Grafologia (psychologia)

Grafologia (psychologiczna analiza pisma) – dziedzina psychologii zajmująca się ustalaniem związków między grafizmem a dominantami osobowościowymi. Grafologia jako technika projekcyjna ma swoje naukowe podstawy w psychologii ekspresji i wyrazu.

Grafolodzy badając pismo biorą pod uwagę szereg czynników, m.in. nacisk pisma, wielkość, szerokość i pochylenie pisma, odległości między literami, wyrazami i wersami, sposób wiązania liter, linearność pisma, stosunek wielkościowy poszczególnych stref pisma, rytm i jakość formy pisma, jego żywotność, tempo pisania itp.[1]

Historia

Francuski badacz pisma i jezuita Jean Hipolit Michon (1806–1881) jako pierwszy wprowadził do powszechnego stosowania termin Grafologia oraz opracował podstawowe zasady psychologicznej analizy pisma w oparciu o stworzony przez siebie katalog cech pisma zawierający 360 zmiennych. Jego badania kontynuował i udoskonalił Juliusz Crepieux-Jamin (1858–1940) odkrywając, że cechy pisma należy badać wiązkami, tzw. syndromami, a nie pojedynczo. Wniosek ten położył podwaliny pod współczesną analizę pisma. Juliusz Crepieux-Jamin przebadał tysiące próbek pisma i uzasadnił w oparciu o psychologię ekspresji psychologiczną interpretację cech pisma[2]. Na przełomie XIX i XX w. powstał drugi, równie dynamiczny ośrodek rozwoju grafologii w Europie. Były nim Niemcy. Wielu tamtejszych uczonych połączyło swe siły w odkrywaniu tajników grafologii zakładając Niemieckie Towarzystwo Grafologiczne. Najbardziej znaczącą postacią spośród nich był psycholog i filozof Ludwig Klages, który zajął się badaniem zależności między mową, mimiką a pismem[3].

Grafologia w ujęciu międzynarodowym

Szczególnie bogaty dorobek naukowy w obszarze badań pisma reprezentują poza francuską grafologią między innymi takie szkoły grafologiczne jak: niemiecka, szwajcarska, włoska oraz hiszpańska. W polskim nurcie grafologii na uwagę zasługuje system grafologiczny prof. Henryka Gralskiego (założyciela Instytutu Grafologii Naukowej w przedwojennym Krakowie) oraz współczesna szkoła polska – Słownik terminów pismoznawczych "Jesiennych Szkół Empirycznych Badań Pisma Ręcznego" przy Instytucie Ekspertyz Sądowych w Krakowie[1]. W krajach takich jak Włochy, Francja czy Szwajcaria jej wyniki są uznawane w sądach oraz są stosowane w terapii oraz rekrutacji.

Badania na temat skuteczności

Na gruncie polskim mamy sporą literaturę przedmiotu dotyczącą naukowych badań związku osobowości z grafizmem pisma. Dość wymienić liczne publikacje psychologa dr Barbary Gawdy, w tym książki: Psychologiczna analiza pisma (1999) i Pismo a osobowość (2000), w których wykazuje w oparciu o badania naukowe, w tym również własne, związek wielu właściwości psychicznych z cechami graficznymi pisma. Badania były przeprowadzone w oparciu o 16 CO Kwestionariusz R.B. Cattela, kwestionariusz EPQ-R Eysencka. W pracy zbiorowej studiów nad grafizmem pisma „Grafizm jako forma ekspresji” autorzy poszczególnych opracowań związanych z korelacjami między grafizmem a psychiką stosują m.in. kwestionariusz NEO-FFI Costy i McCrea, kwestionariusz PTS, itp[4]. Wszelkie korelacje są weryfikowane i potwierdzane przez programy badawcze, zaprezentowane w wyżej wspomnianej pracy. Dr Zuzanna Górska, psycholog i grafolog przeprowadziła na największą w świecie skalę badania dotyczące możliwości rozpoznawania poziomu ekstrawersji na podstawie charakterystyk pisma. W kwartalniku Perceptual and Motor Skills ukazał się artykuł z wynikami jej badań. W badaniach uczestniczyły 883 osoby (404 mężczyzn i 479 kobiet), spełniające określone wymagania (m.in. praworęczność, brak zdiagnozowanej dysleksji oraz brak chorób i zaburzeń układu nerwowego). Do analizy danych wykorzystano algorytm SVM (ang. Support Vector Machine, pol. maszyna wektorów nośnych) wraz z procedurą 10-krotnej walidacji krzyżowej. Uzyskane wyniki sugerują możliwość szacowania z dość wysoką dokładnością (powyżej 70%) poziomu ekstrawersji na podstawie analizy pisma. Grafologia jest (w wielce kontrowersyjny sposób) stosowana m.in. w psychologii sądowej, w selekcji zawodowej jako pomoc przy procesie rekrutacji, pracy psychologa, w doradztwie zawodowym i personalnym, w doradztwie partnerskim, w strategiach zarządzania zasobami ludzkimi, w biznesie...

Ośrodki akademickie

Grafologia jest jednym z przedmiotów wykładanych na Katedrze Kryminalistyki Uniwersytetu Wrocławskiego i Uniwersytetu Śląskiego oraz na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytetu Poznańskiego. Jest też wykładana w Instytucie Psychologii UMCS w Lublinie oraz w prywatnych placówkach oświatowych w szkolnictwie wyższym (Bałtycki Instytut Psychologii w Gdańsku, Instytut Psychologii Stosowanej w Warszawie). Poza granicami Polski można studiować grafologię między innymi w następujących ośrodkach: Instytut Grafologiczny w Urbino (Włochy), Londyńskie Kolegium Grafologiczne (jednostka szkoleniowa Brytyjskiej Akademii Grafologicznej), Uniwersytet w Lyonie, Instytut Grafologii w Monachium, Czeski Instytut Grafologii, Instytut Grafologii w Sankt Petersburgu, Instytut Grafologii przy Uniwersytecie Ludowym w Rumunii, itp[5]. Obecnie w Polsce jedynym czasopismem poruszającym tematykę psychologii pisma jest kwartalnik "KrymiGRAF" przeznaczony dla biegłych sądowych z zakresu ekspertyzy porównawczej pisma i psychologii pisma[6].

Zarzuty

Grafologia jest obiektem ostrej krytyki i zwykle określana jako pseudonauka. Jednym z najczęściej padających oskarżeń jest brak badań potwierdzających jej skuteczność. Dyskusyjna jest również jej weryfikowalność (falsyfikowalność). Nie bez znaczenia jest też konflikt interesów: grafolodzy sprzedają swoje pomysły podpierając je wątpliwymi wynikami badań naukowych.

Przypisy

  1. ↑ a b I. Rusajczyk: Grafologia komplementarna, Gdańsk 2013, ISBN 978-83-936797-6-8
  2. ↑ Barbara Gawda, Psychologiczna analiza pisma, Lublin: Wydaw. UMCS – Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 1999, ISBN 83-227-1423-8, OCLC 749803425.
  3. ↑ Historia grafologii. [dostęp 2015-02-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-18)].
  4. ↑ Grafizm jako forma ekspresji, (praca zbiorowa, red. B. Gawda), Lublin 2006, ISBN 83-227-2510-8
  5. ↑ A. Wójtowicz: Grafologiczny Niezbędnik, Bytom 2010, ISBN 978-83926158-3-5
  6. ↑ Strona internetowa kwartalnika KrymiGRAF: https://web.archive.org/web/20140328233337/http://wolumen.org/wydawnictwo/krimi.html

Bibliografia

  • I. Rusajczyk (2013) Grafologia komplementarna. Pismo w świecie archetypów i symboli, ISBN 978-83-936797-6-8
  • Z. Górska (2012) Analiza pisma ręcznego jako metoda diagnozowania osobowości. Podejście psychometryczne. Rozprawa doktorska, której obrona odbyła się w grudniu 2012 roku na Uniwersytecie Marie Curie-Skłodowskiej w Lublinie
  • A. Wójtowicz (2010) Grafologiczny Niezbędnik, ISBN 978-83926158-3-5
  • Tomasz Szewczyk, Z doświadczeń biegłego, Bytom: Wydawnictwo Wolumen, 2009, ISBN 978-83-926158-6-6, OCLC 750969663.
  • Tomasz Szewczyk, Okiem grafologa. Alfabet grafologiczny z rysunkami, Bytom: Wydawnictwo Wolumen, 2008, ISBN 978-83-926158-4-2, OCLC 316601486.
  • Grafizm jako forma ekspresji właściwości psychicznych, Barbara Gawda (red.), Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2006, ISBN 83-227-2510-8, OCLC 69298393.
  • M. Leśniak (2006) Pismo jako wskaźnik funkcjonowania interpersonalnego uczestników psychoterapii nerwic, ISBN 83-227-2510-8
  • J. Kalinowska (2006) Tendencje samobójcze w depresji a grafizm [w] Grafizm jako forma ekspresji, ISBN 83-227-2510-8
  • J. Pijarowski (2005) Wprowadzenie do grafologicznego podziału języka polskiego, ISBN 978-83-7096-706-2
  • T. Widła (2004) Grafologia – wczoraj, dziś, jutro, ISBN 83-231-1695-4
  • K. Czech (2003) Osadzenie systemu grafologicznego Anny Teillard w psychologii C.G. Junga [w] Pisma Humanistyczne, zeszyt V
  • B. Gawda (2002) Obraz samooceny na podstawie pisma [w] Z. Kegel: Problematyka dowodu z ekspertyzy dokumentów, ISBN 83-88955-15-2
  • B. Gawda (2002) Pismo i rysunek – wspólne właściwości [w] Z. Kegel: Problematyka dowodu z ekspertyzy dokumentów, ISBN 83-88955-15-2
  • M. Leśniak (2002) Z badań nad grafizmem psychopatów [w] Z. Kegel: Problematyka dowodu z ekspertyzy dokumentów, ISBN 83-88955-15-2
  • T. Widła (1996) Cechy płci w piśmie ręcznym, ISBN 83-226-0129-8
  • Ekspercki blog o grafologii. zuzannagorska.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-29)]. (pol.), Zuzanna Górska
  • Historia grafologii. grafologpracownia.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-18)]. – (pol). Barbara Lipnicka