko 12 rzemieślników. W końcowym okresie XVIII wieku miejscowość zatraciła miejski charakter. Nowy przywilej lokacyjny Grabów uzyskał od władz pruskich w 1800 r. W pierwszej połowie XIX wieku powoli wzrastała liczba mieszkańców miasta. W 1809 r. żyło tu 350, a w 1857 r. już 918 osób. 29 października 1863 r. pod Grabowem wojska rosyjskie stoczyły bitwę z oddziałem powstańczym. W 1870 r. miejscowość utraciła prawa miejskie. W lutym 1941 r. hitlerowcy utworzyli we wsi getto dla Żydów z niedalekiej Łęczycy. Podczas jego likwidacji, w kwietniu 1942 r. wywieziono stąd 1200 osób do obozu zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem. Obecnie Grabów jest dużą wsią, posiadającą podstawowe placówki usługowe i handlowe.

Zabytki

Kościół św. Stanisława w Grabowie – wzniesiony w 1838 r. w stylu klasycystycznym.
Rynek – Centrum wsi stanowi obszerny, wydłużony plac. Zachowały się przy nim liczne domy z początku XIX wieku. Budynki murowane, z sienią przechodnią, kryte są dachami naczółkowymi lub dwuspadowymi. Domy drewniane, o konstrukcji zrębowej, przykrywają najczęściej dachy czterospadowe. Ozdobą niektórych domów jest ciekawe zdobnictwo ciesielskie, m.in. ponacinane belki ścian frontowych i rzeźbione drzwi i okiennice.
Synagoga w Grabowie – wybudowana w 1881 r., jedna z dwóch synagog jakie zachowały się w powiecie łęczyckim. Obiekt nie pełni już funkcji sakralnych jednak częściowo zachował swój pierwotny wystrój zewnętrzny.
Cmentarz ewangelicki – założony w I poł. XX w. cmentarz ewangelicki w Grabowie zlokalizowany jest przy drodze wylotowej z miejscowości w kierunku Opiesina. Jest to pozostałość po Olędrach, osadnictwu których kres położyła II wojna światowa. Nekropolia znajduje się w bardzo złym stanie technicznym, zachowało się na niej parę zrujnowanych nagrobków^[7]^[8]^[9].
Cmentarz żydowski w Grabowie – pochodząca z pocz. XIX w. nekropolia została zdewastowana w okresie II wojny światowej i obecnie nie ma na niej żadnych macew a jedynie pamiątkowy obelisk.

Wydarzenia

Co roku w Grabowie w pierwszy wtorek po Niedzieli Wielkanocnej odbywają się rozgrywki w palanta, znane jako Dzień Palanta.
Dzień Cebuli^[10].

Religia

Rzymskokatolicka parafia św. Stanisława w Grabowie.
W Grabowie mieszkają mariawici, którzy należą do parafii św. Mateusza Apostoła i Ewangelisty w Nowej Sobótce. Niegdyś mariawici z okolic Grabowa należeli do Grabowskiej Parafii Mariawitów pw. Przenajświętszego Sakramentu z siedzibą w Kadzidłowej.

Przypisy

↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych, Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04] .
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 332 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 32-33.
↑ Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 181.
↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
↑ GUS. Rejestr TERYT
↑ Bartosz Bijak: Grabów, gm. Grabów, pow. Łęczycki. www.cmentarzeewangelickie-lodzkie.pl, 2010. [dostęp 2018-10-14].
↑ Urząd Gminy Grabów: Zabytki. www.gminagrabow.pl. [dostęp 2018-10-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-05-18)].
↑ Barbara Sobińska: Relacja z warsztatów Sceny Młodych - Nowa Róża 2009. poolspodium.org, 2009-10-13. [dostęp 2018-10-14].
↑ XX Ogólnopolski Dzień Cebuli w Grabowie. e-warzywnictwo.pl. [dostęp 2021-09-16].

Linki zewnętrzne

Strona Grabowa
Historia Żydów w Grabowie na portalu Wirtualny Sztetl
Grabów 1 (6), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 772 .

[1] NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych, Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04] .

[poczta-2] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 332 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .

[3] Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 32-33.

[4] Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 181.

[R2013-5] Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)

[teryt-6] GUS. Rejestr TERYT

[7] Bartosz Bijak: Grabów, gm. Grabów, pow. Łęczycki. www.cmentarzeewangelickie-lodzkie.pl, 2010. [dostęp 2018-10-14].

[8] Urząd Gminy Grabów: Zabytki. www.gminagrabow.pl. [dostęp 2018-10-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-05-18)].

[9] Barbara Sobińska: Relacja z warsztatów Sceny Młodych - Nowa Róża 2009. poolspodium.org, 2009-10-13. [dostęp 2018-10-14].

[10] XX Ogólnopolski Dzień Cebuli w Grabowie. e-warzywnictwo.pl. [dostęp 2021-09-16].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

Siedziba gminy	Grabów
Wsie	Aleksandrówek Besiekiery Biała Góra Borów Borucice Bowętów Brudzeń Budki Bugaj Byszew Celinów Chorki Filipów Gać Golbice Goszczędza Grabów Jamy Janów Jastrzębia Jaworów Kadzidłowa Kępina Kobyle Kotków Ksawerów Ksawerówek Kurzjama Leszno Łyżki Nagórki Nowa Sobótka Nowa Wieś Nowy Besk Odechów Olszewa Osiny Ostrówek Piaski Pieczew Piotrkówek Pociecha Pokrzywnia Polamy Potrzasków Pusta Wieś Radzyń Rochów Rochówek Rybnik Sławęcin Smardzew Smolice Sobótka-Kolonia Srebrna Wieś Stanisławki Stara Sobótka Stary Besk Szłapy Teofilki Wygorzele Źrebięta Żaczki
Kolonia	Ostrówek-Kolonia
Osada	Srebrna
Integralne części wsi	Besiekiery-Kolonia Błowice Bujak Byszew-Parcele Ciasna Czajki Dziadowice Gać-Parcele Goszczędza-Parcele Górka Grabinka Grabów-Cegielnia Grabów-Dwór Huby Kadzidłowa-Adamów Kadzidłowa-Borki Kadzidłowa-Brzezinka Kadzidłowa-Grabinka Kadzidłowa-Karolewo Kliny Kontrowers Kotków-Parcele Kotowice Koziny Odechówek Pieczew Poduchowny Probostwo Protektorat Pruchyniec Sławęcin-Parcele Smardzew-Osada Smolągi Smolice-Parcele Sobótka Poduchowna Wymysłów Zachciałki Żale

Przynależność wojewódzka	gubernia kaliska (1867–1915) woj. łódzkie (II RP) (1919–39) woj. łódzkie (1945–75)
Miasta	Grabów (do 1870) Łęczyca Ozorków (od 1816) Parzęczew (do 1870) Piątek (do 1870) Poddębice (do 1870 i 1934–56 →)
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75)	Balków (1868–1915) Bałdrzychów (do 1868) Boczki (do 1868) Borki (do 1874) Chociszew (do 1954) Dalików (do 1954) Daszyna (od 1973) Gostków (do 1954) Ktery (do 1868) Góra Świętej Małgorzaty (od 1973) Grabów Leśmierz (1868–1954) Łęczyca (od 1973) Mazew (do 1954) Ozorków (od 1973) Parzęczew (od 1953) Piaskowice (1868–1953) Piątek (od 1870) Poddębice (1868–1954) Pokrzywnica (do 1870) Rogóźno (do 1954) Sobótka (do 1954) Strzeblew (do 1868) Świnice Warckie (od 1973) Tkaczew (do 1954) Topola (do 1954) Tum (do 1954) Witonia
Gromady (1954–72)	Balków (1954–59) Bałdrzychów (1954–55 →) Besiekiery (1954–68) Błonie (1954–72) Budzynek (1954–55 →) Byszew (1954–55 →) Byszew Grabowski (1954–59) Chociszew (1954–68) Chorki (1954–68) Czerników (1954–59) Dalików (1954–55 →) Daszyna (1954–72) Domaniew (1954–55 →) Drwalew (1954–56 →) Florentynów (1954–58) Gaj (1954–59) Gaj Nowy (1959–72) Gawrony (1954–61) Gostków (1954–55 →) Góra Bałdrzychowska (1954–55 →) Góra Małgorzaty (1954–72) Grabów (1954–72) Grotniki (1954–56 →) Janków (1954–58) Kadzidłowa (1954–61) Leśmierz (1954–72) Leżnica Mała / Leźnica Mała (1954–72) Lorenki (1954–58) Marynki (1954–59) Mazew (1954–72) Parzęczew (1954–72) Piaski (← 1956–72) Piątek (1954–72) Praga (1954–55 →) Przekora (1954–55 →) Różyce Żmijowe (1954–61) Siedlec (1954–72) Sierpów (1954–59) Sobień (1954–57 →) Sobótka (1954–72) Sokolniki (1954–72) Solca Wielka (1954–72) Strzegocin (1954–55 →) Śladków Górny (1954–58) Świnice Warckie (← 1956–72) Topola Katowa (1954–72) Topola Królewska (1954–72) Tur (1954–55 →) Węglewice (1954–58) Wilczkowice (1954–59) Wilczyca (1954–55 →) Witonia (1954–72) Witów (1954–59) Wola Niedźwiedzia (1954–58) Wypychów (1954–72) Zagaj (1954–59)

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne