Grand Duo concertant

Początek utworu (z serii dzieł wszystkich Chopina; Breitkopf & Härtel, 1880)

Grand Duo concertant E-dur na temat z opery Robert Diabeł Meyerbeera – utwór kameralny na fortepian i wiolonczelę skomponowany przez Fryderyka Chopina wspólnie z Augustem Franchomme’em^[1][2] w latach 1832–1833^[3][4], wydany bez numeracji opusowej^[2] przez Maurice’a Schlesingera w 1833 r.^[2][5] W dorobku kompozytorskim Chopina jest to utwór marginalny^[6][7].

Historia

Krótko po przyjeździe Chopina do Paryża Robert Diabeł Giacomo Meyerbeera stał się popularną operą^[8][9]. Utwór na jej temat został zamówiony u Chopina w grudniu 1831 r. przez Schlesingera^[10]. W tym czasie Chopin postanowił pozostać w Paryżu co najmniej trzy lata, jednocześnie prosząc Ferdinando Paëra o pomoc przy urzędowych formalnościach^[11]. Chopin poznał Franchomme’a wiosną 1832 r. zapoznany przez Ferdinanda Hillera^[7] lub na obiedzie u Ferenca Liszta^[12]. W rękopisie utworu partia fortepianu została spisana przez Chopina, wiolonczeli zaś, przez Franchomme’a. Zdaniem Roberta Schumanna udział Franchomme’a w komponowaniu był niewielki^[7]. Grand Duo dedykowane zostało Adèle Forest^[1], 16-letniej uczennicy Chopina i córki wiolonczelisty-amatora, który przyjaźnił się z Franchomme’em^[7]. Rękopis przygotowany dla wydawcy przechowywany jest w Bibliotece Narodowej Francji (sygn. MS-10310). Na pierwszej stronie opatrzony jest numerem wydawniczym M.S.1376^[13].

Utwór ukazał się 6 lipca 1833 r.^[14] W 1838 r. w Berlinie nakładem A.M. Schlesingera^[2] ukazała się wersja na fortepian na 4 ręce przygotowywana od 1833^[3]. Według wydawanego przez Schlesingera^[15] tygodnika „Revue et gazette musicale de Paris” (nr 8 z 24 lutego 1839 r.) instrumentacja została dokonana przez samego Chopina. Ta sama gazeta informowała w nr 3 z 19 stycznia 1834 r. o istnieniu wersji na fortepian i skrzypce^[14], która ukazała się jako czterostronicowa partia skrzypiec dołączona do wydania A.M. Schlesingera, które pojawiło się na przełomie września i października 1833 r.^[16] O takiej wersji wspomina również karta tytułowa londyńskiego wydania, które ukazało się w grudniu 1833 r. nakładem Wessel & Co^[17].

Zdaniem Jamesa Hunekera utwór „jest w stylu salonu roku 1833. Proste i nużące, niewiele przewyższa podobne utwory Beriota czy Osborne’a. Duet ten, pełen giętkiej wytworności i pustych pasaży – jest z pewnością utworem pisanym ad hoc, dla pieniędzy”^[7].

Charakterystyka

Utwór skomponowany jest w stylu brillant^[7][18]. Rozpoczyna się introdukcją, po której następuje fantazja w oparciu o trzy tematy z Roberta Diabła: tematu romanzy Alicji z I aktu (w E-dur), tematu pochodzącego z introdukcji do I aktu (Allegretto w A-dur; w oryginale wykonywane przez chór) oraz tematu z tria O, mon fils, ma tendresse z V aktu (Andante cantabile w h-moll)^[7].

Według Mieczysława Tomaszewskiego „każdy z tematów wzięty z Meyerbeera zostaje rozwinięty (...) na sposób arcykonwencjonalny, poprzez diminucję, czyli rozdrobnienie i ornamentację lub przez tzw. sekwencyjne powtórzenia. Jeszcze kiedy indziej – przez prowadzenie śpiewu wiolonczeli na tle fortepianowego tremolanda o czysto operowej proweniencji”^[7].

Przypisy

Bibliografia

• Mieczysław Tomaszewski: Grand duo concertant E-dur na tematy z opery „Robert Diabeł” Dbop. 16A. W: Cykl audycji „Fryderyka Chopina Dzieła Wszystkie”, Polskie Radio, Program II [on-line]. Chopin.nifc.pl. [dostęp 2021-06-26].
• AdamA. Zamoyski AdamA., Chopin, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1985, ISBN 83-06-01234-8, OCLC 15507867 .
• JarosławJ. Iwaszkiewicz JarosławJ., Chopin, wyd. 5, Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1983, ISBN 83-224-0196-5, OCLC 12058331 .
• Bronisław EdwardB.E. Sydow Bronisław EdwardB.E., Dzieło Chopina, [w:] Almanach Chopinowski, Warszawa: Czytelnik, 1949, OCLC 7209197 .
• Józef MichałJ.M. Chomiński Józef MichałJ.M., Chopin, Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1978, OCLC 462214174 .

Linki zewnętrzne

• Grand Duo concertant – nuty dostępne w bibliotece cyfrowej International Music Score Library Project
• Fragment autorgrafu edycyjnego utworu na stronie Chopin.nifc.pl