Granica polsko-litewska
 | |
| Państwa graniczące |  Polska Litwa |
|---|---|
| Okres istnienia | od 6 września 1991 roku |
| W obecnym przebiegu | od 1945[1] |
| Długość | 104[2] km |
| Numeracja znaków granicznych | od nr. 1789 do nr. 1987 |
| Liczba przejść granicznych | brak[3] |
Granica litewsko-polska – granica państwowa między Republiką Litewską a Rzecząpospolitą Polską istniejąca formalnie od momentu uzyskania niepodległości Litwy od Związku Radzieckiego, tj. od 6 września 1991 roku. Do 1991 roku obecna granica z Litwą, licząca 104 km, stanowiła część granicy z ZSRR i miała identyczny przebieg.
Tzw. przesmyk suwalski - na północnym wschodzie Polski, wzdłuż granicy z Litwą - pomiędzy Obwodem Kaliningradzkim a Białorusią - jest uznanym przez NATO „jednym z najbardziej zapalnych punktów Europy”[4].
Przebieg granicy
.jpg)
Granica z Litwą biegnie od zbiegu granic Polski, Białorusi i Litwy na północ rzeką Marycha (lit. Mara), na wschód od miejscowości Berżniki i Sejny, następnie przecina jezioro Gaładuś (lit. Galadusys) i przybiera kierunek północno-zachodni, pozostawiając po stronie polskiej Burbiszki, Poluńce, Puńsk i Wojciuliszki, dochodzi do rzeki Szeszupa, na północ od miejscowości Rutka-Tartak, Maszutkinie i Wiżajny, do trójstyku (znak graniczny nr. 1987) – zbiegu granic trzech państw Polski, Rosji (obwód kaliningradzki) i Litwy. Obecna granica państwowa dzieli historyczną Suwalszczyznę.
Granica litewsko-polska w okresie międzywojennym
 | |
| Państwa graniczące |  II Rzeczpospolita Litwa |
|---|---|
| Okres istnienia | 1922–1939 |
| W obecnym przebiegu | nie istnieje |
| Długość | 521[5][6] km |
Po zakończeniu działań I wojny światowej na mapie Europy pojawiło się kilka nowych państw, w tym Polska i Litwa. Oba państwa od wieków pozostawały w ścisłych stosunkach, co jednak nie uchroniło ich od konfliktu. Obie strony chciały podporządkować sobie okolice Wilna, które pod względem historycznym było częścią Litwy, jednak większość ludności mówiła po polsku i czuła się związana z rodzącym się państwem polskim.
W lipcu 1919 r. Rada Najwyższa konferencji pokojowej w Paryżu zdecydowała o poprowadzeniu linii demarkacyjnej wzdłuż linii Grodno – Wilno – Dyneburg, zostawiając Wilno po stronie polskiej (linia Focha). W wyniku kontrofensywy bolszewickiej Polacy zostali zmuszeni do wycofania z miasta. 12 lipca 1920 r. Rosja Radziecka zawarła umowę z Litwą, na mocy której Wilno miało zostać przekazane Litwinom. Faktycznie Sowieci uciekając przekazali Wilno Litwinom dopiero 27 sierpnia, po klęsce pod Warszawą, gdy polskie oddziały zmusiły wojska radzieckie do ucieczki. Liga Narodów dążyła do przeprowadzenia plebiscytu, na co nie zgadzały się strona polska i litewska.
W związku z rozwojem sytuacji Józef Piłsudski wydał gen. Żeligowskiemu rozkaz upozorowania buntu i zajęcia miasta. Wraz z okolicznymi terenami utworzono Republikę Litwy Środkowej. W 1922 roku przeprowadzono wybory do lokalnego sejmu, który zadecydował o przyłączeniu tych terenów do Polski.
Wspólna granica obu państw biegła na odcinku długości 521 km[a][5] i de facto w takim kształcie istniała do 28 września 1939 roku[b], a de iure przestała istnieć 6 lutego 1946 r., tj. w momencie wejścia w życie umowy o polsko-radzieckiej granicy państwowej.
Zobacz też
- Dawne polskie przejścia graniczne z Litwą
- Pas neutralny polsko-litewski
- Samorząd Warwiszki
- Konflikt polsko-litewski
- Przesmyk suwalski
Uwagi
- ↑ Henryk Dominiczak określa długość granicy z Litwą na 507 km → Dominiczak 1997 ↓, s. 218.
- ↑ Po agresji Niemiec i ZSRR we wrześniu 1939 wojska obu państw w całości zajęły terytorium II RP, w wyniku czego 28 września 1939 władze niemieckie i radzieckie podpisały pakt o granicach i przyjaźni, który wyznaczał linię demarkacyjną niemiecko-radziecką na okupowanym terytorium Polski.
Przypisy
- ↑ z późniejszymi korektami
- ↑ Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej 2019. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2019, s. 80. ISSN 1506-0632.
- ↑ Na mocy układu z Schengen, 21 grudnia 2007 wszystkie dotychczasowe przejścia graniczne pomiędzy Polską a Litwą (3 drogowe oraz 1 kolejowe) zostały zlikwidowane.
- ↑ Bartosz Kicior, Przesmyk suwalski: Malownicze rejony "punktem zapalnym Europy", 15 marca 2022 [dostęp 2022-03-15].
- ↑ a b Polska w cyfrach, [w:] E. Romer Atlas Polski współczesnej, 1928.
- ↑ Terytorium II Rzeczypospolitej.
Bibliografia
- Henryk Dominiczak: Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08618-4.
| Granice obecne (od 1993) | |
|---|---|
| Granice PRL (1945–1989) i nieistniejące III RP (1989–1993) |
|
| Granice II RP (1918–1939) |
|
| Granice I RP (1569–1795) |
|
| Inne granice historyczne |
|
- Zobacz też portal
Polska
| Granice obecne | |
|---|---|
| Granice historyczne |
|
Media użyte na tej stronie
.svg)
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
.svg)
.svg)
.svg)
The flag of the First Slovak Republic from 1939-1945.
.svg)
Flag of Hungary from 6 November 1915 to 29 November 1918 and from August 1919 until mid/late 1946.
.svg)
this is the flag of the Soviet Union in 1936. It was later replaced by File:Flag of the Soviet Union (1955-1980).svg.
.svg){kind=link}
↑ Civil flag or Landesfarben of the Habsburg monarchy (1700-1806)
↑ Merchant ensign of the Habsburg monarchy (from 1730 to 1750)
↑ Flag of the Austrian Empire (1804-1867)↑ Civil flag used in Cisleithania part of Austria-Hungary
(1867-1918)House colours of the House of Habsburg
.svg)
Autor:
- Armoiries_électeur_Brandebourg.svg: Odejea
- derivative work: Amber and Black (talk)
Flag of w:Margraviate of Brandenburg / Electorate of Brandenburg / w:Brandenburg-Prussia 1340-1657
Contemporary reconstruction. Flag of Moldavia in the 15th-16th centuries. Made after: Seal of en:Alexandru cel Bun (1400-1432) from the National Museum of History of Romania. [1], Image:AlexandruCelBunSeal.png, Image:StefanCelMareSeal.png. The first information regarding the color of the Moldavian flag (including elements) comes from a book of documents published in Krakow in 1533: The grand flag had a red field on which was nicely painted with gold the coat of arms of Moldavia (banderim magnum sericeum, coloris rubri, in quo arma terrae Moldaviae pulhre auro depicta erant).
.svg)
Herb księstwa pomorskiego, za księcia Bogusława X
1. księstwa szczecińskiego (Szczecin)
2. właściwego księstwa pomorskiego (Kamień Pomorski)
3. księstwa kaszubskiego, pod pojęciem Kaszuby rozumie się miejscową nazwę Pomorza (Koszalin, Szczecinek)
4. księstwa wendyjskiego - (Sławno, Słupsk)
5. księstwa rugijskiego (Bergen auf Rügen)
6. władztwa Uznam (Uznam)
7. ziemi bardzkiej (Barth)
8. hrabstwa choćkowskiego (Gützkow)
Banner of the Arms of Transylvania, red stripe was added later.
.svg)
Flag of Ducal Prussia
Swallow-tailed flag used between the reign of Gustav I of Sweden until c. 1650, when it was succeeded by a triple-tailed flag.
.svg)
The Ottoman flag of 1844–1922. Late Ottoman flag which was made based on the historical documents listed in the Source section. Note that a five-pointed star was rarely used in the star-and-crescent symbol before the 19th century.
.svg)
Autor: Lobachev Vladimir, Licencja: CC BY-SA 4.0
Srebrenik of Vladimir Svyatoslavich. 980-1015. The reverse side. Break through A. Year Silaev.
Autor: Original uploader was Lord Leatherface, Licencja: CC-BY-SA-3.0
The purported flag of the Golden Horde, as shown in the Catalan Atlas (1375).
Based on Early Mongol Flags at crwflags.com:
- One of the charges is a crescent and the other looks like a simplified form of the tamga from the flag of Idel Ural. On different copies of the flag, the crescent has different size; it is often smaller than shown here, sometimes even reduced into a simple oblique stroke and conjoined with the other charge into a si[n]gle symmetrical object; the other charge also sometimes lacks the oblique part [2, 3]. It was obviously difficult to draw the charges always the same way. The cities with this flag which are easy to identify are [2, 7, 8]: Sarai, the capital (spelled Sarra) - there is also a depiction of the ruler, "Jani Beg Lord of Sarai" ("Jambech senyor de Sarra"); Tana, present-day Azov, Russia; and Urgench, Uzbekistan (spelled Organci, with a cedilla under the c; nowadays ruined). This flag is a variant of the flag of "Emperor of Sarai" ("Emperador de Sara") from "Libro del conoscimiento de los reinos" [7] and might be the one that had really existed, considering the similarity of its charges with those from the flag of Idel Ural.
- [2] Enciclopedia universal ilustrada, vol. XXI, Espan~a Madrid: Espasa-Calpe S.A., 1968
- [3] Istorija otkric'a i istraz<ivanja, vol. I: Poc<etak istraz<ivanja; Mladinska knjiga, Ljubljana, 1979; Original title: A History of Discovery and Exploration, vol. I: The Search Begins;(C) 1973 Aldus Books Limited, London
- [7] Libro del Conoscimiento. Viajes medievales, vol. I Madrid: Fundacio'n Jose' Antonio de Castro, 2005 ISBN 84-96452-11-5 (complete edition) ISBN 84-96452-12-3 (vol. I) [e9s50]
- [8] A[p]pendices. (Ibid.)
- Tomislav Todorovic, 21 April 2007
Autor: J a1, Licencja: CC BY-SA 3.0
Banner of Kazimierz, duke of Pomerania - Szczecin in battle of Grunwald (1410)
The Banner of the Order of Teutonic Knights
Znak F-2a: granica państwa
Autor: Renata3 using Inkscape and background by Knutux (Image:LithuaniaPhysicalMap-Detailed.svg), Licencja: CC BY-SA 4.0
Demarcation lines between Poland and Lithuania 1919-1939
Autor: Mix321, Licencja: GFDL
Mapa pasa neutralnego na granicy z Litwą i okupacji łotewskiej
Symboliczne otwarcie polsko-litewskiego przejścia granicznego na moście na rzece Mereczance.
Autor: Nostrix, Licencja: CC BY-SA 4.0
Trójstyk granic Polski, Litwy i Rosji z oddali. Marmurowy obelisk i linie poziome informujące o poszczególnych terytoriach.
Autor:
- Armoiries_électeur_Brandebourg.svg: Odejea
- derivative work: Amber and Black (talk)
Flag of w:Margraviate of Brandenburg / Electorate of Brandenburg / w:Brandenburg-Prussia 1340-1657