Grabowo (powiat gołdapski)
| Artykuł | 54°13′31″N 22°14′29″E |
|---|---|
| - błąd | 38 m |
| WD | 54°13'30"N, 22°14'15"E |
| - błąd | 38 m |
| Odległość | 269 m |
| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Sołectwo | Grabowo |
| Liczba ludności (2021) | 550[1] |
| Strefa numeracyjna | 87 |
| Kod pocztowy | 19-500 |
| Tablice rejestracyjne | NGO |
| SIMC | 075862 |
Położenie na mapie gminy Gołdap _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Gołdap") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu gołdapskiego  | |
 54°13′31″N 22°14′29″E/54,225278 22,241389 | |
Grabowo (niem. Arnswald[2][3], do 1938 r. Grabowen[2]) – wieś w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie gołdapskim, w gminie Gołdap,przy drodze wojewódzkiej 650 prowadzącej do przejścia granicznego Gołdap-Gusiew. Wieś jest sołectwem, leży w strefie nadgranicznej.
W latach 1946–1954 i 1973–1976 miejscowość była siedzibą gminy Grabowo. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego.
W Grabowie znajdują się m.in.: przystanek autobusowy PKS, ośrodek zdrowia i sklepy.
Nazwa
16 lipca 1938 r. w miejsce nazwy Grabowen wprowadzono nazwę Arnswald[2]. 12 listopada 1946 r. nadano miejscowości polską nazwę Grabowo[3].
Historia
Miejscowość założona w 1585 r. przez Jana Bałamutowskiego. Parafia istniała już w 1591 roku. W 1807 r. kwaterowały w Grabowie oddziały gen. Dąbrowskiego. W miejscowości znajduje się neogotycki kościół z końca XVI wieku, przebudowany w 1680 i 1732 roku. Wtedy dobudowano wieżę[4].
W 1933 r. w miejscowości mieszkało 478 osób, a w 1939 r. – 466[2]
Parafia
Kościół w Grabowie zbudowano pod koniec XVI wieku, gruntownie odnowiono w 1732 r. Parafia ewangelicka powstała ok. 1580 r. i istniała aż do 1950 roku. Znane są następujące daty z historii tego obiektu: około 1589 roku powstanie kościoła, 1695- dostawienie wieży, 1732 gruntowa przebudowa, wzniesienie ołtarza głównego. Cennym elementem należącym do wyposażenia wnętrza kościoła, jest kamienna płyta nagrobna z początku XVII w. Obecnie leży ona przed wejściem do świątyni. Na wieży znajduje się stary, XIX-wieczny zegar, oraz dzwon z pierwszej ćwierci XVIII w. Dzwony odlano w 1724 i 1926 r. Wnętrze kościoła przebudowane zostało w latach 50 XX w . Parafię kanonicznie erygowano 14 sierpnia 1952 [5]
Kościół posiada wnętrze o układzie jednonawowym. Sklepienie stanowi płaski sufit z drewnianymi elementami upiększeń. Wewnątrz świątyni centralne miejsce zajmuje prezbiterium. Prezbiterium wydzielone jest wysoką drewnianą balustradą, dekorowaną płycinami, ze złotą dekoracją roślinną w formie czteroliścia umieszczonego w centrum. Ołtarz główny Matki Bożej Różańcowej – architektoniczny, drewniany, dwukondygnacyjny. W pierwszej kondygnacji znajduje się drewniane dobrze zabezpieczone tabernakulum. W drugiej kondygnacji we wnęce umieszczona figura Matki Bożej Niepokalanie Poczętej (zasłaniana obrazem Matki Bożej z dzieciątkiem Jezus). Ołtarz zamknięty prosto, zwieńczony krzyżem.W tym samym stylu co ołtarz główny wykonane są ambonka i kredencja[6].
Odpust w tym kościele(1 niedzielę października)
Księgi parafialne prowadzone od 1952 r.
Proboszczowie
ks. Jan Kąkol (1950-1957)
ks. Zbigniew Kirsz (1957-1961)
ks. Błażej Wolanin (1961-1975)
ks. Mieczysław Kozik (1975-1983)
ks. Kazimierz Lewandowicz.(1983-2016)
i obecnie urzędujący ks.Tadeusz Kulesza[5]
Szkoła
Pierwsza szkoła powstała w Grabowie razem z parafią w 1589 roku. Była to szkoła parafialna. Do XVII wieku nauczano w niej w języku polskim, później w niemieckim. Jej uczniem był m. in. Marcin Giersz pochodzący z pobliskiej wsi Kowalki.
Po II wojnie światowej, (w grudniu 1945 roku), zorganizowano szkołę w poniemieckim budynku szkolnym (Grabowo 7) (obecnie znajduję się tam przedszkole ). 'Nowy budynek szkoły (Grabowo 54) oddano do użytku 19 października 1968 roku.
Od 1977 roku nauczanie odbywało się również w budynku po urzędzie gminy (Grabowo 52) Obecnie w tym budynku nie odbywają się lekcje
Do 1973 roku do szkoły uczęszczały dzieci z Grabowa i okolicznych wsi. Szkoły czteroklasowe funkcjonowały wtedy w Główce, Marcinowie i Dunajku. Szkoły ośmioklasowe oprócz Grabowa w Siedlisku, Nasutach i Zatykach. Od roku szkolnego 1973/74, kiedy w Grabowie powstała zbiorcza szkoła gminna, stopniowo likwidowano te szkoły.
Kierownicy szkoły w poszczególnych latach: w roku szkolnym 1945/46 była Helena Omelaniuk,
w latach szkolnych 1946/47 – 1947/48 Maria Junik,
w latach 1948/49 – 1949/50 Maria Lempe,
w latach 1950/51 – 1972/73 Henryk Ostrowski.
Dyrektorzy szkoły w poszczególnych latach: Od roku 1973/74 do 1990/91 dyrektorem szkoły był Józef Czamarecki,
w latach 1991/92 – 1995/96 Mirosław Sidor,
w latach 1996/1997 - 2002/2003 Teresa Piszczek.
Od roku 1998 szkoła podstawowa w Grabowie nosi imię Michała Kajki
01 września 2003 r. utworzono Zespół Szkół w Grabowie, w którego skład weszła Szkoła Podstawowa im. Michała Kajki w Grabowie, oraz Samorządowe Gimnazjum w Grabowie. Dyrektorem powstałego zespołu została Irena Łobacz
Od 2018/19 roku W miejsce Zespołu Szkól Grabowie powstała ośmioklasowa Szkoła Podstawowa im. Michała Kajki w Grabowie
Dyrektorem również powstała Irena Łobacz[7]
Linki
- ↑ Wieś Grabowo w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2019-09-25] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ a b c d Michael Rademacher: Deutsche Verwaltungsgeschichte Ostpreußen, Kreis Goldap. 2006. [dostęp 2012-06-14]. (niem.).
- ↑ a b Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
- ↑ Piotr Skurzyński "Warmia, Mazury, Suwalszczyzna" Wyd. Sport i Turystyka - Muza S.A. Warszawa 2004 ISBN 83-7200-631-8 s. 174
- ↑ a b HISTORIA, Parafia Matki Boskiej Różańcowej w Grabowie [dostęp 2022-12-06] (pol.).
- ↑ Grabowo - Parafia pw. Matki Bożej Różańcowej - Diecezja Ełcka [dostęp 2022-12-06] (pol.).
- ↑ O nas – Szkoła Podstawowa w Grabowie [dostęp 2022-12-06] (pol.).
Bibliografia
- Tomasz Darmochwał, Marek Jacek Rumiński: Warmia Mazury. Przewodnik, Białystok: Agencja TD, 1996. ISBN 83-902165-0-7, s. 210
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Warmian-Masurian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 54.52 N
- S: 53.07 N
- W: 19.05 E
- E: 22.95 E
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Gołdap County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
- N: 54.38 N
- S: 54.14 N
- W: 21.92 E
- E: 22.83 E