Granulit
Granulit, Leptynit – skała metamorficzna powstała na skutek przeobrażenia arkozy w warunkach metamorfizmu regionalnego. Zbudowana z drobnych ziarenek kwarcu, skaleni alkalicznych, granatów i ubogich w miki amfiboli[1]. Nazwa pochodzi od częstego wykształcenia granoblastycznego (F. Weiss, 1803). W literaturze fachowej granulit określany jest nieraz jako leptynit.
Skład mineralny
Skalenie potasowe, plagioklazy, kwarc, pirop, almandyn, enstatyt, diopsyd, kyanit, silimanit, rutyl, ilmenit, korund, spinel, biotyt, hornblenda.
Cechy zewnętrzne
Barwa biała, szara, różowawa. Przełam nierówny, ziarnisty. Foliacja słabo zaznaczona, podkreślona smugami wzbogaconymi w granaty, kyanit i biotyt. W odsłonięciach widoczna charakterystyczna podzielność kostkowa.
Budowa wewnętrzna
Struktura granoblastyczna, granofelsowa (ziarnista), gnejsowa, porfiroblastyczna, tekstura zbita, kierunkowa lub bezładna.
Powstawanie
W środowisku bezwodnym, w strefach głębokiego metamorfizmu (strefa kata) - facja granulitowa[2]. W wyniku przeobrażeń obojętnych skał magmowych głębinowych (dioryt, gabro), kwaśnych i zasadowych wylewnych skał magmowych oraz osadowych (arkoza, szarogłaz, mułowce, tufy i tufity).
Występowanie
Granulity należą do skał rzadkich, pojawiają się tylko w niektórych rejonach Ziemi, szczególnie w obrębie starych kontynentalnych platform prekambryjskich, oraz w strefach korzeniowych łańcuchów górskich.
W Polsce: Zagórze Śląskie, Bystrzyca Górna (Góry Sowie), Stary Gierałtów (Masyw Śnieżnika), w krystalicznym podłożu Suwalszczyzny i Mazur (stwierdzone wierceniami).
W świecie: Kanada, Grenlandia, Afryka (RPA, Algieria, Uganda), Madagaskar, Australia, Antarktyda, Brazylia, Indie, Sri Lanka, Rosja (Półwysep Kola, Syberia), USA (kompleks Adirondack), Szkocja, Szwajcaria, Czechy (Masyw Czeski), Włochy (Novara).
Przypisy
- ↑ Słownik Encyklopedyczny Geologia. [dostęp 2013-12-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-03)].
- ↑ Poradni Górnika t.1. s. 232.
Bibliografia
- Praca zbiorowa, Poradnik Górnika, tom 1, Dział: II, Mineralogia i petrografia, Wyg. Śląsk, Katowice 1972,Nr bibliografii narodowej PB 1927/73, str.232
Zastosowanie
- skała o znaczeniu naukowym
- materiał okładzinowy
Linki zewnętrzne
- Zdjęcie granulitu. nierzucajkamieniami.w.interia.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-03-20)].
Media użyte na tej stronie
Autor: Piotr Sosnowski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Granulit pochodzący z Zagórza Śląskiego k. Świdnicy, Góry Sowie, Polska
Autor: Ji-Elle, Licencja: CC BY-SA 3.0
Leptynite à grenats (col des Bagenelles). Musée d'histoire naturelle et d'ethnographie de Colmar
Autor: Piotr Sosnowski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Granulit pochodzący z Zagórza Śląskiego k. Świdnicy, Góry Sowie, Polska
Autor: Piotr Sosnowski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Granulit pochodzący z Zagórza Śląskiego k. Świdnicy, Góry Sowie, Polska