Granica (Gniewoszów)

Granica
Część Gniewoszowa
Ilustracja
Miejsce dawnego rynku granickiego (stan na 2011 rok)
Państwo

 Polska

Województwo

mazowieckie

Powiat

kozienicki

Gmina

Gniewoszów

Wieś

Gniewoszów

Data założenia

1735

Położenie na mapie gminy Gniewoszów
Mapa konturowa gminy Gniewoszów, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Granica”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Granica”
Położenie na mapie powiatu kozienickiego
Mapa konturowa powiatu kozienickiego, blisko prawej krawiędzi na dole znajduje się punkt z opisem „Granica”
Ziemia51°28′23″N 21°48′53″E/51,473056 21,814722
Portal Polska

Granica – dawne miasto (w latach 1735–1869), od drugiej połowy XX wieku część wsi Gniewoszów w województwie mazowieckim, w powiecie kozienickim, w gminie Gniewoszów.

Układ urbanistyczny

Granica i Gniewoszów stanowią obecnie silnie zespojony układ urbanistyczny, w którym granica między dawnymi miejscowościami jest praktycznie niezauważalna[1]. Przy dawnym granickim rynku (w północnej pierzei) leży obecnie Urząd Gminy Gniewoszów. Przy rynku (obecnie bez nazwy) znajduje się część oryginalnych drewnianych domów (pierzeje wschodnia i zachodnia), a także murowany narożnik (północno-wschodni róg). W południowej części rynku znajduje się tzw. sala weselna (dawniej restauracja). Płytę placu rynkowego pokrywa obecnie parking i murawa.

Historia

Granica otrzymała prawa miejskie w 1735 roku w wyniku starań Karola Myszkowskiego, jej właściciela. Prawa miejskie zostały potwierdzone w 1737 roku. Przywilej lokacyjny miasta obejmował prawo do cotygodniowych targów oraz jarmarków (8 rocznie, a od 1779 – 12). Mieszkańcom Granicy przysługiwało osiem lat wolnizny. Rolnictwo, połów ryb i żegluga wiślańska trudniły graniczan.

13 stycznia 1870[2] doszło do utraty praw miejskich Granicy, po czym Granicę i pozbawiony praw miejskich Gniewoszów przekształcono w osady i połączono we wspólną wiejską gminę Gniewoszów-Granica w powiecie kozienickim w guberni radomskiej[3]. Pod koniec XIX wieku jednostka figuruje już pod skróconą nazwą gmina Gniewoszów[4][5]. Brak informacji o dacie zniesienia gminy lecz według wykazu gmin według stanu z 30 września 1921 jednostka już nie występuje, a zarówno Granica (licząca wówczas 1030 mieszkańców) jak i Gniewoszów (1108 mieszkańców) wchodzą w skład gminy Sarnów w powiecie kozienickim w woj. kieleckim[6] z siedzibą w Gniewoszowie[7].

Brak informacji o dacie przyłączenia Granicy do Gniewoszowa. W 1965 roku Granica stanowiła jeszcze odrębną wieś[8].

Zobacz też

Przypisy

  1. Siemiński, J.L., 2000: Byłe (zdegradowane) miasteczka, [in:] Przestrzeń, Informator Planowania Przestrzennego, Nr 11/2, pp. 14–22.
  2. 1 stycznia 1870 wg kalendarza juliańskiego
  3. Postanowienie z 24 października (5 listopada) 1869, ogłoszone 1 (13 stycznia) 1870 (Dziennik Praw, rok 1869, tom 69, nr 239, str. 419)
  4. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego – Gniewoszów
  5. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego – Granica
  6. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom III – Województwo Kieleckie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1925
  7. Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej – podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933
  8. „Miasta polskie w Tysiącleciu”, przewodn. kom. red. Stanisław Pazyra, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków, 1965–1967

Bibliografia

  • „Miasta polskie w Tysiącleciu”, przewodn. kom. red. Stanisław Pazyra, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków, 1965–1967

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Masovian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Masovian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.55N
  • S: 50.95 N
  • W: 19.15 E
  • E: 23.25 E
Gniewoszów (gmina) location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa gminy Gniewoszów, Polska
Powiat kozienicki location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa powiatu kozienickiego, Polska
Granica (Gniewoszów) Rynek.jpg
Autor: Qqerim, Licencja: CC BY 3.0
Rynek w Granicy (Gniewoszów)