Granowo (województwo wielkopolskie)

Artykuł

52°13′20″N 16°31′41″E

- błąd

38 m

WD

52°13'0.1"N, 16°31'0.1"E

- błąd

14 m

Odległość

1047 m

Granowo
wieś
Ilustracja
Wieża kościoła św. Marcina
Państwo

 Polska

Województwo

 wielkopolskie

Powiat

grodziski

Gmina

Granowo

Liczba ludności (2012)

2657[1]

Strefa numeracyjna

61

Kod pocztowy

62-066

Tablice rejestracyjne

PGO

SIMC

0583757

Położenie na mapie gminy Granowo
Mapa konturowa gminy Granowo, w centrum znajduje się punkt z opisem „Granowo”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Granowo”
Położenie na mapie powiatu grodziskiego
Mapa konturowa powiatu grodziskiego, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Granowo”
Ziemia52°13′20″N 16°31′41″E/52,222222 16,528056
Strona internetowa

Granowo – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie grodziskim, w gminie Granowo przy drodze krajowej nr 32[2]. Od 1935 roku miejscowość jest siedzibą gminy Granowo[3].

Historia

Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1298 z dokumentów kościelnych[3]. Nazwa wsi wywodzi się od nazwiska Gran, a miejscowość była własnością rodową Granowskich herbu Leliwa, będących potomkami Grana. Najsłynniejszym członkiem rodu był Wincenty Granowski, starosta generalny Wielkopolski, dowódca chorągwi w bitwie pod Grunwaldem. Wdowa po nim, Elżbieta z Pileckich Granowska powtórnie wyszła za mąż za Władysława Jagiełłę i została w 1417 królową Polski[3]. Na początku XVI wieku miejscowość przeszła w ręce Ujejskich, a później jeszcze Radomickich, Działyńskich i Czartoryskich[3].

Wieś położona była w 1581 roku w powiecie kościańskim województwa poznańskiego[4].

Leon Plater w XIX-wiecznej książce pod tytułem „Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Księztwa Poznańskiego” (wyd. 1846) zaliczał Granowo do wsi większych w ówczesnym powiecie bukowskim, który dzielił się na cztery okręgi (bukowski, grodziski, lutomyślski oraz lwowkowski)[5]. Granowo należało do okręgu bukowskiego. Wieś była majętnością prywatną, której właścicielem była wówczas Klaudyna Potocka[5]. Według spisu urzędowego z 1837 roku Granowo liczyło 449 mieszkańców i 38 dymów (domostw)[5].

Według Słownika geograficznego Królestwa Polskiego (wyd. 1880–1902) w drugiej połowie XIX wieś była siedzibą gminy (która nadal należała do powiatu bukowskiego) i liczyła wówczas 45 domów zamieszkałych przez 425 osób (413 katolików, 6 ewangelików, 6 żydów, 99 analfabetów)[6]. Działał tu urząd pocztowy[6]. Najbliższa stacja kolejowa znajdowała się w Opalenicy[6]. Wieś, jak i cała gmina, była wówczas własnością hrabianki Cecylii Działyńskiej[6].

W 1909, po przedłużeniu linii kolejowej Wolsztyn - Grodzisk Wielkopolski do Poznania we wsi uruchomiono stację kolejową (Granowo Nowotomyskie)[7][8]. Koszt budowy samej stacji z budynkiem dworca wynosił według kosztorysu 67 tys. marek niemieckich[9].

W czasie powstania wielkopolskiego mieszkańcy Granowa i okolic w sile ponad 50 mężczyzn wyruszyli 5 stycznia 1919 do Grodziska Wielkopolskiego i opanowali nazajutrz granowski posterunek[10]. Walczyli w składzie kompanii grodziskiej i bukowskiej na linii Obry[10].

Podczas II wojny światowej Granowo zostało zajęte przez Niemców 10 września 1939[11]. Około 550 osób zostało wysiedlonych do Generalnej Guberni[11]. Wojska radzieckie wkroczyły do wsi wieczorem 23 stycznia 1945[11].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa poznańskiego[12].

Zabytki

W Granowie znajduje się zabytkowy drewniany kościół pw. św. Marcina z 1729 roku z wyposażeniem z XVIII wieku, dzwonnicą i cmentarzem[12][13][14]. Na listę zabytków jest również wpisany zespół pałacowy w Granowie[15] z przełomu XIX i XX wieku (obecnie biblioteka gminna) wraz z dworem z XVIII wieku otoczony parkiem[13]. Jeszcze pod koniec XX wieku we wsi były dwa drewniane wiatraki[12], z których jeden przeniesiono ze Śmigla[16]

Gospodarka

Granowo jest wsią gminną. Wśród budynków użyteczności publicznej są szkoła podstawowa i gimnazjum, ośrodek zdrowia, poczta, bank spółdzielczy i były posterunek policji (dziś mieszkania dla imigrantów). Istnieją dwa zakłady związane z przetwórstwem mięsa, piekarnia oraz fabryka elementów stelaży mebli tapicerowanych.

Transport

Oś wsi stanowi droga krajowa nr 32, zapewniająca łatwy dojazd do Poznania i Grodziska Wielkopolskiego. Komunikację autobusową obsługuje PKS na trasie Poznań – Zielona Góra. Przez północny skraj miejscowości przebiega linia kolejowa Poznań - Wolsztyn (stacja Granowo Nowotomyskie).

Przypisy

  1. ↑ Granowo w liczbach. Urząd Gminy w Granowie. [dostęp 2012-11-10]. (pol.).
  2. ↑ Położenie. Urząd Gminy w Granowie. [dostęp 2012-11-10]. (pol.).
  3. ↑ a b c d Historia Granowa. Urząd Gminy w Granowie. [dostęp 2012-11-10]. (pol.).
  4. ↑ Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, Wielkopolska t. I, Warszawa 1883, s. 68.
  5. ↑ a b c Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜stwa Poznańskiego. Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 198–201.
  6. ↑ a b c d Granowo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 797.
  7. ↑ Przemysław Dominas, Kolej Wolsztyń-Luboń (Poznań), wyd. Wydanie 1, Łódź 2011, s. 23, ISBN 978-83-7729-089-7, OCLC 775695297 [dostęp 2022-11-29].
  8. ↑ Przemysław Dominas, Kolej Wolsztyń-Lubon (Poznań), wyd. Wydanie 1, Łódź 2011, s. 70, ISBN 978-83-7729-089-7, OCLC 775695297 [dostęp 2022-11-29].
  9. ↑ Przemysław Dominas, Kolej Wolsztyń-Luboń (Poznań), wyd. Wydanie 1, Łódź 2011, s. 37, ISBN 978-83-7729-089-7, OCLC 775695297 [dostęp 2022-11-29].
  10. ↑ a b Powstanie Wielkopolskie w Gminie Granowo - Charakterystyka Gminy - Urząd Gminy w Granowie, www.granowo.pl [dostęp 2022-11-29] (pol.).
  11. ↑ a b c Historia - Charakterystyka Gminy - Urząd Gminy w Granowie, www.granowo.pl [dostęp 2022-11-29] (pol.).
  12. ↑ a b c Franciszek Jaśkowiak, Włodzimierz Łęcki: Poznań i okolice. Warszawa: Sport i Turystyka, 1983, s. 256. (pol.).
  13. ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych woj. wielkopolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 37. [dostęp 2012-11-10].
  14. ↑ Kościół pw. św. Marcina. Urząd Gminy w Granowie. [dostęp 2020-04-11]. (pol.).
  15. ↑ Pałac w Granowie, www.granowo.pl [dostęp 2019-10-18] (pol.).
  16. ↑ Alicja Dziewulska, Jan Maj: Kościan: mapa topograficzna Polski. Wydanie turystyczne. Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo Geodezyjno-Kartograficzne, 1997. ISBN 83-7135-149-6.

Linki zewnętrzne

Gmina Granowo
Sołectwa

Granowo herb.gif

Media użyte na tej stronie

Greater Poland Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Greater Poland Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.70 N
  • S: 51.05 N
  • W: 15.68 E
  • E: 19.19 E
POL Granowo St Martin church tower.jpg
Autor: Bonvol, Licencja: CC BY 3.0
Zabytkowy drewniany kościół pw. św. Marcina w Granowie (powiat grodziski, woj. wielkopolskie) z 1729 roku - wieża
Powiat grodziski (województwo wielkopolskie) location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa powiatu grodziskiego, Polska
Granowo (gmina) location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa gminy Granowo, Polska