Grand Duo concertant

Początek utworu (z serii dzieł wszystkich Chopina; Breitkopf & Härtel, 1880)

Grand Duo concertant E-dur na temat z opery Robert Diabeł Meyerbeera – utwór kameralny na fortepian i wiolonczelę skomponowany przez Fryderyka Chopina wspólnie z Augustem Franchomme’em[1][2] w latach 1832–1833[3][4], wydany bez numeracji opusowej[2] przez Maurice’a Schlesingera w 1833 r.[2][5] W dorobku kompozytorskim Chopina jest to utwór marginalny[6][7].

Historia

Krótko po przyjeździe Chopina do Paryża Robert Diabeł Giacomo Meyerbeera stał się popularną operą[8][9]. Utwór na jej temat został zamówiony u Chopina w grudniu 1831 r. przez Schlesingera[10]. W tym czasie Chopin postanowił pozostać w Paryżu co najmniej trzy lata, jednocześnie prosząc Ferdinando Paëra o pomoc przy urzędowych formalnościach[11]. Chopin poznał Franchomme’a wiosną 1832 r. zapoznany przez Ferdinanda Hillera[7] lub na obiedzie u Ferenca Liszta[12]. W rękopisie utworu partia fortepianu została spisana przez Chopina, wiolonczeli zaś, przez Franchomme’a. Zdaniem Roberta Schumanna udział Franchomme’a w komponowaniu był niewielki[7]. Grand Duo dedykowane zostało Adèle Forest[1], 16-letniej uczennicy Chopina i córki wiolonczelisty-amatora, który przyjaźnił się z Franchomme’em[7]. Rękopis przygotowany dla wydawcy przechowywany jest w Bibliotece Narodowej Francji (sygn. MS-10310). Na pierwszej stronie opatrzony jest numerem wydawniczym M.S.1376[13].

Utwór ukazał się 6 lipca 1833 r.[14] W 1838 r. w Berlinie nakładem A.M. Schlesingera[2] ukazała się wersja na fortepian na 4 ręce przygotowywana od 1833[3]. Według wydawanego przez Schlesingera[15] tygodnika „Revue et gazette musicale de Paris” (nr 8 z 24 lutego 1839 r.) instrumentacja została dokonana przez samego Chopina. Ta sama gazeta informowała w nr 3 z 19 stycznia 1834 r. o istnieniu wersji na fortepian i skrzypce[14], która ukazała się jako czterostronicowa partia skrzypiec dołączona do wydania A.M. Schlesingera, które pojawiło się na przełomie września i października 1833 r.[16] O takiej wersji wspomina również karta tytułowa londyńskiego wydania, które ukazało się w grudniu 1833 r. nakładem Wessel & Co[17].

Zdaniem Jamesa Hunekera utwór „jest w stylu salonu roku 1833. Proste i nużące, niewiele przewyższa podobne utwory Beriota czy Osborne’a. Duet ten, pełen giętkiej wytworności i pustych pasaży – jest z pewnością utworem pisanym ad hoc, dla pieniędzy”[7].

Charakterystyka

Utwór skomponowany jest w stylu brillant[7][18]. Rozpoczyna się introdukcją, po której następuje fantazja w oparciu o trzy tematy z Roberta Diabła: tematu romanzy Alicji z I aktu (w E-dur), tematu pochodzącego z introdukcji do I aktu (Allegretto w A-dur; w oryginale wykonywane przez chór) oraz tematu z tria O, mon fils, ma tendresse z V aktu (Andante cantabile w h-moll)[7].

Według Mieczysława Tomaszewskiego „każdy z tematów wzięty z Meyerbeera zostaje rozwinięty (...) na sposób arcykonwencjonalny, poprzez diminucję, czyli rozdrobnienie i ornamentację lub przez tzw. sekwencyjne powtórzenia. Jeszcze kiedy indziej – przez prowadzenie śpiewu wiolonczeli na tle fortepianowego tremolanda o czysto operowej proweniencji”[7].

Przypisy

  1. ↑ a b Zamoyski 1985 ↓, s. 267.
  2. ↑ a b c d Sydow 1949 ↓, s. 89–90.
  3. ↑ a b Iwaszkiewicz 1983 ↓, s. 249.
  4. ↑ Chomiński 1978 ↓, s. 243.
  5. ↑ Zamoyski 1985 ↓, s. 95–96, 267.
  6. ↑ Chomiński 1978 ↓, s. 80, 197, 234.
  7. ↑ a b c d e f g h Tomaszewski ↓.
  8. ↑ Zamoyski 1985 ↓, s. 95.
  9. ↑ Chomiński 1978 ↓, s. 79.
  10. ↑ Zamoyski 1985 ↓, s. 83, 95.
  11. ↑ Zamoyski 1985 ↓, s. 83.
  12. ↑ Zamoyski 1985 ↓, s. 89.
  13. ↑ Grand duo concertant E-dur Dbop. op. 16A. Chopin.nifc.pl. [dostęp 2021-06-26].
  14. ↑ a b Grand Duo Concertant pour Piano et Violoncelle sur des Themes de Robert le Diable. Chopin.nifc.pl. [dostęp 2021-06-26].
  15. ↑ Zamoyski 1985 ↓, s. 103.
  16. ↑ Grand Duo Concertant pour Piano et Violoncelle sur des Themes de Robert le Diable (2). Chopin.nifc.pl. [dostęp 2021-06-26].
  17. ↑ Souvenir du Robert le Diable. Grand duo concertant op. 16A. Chopin.nifc.pl. [dostęp 2021-06-26].
  18. ↑ Chomiński 1978 ↓, s. 89.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Dzieła Fryderyka Chopina
Ballady
Etiudy
op. 10
op. 25
Trois Nouvelles Études
op. posth.
Impromptu
Mazurki
Nokturny
Polonezy
Preludia
Ronda
  • c-moll op. 1
  • F-dur op. 5
  • Es-dur op. 16
  • C-dur na dwa fortepiany op. posth. 73
Scherza
Sonaty fortepianowe
Walce
Koncerty fortepianowe
Inne utwory
na fortepian i orkiestrę
Utwory kameralne
Inne utwory

Chopin etching-small.jpg

Media użyte na tej stronie

Chopin etching-small.jpg
Frederic Chopin at age 23
Grandduoconcertant.png
Two first bars of Grand Duo concertant by Chopin and Franchomme. Scanned from Friedrich Chopin's Werke published by Breitkopf und Härtel.