Granica polsko-rumuńska
 | |
| Państwa graniczące | |
|---|---|
| Okres istnienia | |
| W obecnym przebiegu | nie istnieje |
| Długość | 338[1] km |
Granica polsko-rumuńska − istniejąca w okresie międzywojennym granica państwowa o długości 338 km[a] pomiędzy II Rzeczpospolitą i Królestwem Rumunii.
Kształtowanie się granicy
Rumuńska armia zajęła dawny habsburski kraj koronny, Bukowinę oraz południowo-wschodnią część Galicji, ograniczoną linią łączącą rzeki Dniestr i Cisa, do końca maja 1919 roku (zob. Okupacja Pokucia przez Rumunię). Bukowina była zamieszkana przez Rumunów i Ukraińców, natomiast południowo-wschodnia Galicja była ukraińskojęzyczna, z wyjątkiem polskiego osadnictwa w miastach. Wojska polskie opanowały natomiast pozostałe terytorium Galicji Wschodniej ze Stanisławowem włącznie do połowy lipca 1919. W ramach regulowania granicy w sierpniu 1919 Rumuni przekazali Polsce kontrolowane przez siebie terytoria galicyjskie. Granica pomiędzy obu państwami miała przebieg taki jak przedwojenna granica między krajami koronnymi Przedlitawii – Galicją i Bukowiną[3].
Przebieg granicy
Granica polsko-rumuńska rozpoczynała się od trójstyku polsko-czechosłowacko-rumuńskiego, położonego na szczycie Stogu (1653 m n.p.m.) w Karpatach Marmaroskich. Dalej podążała na wschód grzbietem tego masywu aż do położonego na Przełęczy Banulskiej źródła potoku Munczelus (Menczył). Od tego miejsca granica skręcała na północ i biegła wzdłuż Munczelusu, następnie Perkałabu, Białego Czeremoszu i Czeremoszu aż dochodziła do jego ujścia do Prutu. Potem wędrowała na północ, wprost do Dniestru. Trójstyk polsko-rumuńsko-radziecki, będący ostatnim punktem granicy polsko-rumuńskiej, znajdował się u ujścia Zbruczu do Dniestru. Dokładnie opisana w Końcowym Protokole Delimitacyjnym między Polską a Rumunią podpisanym 17 maja 1935 roku[4].
Wyznaczenie granicy z Rumunią przeciągnęło się do lat trzydziestych. Było trudne ze względu na pretensje Rumunów do południowej, górskiej części Pokucia. Polacy odrzucili pomysł wymiany terytorium Bukowiny za południowe Pokucie, m.in. z powodu odkrytych złóż mineralnych Gór Czywczyńskich.
Granicę wyznaczały żeliwne słupy graniczne – mniejsze, zwieńczone sześcianem z literami P i R, oraz większe, z godłami na tabliczkach ponad sześcianami[5]. Granica państwowa przebiegała wzdłuż południowych granic województwa stanisławowskiego i województwa tarnopolskiego.
Przejścia graniczne
W okresie międzywojennym na granicy funkcjonowało kilka przejść granicznych, z których najważniejsze znajdowały się na Dniestrze w Zaleszczykach oraz w dolinie Prutu za Śniatynem. Szczególnie to pierwsze odegrało bardzo dużą rolę we wrześniu 1939 roku – wtedy to oddziały polskie przechodziły zaleszczycki most w nadziei kontynuowania walki z Niemcami i Sowietami przy boku zachodnich sojuszników – Francji i Anglii. Nadzieje te okazały się złudne, gdyż żołnierze zostali internowani i przewiezieni do obozów w Dobrudży.
Konwencja z 7 grudnia 1929 roku pomiędzy Polską i Rumunią ustaliła następujące przejścia graniczne[6]:
Przejścia z urzędami celnymi
- Kozaczówka – Prigorodoc
- Zaleszczyki – Crișciatec
- Jasienów Polny – Babin (w budowie)
- Śniatyn-Załucze – St. Grigore-Ghica-Vodă (kolejowe)
- Kułaczyn – Orășeni (w budowie)
- Załucze – Vășcăuți (filia urzędu celnego Śniatyn-Załucze)
- Kuty – Vijnița
Przejścia bez urzędów celnych
- Uście Biskupie – Sămușeni
- Gródek – Vasilău și Culeuți
- Jabłonica – Iablonița
Uwagi
Przypisy
- ↑ E. Romer Atlas Polski wspolczesnej, 1928
- ↑ Dominiczak 1997 ↓, s. 218.
- ↑ Polityka. Wydanie specjalne 2/2008. Niepodległość 1918
- ↑ Końcowy protokół delimitacyjny między Rzecząpospolitą Polską a Królestwem Rumunii, podpisany w Bukareszcie dnia 17 maja 1935 r., „Dziennik Ustaw” (Dz.U. z 1937 r. nr 3 poz. 27), Internetowy System Aktów Prawnych, 14 stycznia 1937 [dostęp 2022-08-26] (pol.).
- ↑ Andrzej Wielocha "Przedwojenne Bieszczady, Gorgany i Czarnohora. Najpiękniejsze fotografie", Wydawnictwo RM, Warszawa 2013
- ↑ Convenţie din 7 decembrie 1929 între Regatul României şi Republica Poloniei privitoare la înlesnirea traficului de frontieră local româno-polon, „Monitorul Oficial” (83), Portal Legislativ, 9 kwietnia 1931 [dostęp 2022-08-30] [zarchiwizowane z adresu 2022-08-30] (rum.).
Bibliografia
- Michał Jurecki: Bukowina. Kraina łagodności. Kraków: Wydawnictwo Bezdroża, 2001. ISBN 83-913283-2-5.
- Henryk Dominiczak: Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08618-4.
Linki zewnętrzne
- Muzeum polskich formacji granicznych. muzeumsg.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-02-18)].
- Borucki Tomasz, Trolla Mateusz: „Rozgraniczenie II Rzeczypospolitej z Rumunią, cz. I”
- Borucki Tomasz, Trolla Mateusz: „Rozgraniczenie II Rzeczypospolitej z Rumunią, cz. II”
| Granice obecne (od 1993) | |
|---|---|
| Granice PRL (1945–1989) i nieistniejące III RP (1989–1993) |
|
| Granice II RP (1918–1939) |
|
| Granice I RP (1569–1795) |
|
| Inne granice historyczne |
|
- Zobacz też portal
Polska
| Granice obecne |
|
|---|---|
| Granice historyczne |
|
Media użyte na tej stronie
.svg)
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
.svg)
.svg)
.svg)
The flag of the First Slovak Republic from 1939-1945.
.svg)
Flag of Hungary from 6 November 1915 to 29 November 1918 and from August 1919 until mid/late 1946.
.svg)
this is the flag of the Soviet Union in 1936. It was later replaced by File:Flag of the Soviet Union (1955-1980).svg.
↑ Civil flag or Landesfarben of the Habsburg monarchy (1700-1806)
↑ Merchant ensign of the Habsburg monarchy (from 1730 to 1750)
↑ Flag of the Austrian Empire (1804-1867)↑ Civil flag used in Cisleithania part of Austria-Hungary
(1867-1918)House colours of the House of Habsburg
.svg)
Autor:
- Armoiries_électeur_Brandebourg.svg: Odejea
- derivative work: Amber and Black (talk)
Flag of w:Margraviate of Brandenburg / Electorate of Brandenburg / w:Brandenburg-Prussia 1340-1657
Contemporary reconstruction. Flag of Moldavia in the 15th-16th centuries. Made after: Seal of en:Alexandru cel Bun (1400-1432) from the National Museum of History of Romania. [1], Image:AlexandruCelBunSeal.png, Image:StefanCelMareSeal.png. The first information regarding the color of the Moldavian flag (including elements) comes from a book of documents published in Krakow in 1533: The grand flag had a red field on which was nicely painted with gold the coat of arms of Moldavia (banderim magnum sericeum, coloris rubri, in quo arma terrae Moldaviae pulhre auro depicta erant).
.svg)
Herb księstwa pomorskiego, za księcia Bogusława X
1. księstwa szczecińskiego (Szczecin)
2. właściwego księstwa pomorskiego (Kamień Pomorski)
3. księstwa kaszubskiego, pod pojęciem Kaszuby rozumie się miejscową nazwę Pomorza (Koszalin, Szczecinek)
4. księstwa wendyjskiego - (Sławno, Słupsk)
5. księstwa rugijskiego (Bergen auf Rügen)
6. władztwa Uznam (Uznam)
7. ziemi bardzkiej (Barth)
8. hrabstwa choćkowskiego (Gützkow)
Banner of the Arms of Transylvania, red stripe was added later.
.svg)
Flag of Ducal Prussia
Swallow-tailed flag used between the reign of Gustav I of Sweden until c. 1650, when it was succeeded by a triple-tailed flag.
.svg)
The Ottoman flag of 1844–1922. Late Ottoman flag which was made based on the historical documents listed in the Source section. Note that a five-pointed star was rarely used in the star-and-crescent symbol before the 19th century.
.svg)
Autor: Lobachev Vladimir, Licencja: CC BY-SA 4.0
Srebrenik of Vladimir Svyatoslavich. 980-1015. The reverse side. Break through A. Year Silaev.
Autor: Original uploader was Lord Leatherface, Licencja: CC-BY-SA-3.0
The purported flag of the Golden Horde, as shown in the Catalan Atlas (1375).
Based on Early Mongol Flags at crwflags.com:
- One of the charges is a crescent and the other looks like a simplified form of the tamga from the flag of Idel Ural. On different copies of the flag, the crescent has different size; it is often smaller than shown here, sometimes even reduced into a simple oblique stroke and conjoined with the other charge into a si[n]gle symmetrical object; the other charge also sometimes lacks the oblique part [2, 3]. It was obviously difficult to draw the charges always the same way. The cities with this flag which are easy to identify are [2, 7, 8]: Sarai, the capital (spelled Sarra) - there is also a depiction of the ruler, "Jani Beg Lord of Sarai" ("Jambech senyor de Sarra"); Tana, present-day Azov, Russia; and Urgench, Uzbekistan (spelled Organci, with a cedilla under the c; nowadays ruined). This flag is a variant of the flag of "Emperor of Sarai" ("Emperador de Sara") from "Libro del conoscimiento de los reinos" [7] and might be the one that had really existed, considering the similarity of its charges with those from the flag of Idel Ural.
- [2] Enciclopedia universal ilustrada, vol. XXI, Espan~a Madrid: Espasa-Calpe S.A., 1968
- [3] Istorija otkric'a i istraz<ivanja, vol. I: Poc<etak istraz<ivanja; Mladinska knjiga, Ljubljana, 1979; Original title: A History of Discovery and Exploration, vol. I: The Search Begins;(C) 1973 Aldus Books Limited, London
- [7] Libro del Conoscimiento. Viajes medievales, vol. I Madrid: Fundacio'n Jose' Antonio de Castro, 2005 ISBN 84-96452-11-5 (complete edition) ISBN 84-96452-12-3 (vol. I) [e9s50]
- [8] A[p]pendices. (Ibid.)
- Tomislav Todorovic, 21 April 2007
Autor: J a1, Licencja: CC BY-SA 3.0
Banner of Kazimierz, duke of Pomerania - Szczecin in battle of Grunwald (1410)
The Banner of the Order of Teutonic Knights
Znak F-2a: granica państwa
.svg){kind=link}
.svg)
Flag of the Austro-Hungarian Monarchy (1867-1918)
.svg)
Flag of Serbia and Montenegro, was adopted on 27 April 1992, as flag of Federal Republic of Yugoslavia (1992-2003).
Flag of Serbia and Montenegro, was adopted on 27 April 1992, as flag of Federal Republic of Yugoslavia (1992-2003).
.svg)
a.jpg)
Otwarcie mostu w Kutach (lato 1930).
Strażnica Korpusu Ochrony Pogranicza na granicy polsko-rumuńskiej - żołnierze KOP na posterunku; 1934 r. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji. Sygnatura: 1-W-1756
Autor: Michał Derela, Licencja: CC BY-SA 4.0
Dawny słupek graniczny polsko-rumuński przeniesiony na stację kolei wąskotorowej w Vișeu de Sus.
Autor: Mixx321, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Granica polsko-rumuńska 1919-1939 (województwa stanisławowskie i tarnopolskie), przejścia graniczne: Kuty, Śniatyń, Zaleszczyki.
Autor:
- Armoiries_électeur_Brandebourg.svg: Odejea
- derivative work: Amber and Black (talk)
Flag of w:Margraviate of Brandenburg / Electorate of Brandenburg / w:Brandenburg-Prussia 1340-1657