Gramatyczność

Gramatyczność, gramatykalność[1][2] – termin odnoszący się do wypowiedzeń, oznaczający zgodność danego wypowiedzenia z prawidłami i wzorcami gramatycznymi danej odmiany języka, zinternalizowanej przez rodzimego użytkownika[3]. Gramatyczność komunikatu językowego nie świadczy automatycznie o jego akceptowalności, która jest uzależniona również od czynników semantycznych[4][5].

Gramatycznymi nazywa się takie wypowiedzenia, które są uznawane przez native speakerów za dopuszczalne[6]. Gramatyczność ma charakter względny i różni się na gruncie różnych odmian języka – np. dane zdanie może być gramatyczne w pewnym dialekcie, ale niegramatyczne w języku standardowym[6]. Umiejętność generowania sformułowań gramatycznych charakteryzuje każdego użytkownika języka[7].

W tradycji normatywistycznej gramatyczność definiuje się jako zgodność danego wypowiedzenia z usankcjonowanymi normami gramatycznymi, formułowanymi zwykle na gruncie języka standardowego[8]. Lingwistyczne pojęcie gramatyczności jest jednak pozbawione implikacji preskryptywnej, sugerowanej przez potoczne poglądy[9]. Kwestia dopuszczenia danego wypowiedzenia przez gramatykę normatywną nie rzutuje na jego gramatyczność w ujęciu językoznawczym[6].

Nie zawsze wprowadza się ścisłe rożróżnienie między gramatycznością a szerzej pojmowaną akceptowalnością[5].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Przemysław Chojnowski, Krzysztof Lipiński, „Vademecum tłumacza” – recenzja, „Język Polski”, nr 4, 2001, s. 302.
  2. ↑ Franciszek Grucza, Zagadnienia metalingwistyki. Lingwistyka – jej przedmiot, lingwistyka stosowana, t. 8, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Komunikacji Specjalistycznej i Interkulturowej – Uniwersytet Warszawski, 2017 (Dzieła wybrane), s. 160.
  3. ↑ Gary D. Prideaux, William J. Baker: Strategies and Structures: The processing of relative clauses. John Benjamins Publishing, 1987, s. 63–64. ISBN 978-90-272-8626-0. (ang.)
  4. ↑ František Čermák, Jazyk a jazykověda: přehled a slovníky, wyd. 4, Praha: Karolinum Press, 2011, s. 131, ISBN 978-80-246-2360-3, OCLC 878145746 (cz.).
  5. ↑ a b František Štícha, GRAMATIČNOST, [w:] Petr Karlík, Marek Nekula, Jana Pleskalová (red.), Nový encyklopedický slovník češtiny, 2017 (cz.).
  6. ↑ a b c Martin J. Endley, Linguistic Perspectives on English Grammar: A Guide for EFL Teachers, IAP, 2010, xxxi–xxxv, ISBN 978-1-61735-170-9 (ang.).
  7. ↑ Harry van der Hulst, A Mind for Language, Kendall/Hunt Publishing Company, 2005, s. 24, ISBN 978-0-7575-1829-4 (ang.).
  8. ↑ Siobhan Chapman, Christopher Routledge: Key Ideas in Linguistics and the Philosophy of Language. Edinburgh University Press, 2009, s. 1–2. ISBN 978-0-7486-3142-1. (ang.)
  9. ↑ David Crystal, A Dictionary of Linguistics and Phonetics, wyd. 6, Blackwell Publishing, 2008, s. 118, ISBN 978-1-4051-5296-9 (ang.).