Granatnik Szustra

Granatnik Szustra
Państwo

 Polskie Państwo Podziemne

Rodzaj

granatnik przeciwpancerny

Obsługa

2 żołnierzy

Historia
Prototypy

13 września 1944

Wyprodukowano

4

Dane techniczne
Kaliber

80 mm

Nabój

zapalający ok. 1,2 kg

Inne
Zasięg maks.

ok. 600 m (wg relacji)[1]

Zasięg skuteczny

ok. 400-450 m (wg relacji)[1]

Granatnik Szustra – polski improwizowany granatnik przeciwpancerny, skonstruowany w czasie powstania warszawskiego przez Jerzego Szustra. Wyprodukowano cztery sztuki tej broni, używane bojowo od drugiej połowy września 1944 roku w Śródmieściu.

Historia powstania

Broń została zaprojektowana przez kpr. pchor. Jerzego Szustra ps. „Jur” oraz kpr. pchor. „Żbika” (o nieznanym nazwisku) z Batalionu „Ruczaj” Armii Krajowej, walczących w grupie Śródmieście Południe[1][2]. Jerzy Modrzewski podaje, że konstruktorami granatnika byli S. Szuster ps. „Tur” i W. Kręglewski, natomiast Jerzy Szuster używał go bojowo[3].

Wcześniej drużyna „Jura” używała w akcji granatnika Łopuskiego, który jednak uległ zniszczeniu wskutek zakleszczenia pocisku w lufie podczas strzelania[1][2]. Prace nad lepszą bronią przeciwpancerną rozpoczęto na polecenie dowódcy odcinka wschodniego ppłk. Władysława Garlickiego pod koniec sierpnia 1944 roku, a miały one miejsce w fabryce dźwigów Groniowski, mieszczącej się obok powstańczej wytwórni broni przy ul. Hożej 51 (tzw. „jajczarni”)[1]. Cztery egzemplarze broni, dla jednej baterii granatników, wykonano 13 września 1944 roku i przetestowano 15 września[1].

Opis konstrukcji

Lufa została wykonana z rury kotłowej o średnicy ok. 80 mm[1]. Zamek i zmodyfikowane pociski zostały zaadaptowane z moździerza inżynierów Kręglewskich[1]. Ładunek miotający stanowił czarny proch w łusce broni myśliwskiej kalibru 12, odpalanej za pomocą iglicy napinanej sprężyną[1]. Lufa wraz z komorą nabojową miała długość ok. 120 cm, do jej tylnej części był przymocowany zamek z ładunkiem miotającym i urządzeniem iglicznym. Ekstrakcja łuski była ręczna - za pomocą szczypiec. W rejonie komory nabojowej lufa była wzmocniona tuleją zewnętrzną[1].

Pociski o wadze około 1,2 kilograma[3] były zapalające, złożone z cylindrycznego pojemnika z paliwem, w którym przez tylny zakręcany otwór umieszczano przed oddaniem strzału fiolkę z kwasem siarkowym, ulegającą rozbiciu przy trafieniu[1]. W stożkowej przedniej części pocisku był pojemnik z chloranem potasu z domieszką cukru, pełniący rolę zapalnika uderzeniowego[1]. W tylnej części pocisk miał brzechwy i pierścień stabilizujący.

Granatnik nie miał podstawy, a jedynie kolbę z poduszką filcową do strzelania z ramienia; opierany był podczas strzału o naturalne podstawy[1]. Strzelano ogniem płaskotorowym[2][3]. Brak było przyrządów celowniczych, celowano „po lufie”. Według relacji konstruktora, broń była celna dzięki dużej szybkości początkowej pocisku i dobremu wykonaniu amunicji, a zasięg skuteczny wynosił 400-450 m[1]. Obsługa składała się ze strzelca i amunicyjnego, który przenosił 12 pocisków w dwóch blaszanych pojemnikach po 6[1].

Użycie

Broń po raz pierwszy użyto 16 września 1944 roku, w obronie barykady na ul. Piusa XI 1B. Według relacji, zniszczono wówczas czołg[1]. Broni używano do końca września w tamtym rejonie w składzie baterii dowodzonej przez Jerzego Szustra, także do ostrzeliwania niemieckich umocnień[1]. Jerzy Modrzewski podaje, że używano jej na ulicach Frascati i Myśliwskiej[a], potwierdzając zniszczenie przez „Jura” czołgu „Pantera” 16 września[3]. Odpalono ogółem 190 pocisków z dostarczonych 200[1]. Konstruktor i zarazem dowódca baterii Jerzy Szuster został we wrześniu 1944 roku odznaczony krzyżem Orderu Virtuti Militari V klasy[1].

Zobacz też

Uwagi

  1. Zapewne chodziło o ulicę Myśliwiecką.

Przypisy

  1. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s Eugeniusz Żygulski. PIAT po polsku. „Technika Wojskowa Historia”. 3, s. 90-92, 2010. 
  2. a b c Michał Mackiewicz: Granatniki z „Jajczarni”. polska1918-89.pl. [dostęp 2016-12-20].
  3. a b c d Jerzy Modrzewski. Służba uzbrojenia w konspiracji i w Powstaniu Warszawskim. „Problemy Techniki Uzbrojenia”. 2 (130), s. 20, 2014. Wojskowy Instytut Techniczny Uzbrojenia. ISSN 1230-3801. 

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Flaga PPP.svg
Flaga Armii Krajowej; symbol na fladze jest złożeniem liter "P" i "W", będących skrótem od "Polska Walcząca" (zob. Znak Polski Walczącej)