Grabowno Wielkie (wieś w województwie dolnośląskim)

Grabowno Wielkie

wieś
Kościół Matki Boskiej Częstochowskiej
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	oleśnicki
Gmina	Twardogóra
Liczba ludności (2011)	1118[1]
Strefa numeracyjna	71
Kod pocztowy	56-416[2]
Tablice rejestracyjne	DOL
SIMC	0881970
Położenie na mapie gminy Twardogóra Grabowno Wielkie
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Grabowno Wielkie
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Grabowno Wielkie
Położenie na mapie powiatu oleśnickiego Grabowno Wielkie
51°20′59″N 17°25′05″E/51,349722 17,418056

Grabowno Wielkie (niem. Groß Graben^[3]) – wieś w Polsce położona w północno-wschodnim krańcu województwa dolnośląskiego, w powiecie oleśnickim, w gminie Twardogóra^[4], na wysokości 190–215 m n.p.m. Jej powierzchnia wynosi ok. 2724 hektary. Wieś graniczy z Twardogórą, Grabownem Małym, Dobroszycami, Białym Błotem i Bukowinką. We wsi znajduje się stacja kolejowa.

Historia

Ta sekcja od 2010-10 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Dokładny czas założenia wsi nie jest określony. Miejscowość została rozbudowana ok. XV wieku z osady hutników i węglarzy. Nazwa wsi prawdopodobne pochodzi od polskiego słowa "grabow" – "wieś grabów", wiele okolicznych nazw wsi pochodzi właśnie od nazw drzew (m.in. Bukowinka, Dąbrowa). W 1875 r. powstała linia kolejowa Oleśnica – Gniezno przebiegająca przez Grabowno Wlk., a 35 lat później odgałęzienie do Międzyborza.

W 1945 r. mieszkało tu ok. 120 Niemców i ok. 510 Polaków. Po zakończeniu II wojny światowej początkowo zwierzchnictwo nad miejscowością miała radziecka Komenda Wojenna, która stacjonowała na tym terenie od końca stycznia do połowy kwietnia 1945 r. Przełom kwietnia i maja był początkiem zwierzchnictwa administracji polskiej. Pierwszym sołtysem wsi został Tadeusz Kozioł.

W okresie powojennym ponownie uruchomiono szkołę w pałacu majątku ziemskiego, ponieważ poprzedni budynek szkolny został zniszczony podczas wojny. W tym czasie we wsi znajdowało się około 50 gospodarstw rolnych, robotnicy podjęli pracę na stacji PKP (która zatrudniała wówczas ok. 60 osób) i w pobliskich zakładach. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wrocławskiego.

Kościół parafialny w Grabownie Wielkim

Ołtarz z kopią obrazu M.B.Częstochowskiej w Grabownie Wielkim

Renesansowa płyta nagrobna Hansa von Strachwitza

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[5]:

• kościół ewangelicki, ob. rzymskokatolicki parafialny pod wezwaniem Matki Boskiej Częstochowskiej, postawiony na miejscu pierwszego drewnianego z XVI w. Starszy kościół był ufundowany przez oleśnickiego księcia Karola II, a rozbudowany i uwieńczony wieżą z dzwonem przez ówczesnego właściciela Grabowna – Hansa von Strachwitz z Brodaw. Kościół uległ zniszczeniu w pożarze, na jego miejscu w 1850 r. - XIX w. powstał nowy w stylu eklektycznym, przetrwał do dziś. Świątynie wzniesiono na planie prostokąta, jednonawowa, na zachodzie zwieńczona wieżą, na wschodzie półkolistym prezbiterium. Zbudowana z cegieł i otynkowana. 25 listopada 1945 r. uroczyście wyświęcono luterańską świątynię na kościół rzymskokatolicki. Uległ zniszczeniu XIX-wieczny wystrój wnętrza, pozostałością dawnego zboru ewangelickiego są empory obiegające kościół z trzech stron, strop oparty jest na drewnianym wiązaniu wiszącym. W kruchcie kościoła na ścianie po lewej stronie znajduje się renesansowa płyta nagrobna Hansa von Strachwitza, wykonana z piaskowca. Naprzeciwko płyty stoi dolna część chrzcielnicy pochodzącej z 1769 r., jej srebrnej góry brak. Była ona darem ówczesnego właściciela Grabowna – Ernesta Zygmunta von Tschierschy z okazji chrztu jego pierworodnego syna.
• pozostałości parku z 1740 r., k. XIX w.

Inne zabytki

Ta sekcja od 2015-05 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

• grodzisko z około 985-900 r.; zbudowane na planie trójkąta, z widocznymi partiami 5-8-metrowych wałów od strony zewnętrznej i 2,5-metrowymi od wewnętrznej, które okalają ok. 0,24 ha powierzchni; grodzisko przetrwało do XII w., na ten właśnie czas datuje się znalezione fragmenty ceramiki (okres wczesnego średniowiecza)
• stacja PKP z wieżą ciśnień
• dwa pobliskie poniemieckie domy (obecnie bloki mieszkalne, tzw. "domy tartaczne").

Zobacz też

• Grabowno
• Grabowno Małe

Przypisy