Granica Europa-Azja

Ten artykuł od 2010-02 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Granica Europa – Azja – linia podziału Eurazji na Europę i Azję. Granica ta jest i zawsze była umowna, w dużym przybliżeniu łączy ona Morze Czarne, Morze Kaspijskie i Morze Karskie.

Najczęściej przyjmowana granica Europa-Azja

Kolor zielony – Europa; żółty – Azja; linia A – wariant przebiegu granicy, B-J – inne warianty przebiegu granicy

Najczęściej przyjmowana granica geograficzna przebiega następująco (granica czerwona (A) na mapie): od Cieśniny Kerczeńskiej na północ, wschodnim brzegiem Morza Azowskiego i Zatoki Taganroskiej do ujścia rzeki Don; dalej w górę Donu do ujścia Manyczu, następnie Manyczem i Obniżeniem Kumsko-Manyckim do środkowego odcinka rzeki Kumy; potem dolnym jej biegiem w kierunku wschodnim aż do ujścia do Morza Kaspijskiego; dalej północno-zachodnim i północnym brzegiem tego zbiornika wodnego do (sezonowego) ujścia rzeki Emby; następnie w górę Emby w kierunku północno-wschodnim aż do jej źródeł w Mugodżarach; dalej prostopadle na północ do miejsca, w którym rzeka Ural ostro skręca ku zachodowi i górnym biegiem tej rzeki na północ aż do podnóża Uralu (jak na mapie; taki przebieg granicy najczęściej podawany jest przez polskich geografów); wreszcie wschodnim podnóżem gór w kierunku północnym aż do rzeki Bajdaraty, z której biegiem skręca na północny wschód do jej ujścia do Zatoki Bajdarackiej na Morzu Karskim, dalej wschodnim wybrzeżem Nowej Ziemi do Przylądka Flissingskiego.

Inne warianty przebiegu granicy

Granica wschodnia

• wzdłuż grzbietu Uralu (działem wód), a nie wschodnim podnóżem tych gór, i na północy bezpośrednio do Morza Karskiego (wariant B na mapie; powszechnie przyjmowany w krajach anglosaskich); względnie skręca na zachód, grzbietem gór Paj Choj aż do przylądka Jugorskij Szar i dalej wschodnim wybrzeżem wysp Wajgacz i Nowej Ziemi (wariant C na mapie);
• górami Ural (działem wód lub wschodnimi stokami), rzeką Ural aż do Morza Kaspijskiego (wariant B na mapie);
• górami Ural (działem wód lub wschodnimi stokami), następnie rzeką Ural do granicy między Kazachstanem a Rosją i dalej tą granicą aż do Morza Kaspijskiego (wariant D na mapie)
• wschodnimi stokami Uralu, wzdłuż Mugodżarów, zachodnią granicą wyżyny Ustiurt i północną granicą wyżyny Mangystau (Mangyszłak) (na półwyspie o tej samej nazwie) do Morza Kaspijskiego obok miasta Fort Szewczenko (granica ta stosowana jest m.in. w niektórych polskich atlasach i mapach szkolnych)

Granica południowo-wschodnia

     Terytoria należące do Europy według wszystkich współczesnych definicji granicy między Europą a Azją

     Terytoria, których kontynentalna przynależność do Europy zależy od wybranego określenia granicy między Europą a Azją

     Terytoria poza geograficzną Europą, często określane jako Europa na podstawie kryteriów geopolitycznych, ekonomicznych i historyczno-kulturowych

Granica południowo-wschodnia – linia podziału między Morzem Czarnym a Kaspijskim – budzi największe kontrowersje i jest źródłem rozbieżności.

• szczytami Wielkiego Kaukazu, od Półwyspu Apszerońskiego na południe (lub na północ) od Baku, po Cieśninę Kerczeńską (wariant F na mapie, ten wariant jest najpowszechniej przyjmowany w krajach anglosaskich);
• wzdłuż północnych podnóży Kaukazu (wariant E na mapie; granica ta stosowana jest m.in. w niektórych polskich atlasach i mapach szkolnych)
• wzdłuż południowych podnóży Kaukazu (wariant G na mapie)
• obniżeniem tektonicznym między Wielkim i Małym Kaukazem – czyli wzdłuż rzek Rioni i Kura, przez środek Gruzji i Azerbejdżanu (wariant H na mapie);
• wzdłuż grzbietu Małego Kaukazu (Gruzja, Armenia) i dalej wzdłuż rzek Araks i Kura (wariant I na mapie);
• wzdłuż dawnej południowej granicy ZSRR, czyli obecnej granicy politycznej między Turcją i Iranem a Gruzją, Armenią i Azerbejdżanem (wariant J na mapie).

Problem granicy na Morzu Egejskim

Problematyczny jest przebieg tej granicy na Morzu Egejskim – przyjmuje się, że przebiega środkiem Morza Egejskiego (zatem część wysp Grecji leży w Azji).

Istnieją jednak koncepcje, że granica ta przebiega wzdłuż granicy politycznej między Grecją a Turcją, lub wschodnim wybrzeżem Morza Egejskiego (odcinając Anatolię od morza i wszelkich na nim wysp).

Galeria

• 

  Granica Europa-Azja (Европа-Азия) w Pierwouralsku w Rosji

• 

  (c) Pavel.Shulekin, CC BY 3.0

  Kolej gondolowa Europa-Azja (Европа-Азия) w Orenburgu

• 

  (c) 우한길(HK Woo), CC BY 3.0

  Obeliski w Atyrau po wschodniej stronie rzeki Ural, witające w Azji