Graf Zeppelin (1938)
 | |
| Klasa | Graf-Zeppelin |
|---|---|
| Typ | Lotniskowiec |
| Historia | |
| Stocznia | Deutsche Werke Kiel A.G., Kilonia |
| Położenie stępki | 28 grudnia 1936 |
| Wodowanie | 8 grudnia 1938 |
Zamówiony dla  Kriegsmarine | |
| Los okrętu | nigdy nieukończony, zatopiony w 1947 jako okręt-cel |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność | standardowa: 23 200 t |
| Długość | całkowita: 262,5 m |
| Szerokość | kadłuba: 31,5 m |
| Zanurzenie | 8,5 m |
| Napęd | |
| 4 turbiny, 4 śruby, 16 kotłów typu Le Mont, moc maszyn: 200000 KM | |
| Prędkość | 33,8 węzłów[1] |
| Zasięg | 8000 Mm (14 816 km) przy 19 węzłach (35 km/h) |
| Uzbrojenie | |
| 16 dział 150 mm, 12 dział przeciwlotniczych 105 mm, 22 działa 37 mm, 28 działek 20 mm Opancerzenie: pancerz burtowy powyżej linii wodnej – 100 mm, pancerz w części rufowej – 60 mm; pancerz w części dziobowej – 60 mm; pancerz zbiorników paliwa lotniczego, magazyny bomb i torped poniżej linii wodnej – 40 mm, pancerz między pokładem lotniczym a górnym hangarem – 20 mm, pokład startowy – 37,5 mm | |
| Wyposażenie lotnicze | |
| Pokład lotniczy: 240 m (długość), 36,2 m (szerokość) Katapulty: 2 Windy: 3 (15,2 m – długość, 14,3 m – szerokość) Hangary: hangar dolny – 170 m (długość), 16 m (szerokość); hangar górny – 183 m (długość), 16 m (szerokość) 42 samoloty podzielone na trzy eskadry. Dwie eskadry myśliwców Messerschmitt Bf 109T i jedna eskadra samolotów bombowo-torpedowych Fieseler Fi 167 lub Junkers Ju 87C[2] | |
| Załoga | 1760 + 300 |
Graf Zeppelin (Flugzeugträger A) – nieukończony lotniskowiec III Rzeszy z okresu II wojny światowej. Jedyny lotniskowiec w historii Niemiec.
Historia
Prace projektowe nad niemieckimi lotniskowcami rozpoczęto na wiosnę 1934 roku. Podjęto decyzję o budowie dwóch jednostek Flugzeugträger A („Graf Zeppelin”) i Flugzeugträger B („Peter Strasser” – ku czci twórcy niemieckiego lotnictwa morskiego) o wyporności 23 430 ton. Prace nad okrętem trwały od 28 grudnia 1936. 8 grudnia 1938 w Kilonii w obecności Adolfa Hitlera i Hermanna Göringa dokonano wodowania pierwszego lotniskowca, któremu nadano imię na cześć konstruktora lotniczego Ferdinanda von Zeppelina. Prace nad obiema jednostkami trwały do wiosny 1940. Mimo znacznego zaawansowania w budowie zostały one jednak nagle przerwane na rozkaz Adolfa Hitlera. Prace pozwolono wznowić dopiero w 1941, ale tylko w odniesieniu do zwodowanego trzy lata wcześniej „Graf Zeppelina”. W tym czasie kadłub okrętu był przeholowywany najpierw do Gotenhafen (okupacyjna nazwa Gdyni), a później z powrotem do Kilonii. 2 lutego 1943 budowę ostatecznie wstrzymano, na skutek rozkazu Hitlera o wycofaniu ze służby wszystkich dużych jednostek, po bitwie na Morzu Barentsa[3]. Ukończony w ponad 90% lotniskowiec „Graf Zeppelin” został w kwietniu odholowany do Szczecina. Tam została zdemontowana z niego większa część maszyn i uzbrojenia.
24 kwietnia 1945 w obliczu postępów wojsk radzieckich okręt został samozatopiony przez otwarcie zaworów dennych, a ładunkami wybuchowymi zniszczono jego elementy wyposażenia, w tym turbiny i windy lotnicze; został także uszkodzony przez artylerię[4]. Po zdobyciu, latem 1945 lotniskowiec został podniesiony i 19 sierpnia 1945 formalnie wcielony do marynarki ZSRR[4]. Nie podjęto jednak działań w kierunku jego ukończenia, a jedynie prowizorycznie zapewniono jego pływalność. Na skutek porozumienia brytyjsko-radzieckiego z grudnia 1946, przypadł on ZSRR, jednakże zaliczony do okrętów grupy C (okrętów, których przywrócenie do służby trwałoby ponad 6 miesięcy), które miały zostać zatopione lub złomowane[4]. Władze ZSRR zdecydowały zatopić lotniskowiec na Morzu Bałtyckim, po przeprowadzeniu testów wytrzymałości na eksplozje ładunków wybuchowych, bombardowanie i ostrzał. „Graf Zeppelin” został wyholowany ze Świnoujścia 14 sierpnia 1947 i od 16 sierpnia prowadzono na nim próby wybuchów na jego pokładzie. Połączono to z bombardowaniem go przez bombowce Pe-2 jako okręt-cel, lecz z 88 bomb 50 kg trafiło 6[4]. Ostatecznie okręt, znoszony przez wiatr na płyciznę, został dobity torpedami niszczyciela „Sławnyj” 17 sierpnia 1947[4]. Niewykluczone jest, że został zatopiony przez marynarkę radziecką pod naciskiem armii sojuszniczych, które nie chciały dopuścić do tego, aby ZSRR miał w swoim posiadaniu lotniskowiec.
12 lipca 2006 kadłub lotniskowca odnalazła zajmująca się poszukiwaniem i wydobyciem ropy naftowej firma Petrobaltic w wodach Bałtyku 55 km na północ od Władysławowa na głębokości 87 m. Wykorzystywany przez nią statek badawczy m/v „St. Barbara”[5] zaopatrzony w specjalistyczny sprzęt do sondowań podwodnych namierzył i zarejestrował wrak, jako pierwszy. 26 lipca 2006 okręt hydrograficzny ORP „Arctowski” przeprowadził podwodne badania zatopionej jednostki[4]. 27 lipca 2006 polska Marynarka Wojenna oficjalnie potwierdziła, że zatopiony wrak to „Graf Zeppelin”.
Galeria
Model lotniskowca „Graf Zeppelin”
Model lotniskowca „Graf Zeppelin”
Model lotniskowca „Graf Zeppelin”, Muzeum Techniki w Speyer
Tablica rozpoznawcza lotniskowca
(c) Bundesarchiv, Bild 146-1984-097-36 / Urbahns / CC-BY-SA 3.0Lotniskowiec „Graf Zeppelin” po wodowaniu
(c) Bundesarchiv, RM 25 Bild-02 / CC-BY-SA 3.0Stępka dla lotniskowca „Graf Zeppelin” w Grudniu 1936 r.
(c) Bundesarchiv, Bild 134-B0676 / CC-BY-SA 3.0Lotniskowiec „Graf Zeppelin” zacumowany w Szczecinie w połowie 1941 r.
Lotniskowiec „Graf Zeppelin” widziany z powietrza 6 lutego 1942 r. w Gdyni, wówczas zwanej Gotenhafen
(c) Bundesarchiv, RM 25 Bild-64 / CC-BY-SA 3.0Lotniskowiec „Graf Zeppelin” w suchym doku w marcu 1943 r.
Lotniskowiec „Graf Zeppelin” w Świnoujściu 5 kwietnia 1945 r. po podniesieniu wraku z dna i zapewnieniu pływalności w marcu 1946 pod Sowieckim zarządem, zatopiony ponownie jako cel ćwiczebny na Bałtyku 16 sierpnia 1947 r.
(c) Bundesarchiv, RM 25 Bild-31 / CC-BY-SA 3.0Lotniskowiec „Graf Zeppelin” w czerwcu 1939 r.
(c) Bundesarchiv, RM 25 Bild-13 / CC-BY-SA 3.0Lotniskowiec „Graf Zeppelin” w trakcie prac konstrukcyjnych 21 września 1938 r. w stoczni Deutsche Werke w Kilonii
(c) Bundesarchiv, RM 25 Bild-61 / CC-BY-SA 3.0Lotniskowiec „Graf Zeppelin” w trakcie prac konstrukcyjnych, widziane od strony bakburty rufa i pokład lotniczy
(c) Bundesarchiv, RM 25 Bild-53 / CC-BY-SA 3.0Lotniskowiec „Graf Zeppelin” w trakcie prac konstrukcyjnych, widziany od strony sterburty
(c) Bundesarchiv, RM 25 Bild-62 / CC-BY-SA 3.0Lotniskowiec „Graf Zeppelin” w trakcie prac konstrukcyjnych, widziane od strony bakburty dziób i pokład lotniczy
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Spotyka się też prędkość 35 węzłów: Steve Crawford: Pancerniki i lotniskowce, Bellona, Warszawa 2010.
- ↑ Pierwotnie planowano stacjonowanie 12 bombowców nurkujących Ju 87D i 30 myśliwców Bf 109F; później proporcje zmieniono na 28:12 – zob. Steve Crawford: Pancerniki i lotniskowce, Bellona, Warszawa 2010.
- ↑ Murawski 2017 ↓, s. 61.
- ↑ a b c d e f Murawski 2017 ↓, s. 62-63.
- ↑ Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2007-10-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-23)].
Bibliografia
- Stephen Burke, Without wings. The Story of Hitler's Aircraft Carrier, Victoria, BC: Trafford, 2007, ISBN 1-4251-2216-7, OCLC 191759130.
- Krzysztof Zalewski. Lotniskowce II wojny światowej. Tom 1. ISBN 83-901273-6-9
- Marek J. Murawski. Lotniskowiec Graf Zeppelin i jego samoloty pokładowe. „Wojsko i Technika – Historia”. 3/2017. III (11), maj-czerwiec 2017. Warszawa. ISSN 2450-2480.
Linki zewnętrzne
- Graf Zeppelin Class (ang.)
- Lotniskowiec Graf Zeppelin. mars.slupsk.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-07-19)].
- Niemiecki lotniskowiec Graf Zeppelin
- Ostatnie dni niemieckiego lotniskowca Graf Zeppelin
- Flugzeugträger Graf Zeppelin. unterwasserwelt.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-04)]. (niem.)
- Dziennik Bałtycki Wrak wzbudził sensację w Niemczech
- Graf Zeppelin Info, www.german-navy.de [dostęp 2021-04-17].
Media użyte na tej stronie
.svg)
The German aircraft carrier Graf Zeppelin photographed on 6 February 1942 at Gotenhafen (today Gdynia, Poland) by a British Royal Air Force aircraft.
(c) Bundesarchiv, Bild 146-1984-097-36 / Urbahns / CC-BY-SA 3.0
(c) Bundesarchiv, RM 25 Bild-02 / CC-BY-SA 3.0
Deutsche Werke Kiel
The German aircraft carrier Graf Zeppelin after launching in December 1938.
(c) Bundesarchiv, RM 25 Bild-61 / CC-BY-SA 3.0
Aufgen. am 26.3.40
Autor: F.Lang, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Modell Flugzeugträger Graf Zeppelin,Techn.Museum Speyer
The former German aircraft carrier Graf Zeppelin on 5 April 1947 at Swinemünde (today Świnoujście, Poland) while in Soviet custody. The scuttled carrier had been refloated in March 1946 and was sunk as a target in the Baltic Sea on 16 August 1947.
(c) Bundesarchiv, RM 25 Bild-64 / CC-BY-SA 3.0
Ansicht BB vorn
Kiel, d. 24.3.43
(c) Bundesarchiv, Bild 134-B0676 / CC-BY-SA 3.0
B 676 (R IX E 7845)
(c) Bundesarchiv, RM 25 Bild-13 / CC-BY-SA 3.0
Flugzeugträger "A". Baustadium Aufgen. am 21.9.1938 Deutsche Werke Kiel
[Rückseite mit kyrillischer Beschriftung]
Autor: User:Raboe001, Licencja: CC BY-SA 2.5
Ein Modell des Flugzeugträgers Graf Zeppelin im Aeronauticum Cuxhaven
Autor: User:Raboe001, Licencja: CC BY-SA 2.5
Ein Modell des Flugzeugträgers Graf Zeppelin im Aeronauticum Cuxhaven
(c) Bundesarchiv, RM 25 Bild-62 / CC-BY-SA 3.0
Aufgen. am 21.6.1940
(c) Bundesarchiv, RM 25 Bild-53 / CC-BY-SA 3.0
Aufgen. am 19.9.1939
(c) Bundesarchiv, RM 25 Bild-31 / CC-BY-SA 3.0
Aufgen. am 20.6.1939