Granica polsko-turecka
Granica polsko-turecka – granica międzypaństwowa pomiędzy Rzecząpospolitą (Korona) i Imperium Osmańskim i jego lennami (Siedmiogród, Mołdawia, Chanat Krymski) istniejąca w latach 1478–1792.
Granica powstała po zhołdowaniu przez Turcję Chanatu Krymskiego w 1475 roku i Hospodarstwa Mołdawskiego w 1478 roku, a w sposób bezpośredni po podbiciu przez Turków portów czarnomorskich (Białogród, Kilia, Chadżybej) w 1484 roku. W 1538 roku tureckie zdobycze nadczarnomorskie (tzw. Jedysan) zostały jeszcze powiększone o, zajęty przez Tatarów w 1492 roku, Oczaków[1]. W 1541 roku zhołdowany został Siedmiogród.
Granica z tureckim lennem Siedmiogrodem zaczynała się w okolicy przełęczy Dukielskiej w Karpatach i biegła w kierunku południowo-wschodnim do miejsca styku granic Siedmiogrodu, Mołdawii i Polski – Rozrogi (Krecela 1853 m n.p.m.). Stąd biegła jako granica z Hospodarstwem Mołdawskim – rzeką Czeremosz do jej ujścia do Prutu następnie dochodziła do Dniestru, biegła jego nurtem w kierunku południowo-wschodnim do ujścia do niego rzeki Jahorlik, gdzie zaczynała swój bieg granica z wcielonym do Turcji Jedysanem. Następnie biegła ona rzeką Jahorlik w kierunku północnym w okolice miasta Bałta, następnie przyjmowała kierunek wschodni i biegła rzeką Kodyma do jej ujścia do Bohu do Koniecpola. Tu stykała się z granicą tureckiego lenna – Chanatem Krymskim. Biegła następnie w kierunku południowo-wschodnim przez Dzikie Pola do Dniepru (Tawań), potem na północ Dnieprem, następnie łukiem przez Zaporoże do miejsca styku z Rosją na Szlaku Murawskim. Taki przebieg granicy został potwierdzony pokojem w Chocimiu w 1621 roku. Wcześniej (XV-XVI w.) granica ta była kwestionowana przez obie strony. Zdaniem rządu polskiego całe pobrzeże czarnomorskie między Dniestrem i Dnieprem historycznie należało do Wielkiego Księstwa Litewskiego (a później Rzeczypospolitej) i jedynie chcąc zachować dobrosąsiedzkie stosunki z sułtanami osmańskimi „godzono się" na korzystanie przez Tatarów z tamtejszych pastwisk. Z kolei władze osmańskie twierdziły, że do Turcji należą Dzikie Pola na wschód od Sawrania i zlewiska Bohu (Ak su) z Siniuchą aż do Żółtych Wód (Sary su), tj. lewego dopływu Ingulca i wzdłuż jego biegu do Dniepru i Czarnego Morza, na zachód zaś do Sawrania granica biegnie w kierunku Degirmen Deresi (rz. Murachfa) aż do Dniestru (Turla)[1].
Przebieg granicy uległ zmianie po wojnie polsko-tureckiej w 1672 roku (traktat buczacki). Na jego mocy włączono do Turcji województwa: podolskie, bracławskie i południową część kijowskiego. Nowa granica biegła od Dniestru (pozostawiając po stronie tureckiej Czerwonogród) w kierunku północno-wschodnim, na południe od Trembowli, pozostawiając po stronie tureckiej Płoskirów, Piławce, Machnówkę, Białą Cerkiew i dochodziła do granicy z Rosją na południe od Kijowa (należącego do Rosji od 1667 roku). Pokój karłowicki w 1699 przywrócił granice sprzed 1672 roku. Rzeczpospolita graniczyła wtedy tylko z tureckim lennem Mołdawią i Jedysanem.
Granica ta przetrwała do II rozbioru w 1792 roku.
Przypisy
- ↑ a b Andrzej Dziubiński (1936–), Polsko-litewskie napady na tureckie pogranicze czarnomorskie w epoce dwu ostatnich Jagiellonów, „Kwartalnik Historyczny”, 1996 [dostęp 2022-02-17] (pol.).
Bibliografia
- Atlas Historyczny Polski. PPWK Warszawa-Wrocław 1991. ISBN 83-7000-016-9.
| Granice obecne (od 1993) | |
|---|---|
| Granice PRL (1945–1989) i nieistniejące III RP (1989–1993) |
|
| Granice II RP (1918–1939) |
|
| Granice I RP (1569–1795) |
|
| Inne granice historyczne |
|
- Zobacz też portal
Polska
Media użyte na tej stronie
.svg)
.svg)
Flag of Hungary from 6 November 1915 to 29 November 1918 and from August 1919 until mid/late 1946.
.svg)
this is the flag of the Soviet Union in 1936. It was later replaced by File:Flag of the Soviet Union (1955-1980).svg.
.svg)
Autor: Lobachev Vladimir, Licencja: CC BY-SA 4.0
Srebrenik of Vladimir Svyatoslavich. 980-1015. The reverse side. Break through A. Year Silaev.
Autor: J a1, Licencja: CC BY-SA 3.0
Banner of Kazimierz, duke of Pomerania - Szczecin in battle of Grunwald (1410)
Flag of Ducal Prussia
The Banner of the Order of Teutonic Knights
.svg)
.svg)
Znak F-2a: granica państwa
.svg)
.svg)
The flag of the First Slovak Republic from 1939-1945.
.svg){kind=link}
Swallow-tailed flag used between the reign of Gustav I of Sweden until c. 1650, when it was succeeded by a triple-tailed flag.
.svg)
The Ottoman flag of 1844–1922. Late Ottoman flag which was made based on the historical documents listed in the Source section. Note that a five-pointed star was rarely used in the star-and-crescent symbol before the 19th century.
Herb księstwa pomorskiego, za księcia Bogusława X
1. księstwa szczecińskiego (Szczecin)
2. właściwego księstwa pomorskiego (Kamień Pomorski)
3. księstwa kaszubskiego, pod pojęciem Kaszuby rozumie się miejscową nazwę Pomorza (Koszalin, Szczecinek)
4. księstwa wendyjskiego - (Sławno, Słupsk)
5. księstwa rugijskiego (Bergen auf Rügen)
6. władztwa Uznam (Uznam)
7. ziemi bardzkiej (Barth)
8. hrabstwa choćkowskiego (Gützkow)
↑ Civil flag or Landesfarben of the Habsburg monarchy (1700-1806)
↑ Merchant ensign of the Habsburg monarchy (from 1730 to 1750)
↑ Flag of the Austrian Empire (1804-1867)↑ Civil flag used in Cisleithania part of Austria-Hungary
(1867-1918)House colours of the House of Habsburg
Contemporary reconstruction. Flag of Moldavia in the 15th-16th centuries. Made after: Seal of en:Alexandru cel Bun (1400-1432) from the National Museum of History of Romania. [1], Image:AlexandruCelBunSeal.png, Image:StefanCelMareSeal.png. The first information regarding the color of the Moldavian flag (including elements) comes from a book of documents published in Krakow in 1533: The grand flag had a red field on which was nicely painted with gold the coat of arms of Moldavia (banderim magnum sericeum, coloris rubri, in quo arma terrae Moldaviae pulhre auro depicta erant).
Banner of the Arms of Transylvania, red stripe was added later.
.svg)
Autor:
- Armoiries_électeur_Brandebourg.svg: Odejea
- derivative work: Amber and Black (talk)
Flag of w:Margraviate of Brandenburg / Electorate of Brandenburg / w:Brandenburg-Prussia 1340-1657
Autor: Original uploader was Lord Leatherface, Licencja: CC-BY-SA-3.0
The purported flag of the Golden Horde, as shown in the Catalan Atlas (1375).
Based on Early Mongol Flags at crwflags.com:
- One of the charges is a crescent and the other looks like a simplified form of the tamga from the flag of Idel Ural. On different copies of the flag, the crescent has different size; it is often smaller than shown here, sometimes even reduced into a simple oblique stroke and conjoined with the other charge into a si[n]gle symmetrical object; the other charge also sometimes lacks the oblique part [2, 3]. It was obviously difficult to draw the charges always the same way. The cities with this flag which are easy to identify are [2, 7, 8]: Sarai, the capital (spelled Sarra) - there is also a depiction of the ruler, "Jani Beg Lord of Sarai" ("Jambech senyor de Sarra"); Tana, present-day Azov, Russia; and Urgench, Uzbekistan (spelled Organci, with a cedilla under the c; nowadays ruined). This flag is a variant of the flag of "Emperor of Sarai" ("Emperador de Sara") from "Libro del conoscimiento de los reinos" [7] and might be the one that had really existed, considering the similarity of its charges with those from the flag of Idel Ural.
- [2] Enciclopedia universal ilustrada, vol. XXI, Espan~a Madrid: Espasa-Calpe S.A., 1968
- [3] Istorija otkric'a i istraz<ivanja, vol. I: Poc<etak istraz<ivanja; Mladinska knjiga, Ljubljana, 1979; Original title: A History of Discovery and Exploration, vol. I: The Search Begins;(C) 1973 Aldus Books Limited, London
- [7] Libro del Conoscimiento. Viajes medievales, vol. I Madrid: Fundacio'n Jose' Antonio de Castro, 2005 ISBN 84-96452-11-5 (complete edition) ISBN 84-96452-12-3 (vol. I) [e9s50]
- [8] A[p]pendices. (Ibid.)
- Tomislav Todorovic, 21 April 2007
