Grecja

Republika Grecka
Ελληνική Δημοκρατία
Ellinikí Dimokratía
Flaga
Godło Grecji
FlagaGodło
Dewiza: (gr.) Ελευθερία ή θάνατος
trb. Elefthería i thánatos

(Wolność albo śmierć)
Hymn:
Ὕμνος εἰς τὴν Ἐλευθερίαν
trb. Imnos is tin Eleftherian

(Hymn do wolności)
Położenie Grecji
Konstytucja

Konstytucja Grecji

Język urzędowy

nowogrecki

Stolica

Ateny

Ustrój polityczny

demokratyczny

Typ państwa

republika parlamentarna

Głowa państwa

prezydent Ekaterini Sakielaropulu

Szef rządu

premier Kiriakos Mitsotakis

Powierzchnia
 • całkowita
 • wody śródlądowe


131 957 km²
0,86%

Liczba ludności (2021)
 • całkowita 
 • gęstość zaludnienia


10 432 481[1]
79,06 osób/km²

PKB (2018)
 • całkowite 
 • na osobę


227 mld[2] USD
21 145[2] USD

PKB (PSN) (2018)
 • całkowite 
 • na osobę


312 mld[2] dolarów międzynar.
29 058[2] dolarów międzynar.

Waluta

1 euro = 100 eurocentów (EUR, €)

Niepodległość

• ogłoszona
• uznana

od Imperium Osmańskiego
25 marca 1821
3 lutego 1830, na Konferencji londyńskiej

Religia dominująca

prawosławie

Strefa czasowa

UTC +2 – zima
UTC +3 – lato

Kod ISO 3166

GR

Domena internetowa

.gr

Kod samochodowy

GR

Kod samolotowy

SX

Kod telefoniczny

+30

Mapa Grecji
Grecja we wschodnim basenie śródziemnomorskim (zdjęcie satelitarne)

Grecja (gr. Ελλάδα Elláda, IPA: [ˈlaða] lub Ελλάς Ellás, IPA: [ˈlas]), Republika Grecka (Ελληνική Δημοκρατία Ellinikí Dimokratía, IPA: [ˌliniˈci ðimkraˈtiˌa]) – kraj położony w południowo-wschodniej części Europy, na południowym krańcu Półwyspu Bałkańskiego. Graniczy z czterema państwami: Albanią, Macedonią Północną i Bułgarią od północy oraz Turcją od wschodu. Ma dostęp do czterech mórz: Egejskiego i Kreteńskiego od wschodu, Jońskiego od zachodu oraz Śródziemnego od południa. Grecja ma dziesiątą pod względem długości linię brzegową na świecie, o długości 14 880 km. Poza częścią kontynentalną w skład Grecji wchodzi około 2500 wysp, w tym 165 zamieszkałych. Najważniejsze to Kreta, Dodekanez, Cyklady i Wyspy Jońskie. Najwyższym szczytem jest wysoki na 2918 m n.p.m. Mitikas w masywie Olimpu.

Grecja ma długą historię i bogate dziedzictwo kulturowe. Uważana jest za spadkobierczynię starożytnej Grecji. Jako taka, stanowi kolebkę całej cywilizacji zachodniej, miejsce narodzin demokracji[3], filozofii[4], igrzysk olimpijskich, sportu, wielu podstawowych twierdzeń naukowych, zachodniej literatury, historiografii, politologii oraz teatru[5], zarówno komedii, jak i dramatu. Świadectwem tej spuścizny jest 18 Obiektów Dziedzictwa Kulturowego UNESCO. Nowożytne państwo greckie zostało utworzone w wyniku zwycięskiego powstania przeciwko rządom osmańskim.

Współczesna Grecja jest rozwiniętym krajem[6][7], o wysokim wskaźniku rozwoju społecznego i innych wskaźnikach jakości życia[8][9][10]. Od 2002 r. Grecja zrezygnowała z własnej waluty, przyjmując euro. W 2013 trafiła do grupy państw rozwijających się (pierwszy w historii przypadek degradacji kraju do tej grupy)[11]. Jest członkiem wielu organizacji międzynarodowych: Paktu Północnoatlantyckiego od 1952 roku, z przerwą w latach 1974–1980, Wspólnot Europejskich od 1981 r.[12] oraz Europejskiej Agencji Kosmicznej od 2005 r.[13] Także członkiem założycielem Organizacji Narodów Zjednoczonych, Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju[14] oraz Organizacji Współpracy Gospodarczej Państw Morza Czarnego.

Geografia

Terytorium Grecji można podzielić na:

Prawie 1/5 powierzchni Grecji przypada na około 2500 wysp, z czego 165 jest zamieszkałych.

Największe z nich to:

Większość z wysp Grecji wchodzi w skład archipelagów, z których główne to:

Blisko 81% powierzchni Grecji zajmują pasma górskie (średnia wysokość 1200–1800 m n.p.m.), które mają przebieg południkowy. Obszary nizinne są niewielkie i występują w pobliżu wybrzeży (Niz. Salonicka, Tracka, Tesalska oraz Argolidzka). Półwysep Chalcydycki tworzy 3 wtórne półwyspy: Kassandra, Sithonia i Athos.

Klimat Grecji

Grecja pozostaje pod wpływem klimatu śródziemnomorskiego. Cechuje go łagodna zima z suchym, gorącym latem. W najcieplejszym miesiącu średnia temperatura wynosi ponad 22 °C. Są co najmniej cztery miesiące ze średnią temperaturą ponad 10 °C, w zimie mogą zdarzać się przymrozki. Notuje się co najmniej trzy razy więcej opadów atmosferycznych w najwilgotniejszych miesiącach zimowych w porównaniu z suchym latem.

Regionalnie zróżnicowany klimat można jednak podzielić na trzy strefy: śródziemnomorski – obejmujący południową część kraju (szczególnie w rejonach ośrodków wypoczynkowych); alpejski – dominujący w rejonach górskich, takich jak Olympus i Pindos; umiarkowany, występujący w północnej części kraju.

Opady w Grecji również zależą od regionu. W zachodniej części Grecji z łagodną i często bardzo deszczową zimą, opady wahają się od 700 do 1500 mm rocznie. We wschodniej części Grecji jest bardziej sucho i opady wahają się od 400 do 500 mm rocznie.

Pory roku w Grecji

Pora rokuMeteorologicznaAstronomicznaOdczuwalna
wiosna1 marca do 31 maja21 marca do 20 czerwcaod marca do maja
lato1 czerwca do 31 sierpnia21 czerwca do 20 wrześniaod czerwca do sierpnia
jesień1 września do 30 listopada21 września do 20 grudniaod września do listopada
zima1 grudnia do 28 lutego21 grudnia do 20 marcaod grudnia do lutego
Olimp – najwyższy masyw górski w Grecji

Nazwa

Polska nazwa Grecja, podobnie jak nazwy w wielu innych językach, np. angielska Greece, francuska Grèce, pochodzi od łacińskiej nazwy Graecia stosowanej przez Rzymian i znaczącej „ziemia Greków”. Nazwa łacińska pochodzi zaś od greckiego Γραικός, w starożytności nazwy własnej mieszkańców miejscowości Tanagra, w Beocji, grupy Hellenów, która jako pierwsza osiedliła się następnie w Italii[15]. Początkowo staroruska nazwa Grieki, stosowana w nazwie drogi iz Wariag w Grieki, i jej południowosłowiański odpowiednik Grьkъ (odnotowany w żywotach Metodego z IX w.) odnosiły się do całego Cesarstwa Bizantyńskiego, a nie tylko do ziem greckich. W tym samym znaczeniu u Długosza notowana jest nazwa Grecia, będąca zlatynizowaną nazwą staroruską, a nie zniekształconym zapisem nazwy łacińskiej. Utożsamianie w tamtym czasie u Słowian nazwy Grecja z całym Cesarstwem Bizantyjskim, a nie z samymi ziemiami greckimi, wynika prawdopodobnie z używania w nim języka greckiego – był to na tym obszarze język państwowy, język religii, piśmiennictwa oraz codziennego porozumiewania się. Jeszcze w XVI w. u Stryjkowskiego (Kronika Polska, Litewska, Żmudzka i wszystkiej Rusi) i Bielskiego (Kronika, to jest historia świata) spotykana jest nazwa Cesarstwo Greckie w odniesieniu do nieistniejącego już wówczas Cesarstwa Bizantyńskiego. Od XVI w. w języku polskim nazwa Grecyja (później w zapisie Grecja) odnoszona jest do ziem greckich, a następnie do niepodległego państwa greckiego. Jedynie sporadycznie w tym znaczeniu stosowane były inne nazwy – Achaja (odnotowywana w VI i XVII w.), Liwadyja (odnotowywana w XVIII w.) i Hellas (odnotowywana w XVIII i XIX w.)[16][17].

Historia Grecji

Starożytne kolonie greckie w basenie Morza Śródziemnego i Czarnego (zaznaczone kolorem czerwonym)
Aleksander Wielki na Bucefale w pod Issos (mozaika rzymska)

Silny wpływ na rozwój starożytnej cywilizacji greckiej wywarły warunki naturalne. Granice górskie podzieliły kraj na wiele niezależnych miast o różnorodnych formach władzy państwowej. Sąsiedztwo morza sprawiło, że Hellenowie byli odkrywcami i kupcami, dzięki czemu wymieniali towary i idee z innymi ludami świata śródziemnomorskiego. Bliski Wschód i Egipt wywarły wpływ na powstanie mitów greckich, które znalazły wyraz w poezji epickiej, a później w dramacie i sztukach plastycznych. Ziemia obfitowała w marmur i glinę, co umożliwiło wznoszenie świątyń oraz tworzenie rzeźb i ceramiki – głównych źródeł wyobrażeń o antycznej kulturze Grecji.

Greckie wybrzeża Morza Egejskiego były pierwszym miejscem w Europie, w którym wykształciły się zaawansowane cywilizacjekultura cykladzka, kultura minojska oraz kultura mykeńska. Następnie na Peloponezie i w dzisiejszej Grecji Środkowej, a także na wyspach Morza Jońskiego i Egejskiego powstało wiele państw-miast (poleis). Położenie sprzyjało rozwojowi handlu i ekspansji kolonialnej na wybrzeża Azji Mniejszej, południowej Italii (Wielka Grecja) i Morza Czarnego. Mniejsze miasta sprzymierzały się z najsilniejszymi – Atenami i Spartą dla powstrzymania ekspansji Persów. Gdy odparto wroga, pojawiły się konflikty między poleis, których kulminacją była wojna peloponeska. W ciągu stulecia po niej i po okresie hegemonii Teb, Grecja została zjednoczona pod rządami macedońskimi przez Filipa II. Po śmierci Filipa władzę przejął jego syn Aleksander, który podbił imperium perskie, jednocząc świat grecki z Bliskim Wschodem w jednym państwie. Po jego nagłej śmierci hellenistyczne imperium stało się obszarem walk pomiędzy jego wodzami.

W 146 r. p.n.e. Półwysep Bałkański i wyspy greckie zostały zajęte przez Rzymian. Grecja stała się prowincją rzymską, lecz nie przerwało to rozwoju greckiej kultury, którą nowi władcy przyjęli i rozprzestrzenili na ziemiach swojego imperium.

Po podziale cesarstwa rzymskiego Hellada znalazła się w Cesarstwie wschodniorzymskim, w którym dominował język (od VIII w. urzędowy) i kultura grecka. Przed zdobyciem Konstantynopola przez Turków wielu intelektualistów greckich wyemigrowało do Włoch i innych części Europy wolnych od ich panowania, przyczyniając się znacząco do wykształcenia kultury Renesansu i przeniesienia dorobku cywilizacji greckiej na zachód Europy[18]. Ostatni cesarz, Konstantyn XI Dragazes, zginął 29 maja 1453. Osmański system milletów przyczynił się do tego, że Grecy zachowali odrębność kulturową w etnicznie posegregowanym imperium. Odegrało to ważną rolę w procesie odzyskiwania przez Grecję niepodległości.

25 marca 1821: Narodowy mit: abp Germanos błogosławi grecką flagę w Aja Lavra, powstańcy składają uroczystą przysięgę. W rzeczywistości podobne wydarzenie miało miejsce w Patras[19] (mal. Theodoros Vryzakis, 1865)
Nawet przedszkolaki powszechnie uczestniczą w obchodach Dnia Niepodległości Ojczyzny (25 marca)

17 marca 1821 wybuchło gwałtowne powstanie antytureckie. W okręgu Mani na półwyspie Peloponez zdobyto wszystkie trzy tureckie zamki garnizonowe. Następnie, 25 marca 1821, arcybiskup Patras, Germanos, wezwał wszystkich Greków do walki o wyzwolenie narodowe (25 marca jest oficjalnym świętem narodowym; drugim jest Dzień „Nie!”, 28 października, rocznica odrzucenia ultimatum Mussoliniego). Powstanie po krwawych walkach, z pomocą Anglii, Francji i Rosji, doprowadziło w 1830 do odzyskania niepodległości i powstania królestwa na terytorium Peloponezu i środkowej Grecji.

W wyniku wojny z imperium osmańskim w 1897 oraz wojen bałkańskich przyłączone zostały Kreta, Epir, oraz Macedonia z Salonikami. W czasie I wojny światowej Grecja długo była neutralna, a król Konstantyn I Glücksburg wykazywał silne sympatie proniemieckie. 27 czerwca 1917 Grecja włączyła się do wojny po stronie państw Ententy w atmosferze rządowego zamachu stanu, a król został zdetronizowany. Przegrana państw centralnych, w tym Imperium Osmańskiego, oraz pogromy i ludobójstwo ludności prawosławnej w Turcji, otworzyły przed rządem w Atenach szansę realizacji haseł Wielkiej Idei, czyli zjednoczenia Greków w ramach jednego państwa, nawiązującego do tradycji monarchii bizantyńskiej, ze stolicą w Konstantynopolu. Pod wpływem tej idei rządy Grecji podjęły kolejne decyzje o zajęciu obszaru dawnej Jonii, a następnie o kontynuacji grecko-tureckiej wojny. Z upoważnienia państw Ententy wojska greckie zajęły wtedy okręg Smyrny, o którego przyszłości zdecydować miało referendum. Turcja nie uznała zmiany granic, kontynuując działania wojenne. Grecy zdecydowali wtedy o ofensywie w głąb Anatolii, zakończonej klęską i kolejnymi, licznymi pogromami ludności prawosławnej w Azji Mniejszej. Zawarty w 1923 r. w Lozannie traktat pokojowy zatwierdzał wymianę ludności między Grecją a Turcją według kryterium wyznawanej religii[20]. W 1924 proklamowano republikę, a w 1935 przywrócono monarchię. W obydwu wojnach światowych Grecy walczyli po stronie aliantów. W okresie II wojny światowej, po kapitulacji w 1941 roku, większość terytorium Grecji administrowana była przez faszystowski rząd kolaboracyjny.

W wyniku plebiscytu z 1 września 1946 ustrój Grecji określono jako monarchię konstytucyjną. W 1967 władzę w wyniku zamachu stanu przejęli wojskowi, których rządy w 1974 obalono zastępując władzą wybraną demokratycznie.

Od 1952 Grecja należy do NATO, (z przerwą od 1974r kiedy Grecja wystąpiła z NATO w proteście przeciw napaści Turcji na Cypr do 1980 r. gdy wstąpiła ponownie[21]) a od 1981 roku jest członkiem EWG.

Ustrój polityczny

Państwo greckie jest demokracją parlamentarną. Na jego czele stoi prezydent wybierany przez parlament na pięcioletnią kadencję. Władzę ustawodawczą sprawuje parlament oraz prezydent. Parlament składa się z 300 posłów wybieranych na czteroletnią kadencję.

Według nowych zasad 250 mandatów (miejsc) w parlamencie przyznawanych jest w systemie proporcjonalnym, a pozostałych 50 przypada partii, która uzyskała największą liczbę głosów[22]. Aktualnie (9/2014) międzypartyjne konsultacje wskazują na możliwość likwidacji tego uprzywilejowania[23].

Władzę wykonawczą sprawuje rząd oraz prezydent. Premier wyznaczany jest przez prezydenta państwa, który powołuje na to stanowisko przewodniczącego partii mającej w parlamencie absolutną większość lub większość względną. Rząd musi otrzymać w parlamencie wotum zaufania.

Obecna sytuacja polityczna

W czerwcu 2012 po powtórnych wyborach (po majowych nie utworzono rządu), premierem został Andonis Samaras z Nowej Demokracji tworząc koalicyjny rząd z PASOK-iem i Demokratyczną Lewicą (DIMAR). W czerwcu 2014, po uprzednim wycofaniu się DIMAR, krajem kierowały jedynie te same dwie partie, na przemian sprawujące władzę od 1974 r.

Po przedterminowych wyborach w styczniu 2015 roku, wygranych przez Koalicję Radykalnej Lewicy (SYRIZA), premierem został Alexis Tsipras, tworząc rząd koalicyjny z Niezależnymi Grekami. 5 lipca 2015 odbyło się referendum, w którym Grecy większością prawie 62% opowiedzieli się przeciwko zagranicznej pomocy finansowej na warunkach „trojki”[24].

22 stycznia 2020 prezydentem Grecji została Ekaterini Sakielaropulu, jest pierwszą kobietą na stanowisku prezydenta w Grecji[25].

System prawny

W Grecji obowiązuje system prawa typu kontynentalnego. Na jego kształt znaczny wpływ wywarły prawo niemieckie i francuskie[26]. Jego podstawą jest Konstytucja Grecji z 1975.

Podział administracyjny

Mapa podziału na regiony

Grecja jest podzielona na 13 regionów (περιφέρειαperiféreia, l.mn. περιφέρειεςperiféreies), które dzielą się na 54 departamenty (νομόςnomós, l. mn. νομοίnomoí).

W myśl uchwalonej już ustawy, z dniem 1 stycznia 2011 liczba gmin i departamentów uległa redukcji o ok. 40%. Zapewnić ma to budżetowi państwa oszczędność rzędu 1,8 mld euro rocznie.

Siły zbrojne Grecji

Grecja dysponuje trzema rodzajami sił zbrojnych: wojskami lądowymi, marynarką wojenną oraz siłami powietrznymi[27]. Uzbrojenie sił lądowych Grecji składało się w 2014 roku z: 1244 czołgów oraz 3571 opancerzonych pojazdów bojowych[27]. Marynarka wojenna dysponowała 31 okrętami obrony przybrzeża, 13 fregatami, 4 okrętami obrony przeciwminowej oraz 8 okrętami podwodnymi[27]. Greckie siły powietrzne wyposażone były (2014) m.in. w 224 myśliwce, 205 samolotów transportowych, 156 samolotów szkolno-bojowych, 202 śmigłowce wielozadaniowe oraz 29 śmigłowców szturmowych[27].

Wojska greckie liczyły (2014) 177,6 tys. żołnierzy zawodowych oraz 280 tys. rezerwistów. Według rankingu potencjału militarnego (Global Firepower) (2014) greckie siły zbrojne zajmowały (2014) 57. miejsce na świecie, z rocznym budżetem na cele obronne w wysokości 6,5 mld dolarów (USD)[27].

W 2020 wojsko greckie liczy sobie 200 tysięcy aktywnego personelu i 550 tysięcy rezerwistów[28].

Demografia

Ceremonia ślubna
Widok stołecznych Aten ze wzgórza Lykabettos
Regiony z obecnością języków innych niż grecki

Jako Grecy określa się 98% stałych mieszkańców (tzn. z pominięciem imigrantów ekonomicznych). Odmienność językowa lub kulturowa nie jest w Grecji tożsama z przynależnością do innego narodu. Jedynie ułamek ludności słowiańskojęzycznej oraz cała ludność używająca w domach języka tureckiego nie uważa się za Greków. Główne mniejszości narodowościowe, językowe lub kulturowe to Cyganie (ok. 300 tys.), Turcy i Pomacy (stanowiący łącznie ok. 100–130 tys. wyznawców islamu), Arumuni zwani Wlachami, Macedończycy, Albańczycy. Liczna jest grupa ludności słowiańskojęzycznej lub ludności dwu- i trójjęzycznej, identyfikująca się jako rdzenni Grecy. Według raportu Komitetu Helsińskiego[29], spośród ok. 200 tysięcy ludności słowiańskojęzycznej, rdzennie tubylczej, zamieszkałej w greckiej prowincji Macedonia, najwyżej 30 tysięcy osób identyfikuje się nie jako Grecy, lecz jako Macedończycy. Jako Grecy zdecydowanie określa się ludność używająca języka wołoskiego oraz Arvanici, tj. lud pochodzenia albańskiego, zamieszkały w całej Grecji od kilku stuleci, większa część Cyganów oraz tzw. Pontowie, jak określają się liczni rosyjskojęzyczni repatrianci z Rosji i ZSRR. Gęstość zaludnienia kraju wynosi 82 osób/km². Według danych meldunkowych, w miastach mieszka 63% ludności. Jednak w Grecji nie ma obowiązku zmiany meldunku przez obywatela w wypadku zmiany miejsca zamieszkania. Toteż w gminach zameldowania znacznej części mieszkańców Grecji są tylko przechowywane dane osób, w rzeczywistości tam już niezamieszkałych. Większe zespoły miejskie składają się ze spójnych urbanistycznie, lecz odrębnych administracyjnie jednostek, gmin miejskich, prawnie określanych także jako „miasto”. Do największych z nich należą (dane ze spisu powszechnego 2021):

Lp.MiastoLiczba ludności (jeśli nie zaznaczono inaczej) dotyczy tylko centralnej gminy danego zespołu miejskiego.
1.Ateny637 798[30] (mieszkańcy aglomeracji 3 041 131[31].).
2.Saloniki317 778[32] (mieszkańcy aglomeracji 1,084 mln[33].)
3.Patras211 593[34]
4.Heraklion177 064[35]
5.Larisa164 381[36] (mieszkańcy aglomeracji 284 420)[37]
6.Pireus163 572[38] (miasto wpisuje się w jednolity zespół urbanistyczny Wielkich Aten)

Cudzoziemcy w Grecji

Według danych służby statystycznej Eurostat, w 2008 roku Grecję zamieszkiwało legalnie około 906 tysięcy cudzoziemców, do których należeli głównie Albańczycy, stanowiący 63,7% ogółu legalnie przebywających w Grecji cudzoziemców. W rzeczywistości liczby te należy powiększyć jeszcze o co najmniej milion niezameldowanych w Grecji, jednak też zamieszkałych już na stałe imigrantów nielegalnych[39]. Nielegalni imigranci to głównie ludność pochodzenia azjatyckiego.

Religia

Meteory – skalny monaster św. Trójcy

Większa część stałych mieszkańców Grecji jest wyznawcami prawosławnego Autokefalicznego Kościoła Greckiego, na którego czele stoi metropolita Aten i całej Hellady (obecnie arcybiskup Hieronim II). Kościół podzielony jest administracyjnie na 81 diecezji, w których znajduje się 9000 kościołów i 300 monasterów (nie licząc autonomicznego okręgu Świętej Góry Athos).

Dane z 2017 według Pew Research Center[40]:

Wśród imigrantów dominującą religią jest islam.

Gospodarka

Spośród państw UE Grecja ma najgorszy wskaźnik wolności gospodarczej. W rankingu ogólnoświatowym nie mieści się nawet w pierwszej setce państw[41].

W latach 1981–2008 nastąpiły w Grecji znaczne przeobrażenia gospodarcze i rozpoczął się szybki rozwój gospodarczy. W miejsce rolno-surowcowej, z silnie zaznaczonym udziałem przemysłu, uformowała się gospodarka o większym udziale usług (głównie transport, obsługa turystów, handel, finanse), a z zanikającym, często przenoszonym za granicę[42] przemysłem – proces dezindustrializacji, trwający także obecnie[43][44].

Większą rolę odegrało tu członkostwo (od 1981) i pomoc Wspólnoty Europejskiej. W latach od 1985 do 1991 Grecja otrzymała 2,5 mld dolarów amerykańskich w ramach tzw. planu integracyjnego; średni roczny przyrost produktu krajowego brutto wynosił w latach 1987–1990 1,6%. Usługi wytwarzają 78,3% produktu krajowego brutto, przemysł – 18%, rolnictwo – 3,6% (2011)[45]. Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca w 2007 roku wyniósł $27 360, czyli ok. 93% średniej unijnej. Największe bezrobocie w UE.

Protest w centrum Aten (czerwiec 2011)

Od roku 2008 zaznaczył się gwałtowny spadek PKB przekraczający 25%[46]. W greckiej gospodarce utrzymuje się wciąż problem niemożności osiągnięcia płynności płatniczej przez budżet państwa i przedsiębiorstwa[47][48]. Toteż w okresach przedwyborczych, dodatkowe miliardy w banknotach dowożone są zza granicy[49], co jest mechanizmem dopuszczonym przez systemy zabezpieczeń strefy euro, przewidzianym dla potrzeb ad hoc zapewnienia płynności.

1 stycznia 2002 r. Grecja weszła do strefy euro. Od roku 2002 nastąpiło załamanie bilansu handlu zagranicznego, z -20 mld w 2001, do -65 mld USD w roku 2008. Poprawa rozpoczęła się w 2009, w warunkach głębokiej recesji i szybkiego spadku siły nabywczej ludności[50][51][52][53].

Mocnymi punktami gospodarki są turystyka i eksploatacja pierwszej w świecie (pod względem wartości jednostek) floty handlowej[54]. Ponadto Grecy eksploatują liczne jednostki tzw. tanich bander.

Turystyka:

  • wytwarza 16,4% PKB[55];
  • równoważy 51,2% deficytu handlowego[55];
  • zatrudnia co piątego pracującego w kraju[55];
  • generuje obrót rynkowy w wysokości 34 mld euro[55];
  • jej udział w wytwarzaniu PKB i tworzeniu miejsc pracy wzrasta[55], także w związku z recesją, utrzymującą się w większości pozostałych działów gospodarki.

W 2015 roku kraj odwiedziło 23,599 mln turystów (7,1% więcej niż w roku poprzednim), wytwarzając przychód na poziomie 15,673 mld dolarów[56].

Sport

Najpopularniejsze sporty w Grecji to piłka nożna (zwycięstwo drużyny narodowej na EURO 2004[57] i drugie miejsce Panathinaikosu w PEMK 1970/71) oraz koszykówka (wicemistrzostwo świata w 2006 r. po pokonaniu USA oraz wielokrotne zwycięstwa greckich klubów w Eurolidze). Dużą popularnością cieszą się też piłka wodna, lekkoatletyka czy siatkówka.

Zobacz też

Przypisy

  1. Census results of population and housing. Elstat 2021. Hellenic Statistical Authority, 19 lipca 2022. s. 8. [dostęp 2022-12-17]. (ang.).
  2. a b c d Dane dotyczące PKB na podstawie szacunków Międzynarodowego Funduszu Walutowego na rok 2018: http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=85&pr.y=15&sy=2017&ey=2023&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=512%2C946%2C914%2C137%2C612%2C546%2C614%2C962%2C311%2C674%2C213%2C676%2C911%2C548%2C193%2C556%2C122%2C678%2C912%2C181%2C313%2C867%2C419%2C682%2C513%2C684%2C316%2C273%2C913%2C868%2C124%2C921%2C339%2C948%2C638%2C943%2C514%2C686%2C218%2C688%2C963%2C518%2C616%2C728%2C223%2C836%2C516%2C558%2C918%2C138%2C748%2C196%2C618%2C278%2C624%2C692%2C522%2C694%2C622%2C142%2C156%2C449%2C626%2C564%2C628%2C565%2C228%2C283%2C924%2C853%2C233%2C288%2C632%2C293%2C636%2C566%2C634%2C964%2C238%2C182%2C662%2C359%2C960%2C453%2C423%2C968%2C935%2C922%2C128%2C714%2C611%2C862%2C321%2C135%2C243%2C716%2C248%2C456%2C469%2C722%2C253%2C942%2C642%2C718%2C643%2C724%2C939%2C576%2C644%2C936%2C819%2C961%2C172%2C813%2C132%2C726%2C646%2C199%2C648%2C733%2C915%2C184%2C134%2C524%2C652%2C361%2C174%2C362%2C328%2C364%2C258%2C732%2C656%2C366%2C654%2C734%2C336%2C144%2C263%2C146%2C268%2C463%2C532%2C528%2C944%2C923%2C176%2C738%2C534%2C578%2C536%2C537%2C429%2C742%2C433%2C866%2C178%2C369%2C436%2C744%2C136%2C186%2C343%2C925%2C158%2C869%2C439%2C746%2C916%2C926%2C664%2C466%2C826%2C112%2C542%2C111%2C967%2C298%2C443%2C927%2C917%2C846%2C544%2C299%2C941%2C582%2C446%2C474%2C666%2C754%2C668%2C698%2C672&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a=.
  3. Finley, M.I. Democracy Ancient and Modern. 2d ed., 1985. London: Hogarth.
  4. History of Philosophy, Volume 1 by Frederick Copleston.
  5. Brockett, Oscar G. History of the Theatre. sixth ed., 1991. Boston; London: Allyn and Bacon.
  6. World Economic Outlook Database April 2010–WEO Groups and Aggregates Information, Międzynarodowy Fundusz Walutowy [zarchiwizowane z adresu 2010-08-22].
  7. Appendix B :: International Organizations and Groups, The World Factbook, CIA.
  8. Human Development Report 2009 – HDI rankings, Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju.
  9. The Economist Intelligence Unit’s quality-of-life index (2005), The Economist.
  10. Interactive Infographic of the World’s Best Countries, Newsweek.
  11. Grecja zdegradowana do grona państw rozwijających się. Pierwszy taki przypadek, wyborcza.biz, 12 czerwca 2013 [dostęp 2014-07-29] [zarchiwizowane z adresu 2013-06-15].
  12. The 27 member countries of the EU.
  13. Greece becomes 16th ESA Member State, www.esa.int.
  14. www.oecd.org, Convention on the OECD.
  15. Wielki słownik języka nowogreckiego „Babiniotis”, wyd. 3, Ateny 2008, Γ.ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗ Κέντρο Λεξικολογίας Ε.Π.Ε., www.lexicon.gr, ISBN 978-960-89751-6-3.
  16. Karol Zierhoffer, Zofia Zierhofferowa: Polska a Europa w świetle nazw geograficznych. Poznań: Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”, 2007.
  17. Karol Zierhoffer, Zofia Zierhofferowa: Nazwy geograficzne Europy w języku polskim. Dziedzictwo i współczesność. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 2011.
  18. Millennium issue: Trouble with Turkey The fall of Constantinople Economist.com, Economist.com, 1997-03-20.
  19. Ιάκωβος Δ.ΜιχαΗλίδης – „Ο ΑΓΩΝΑΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ Πολιτικές επιλογές και Στρατιωτικές Επιχειρήσεις (1821-1827), wyd. Skai Biblio, Ateny, 2011.
  20. Dzieje Świata, LSW, 1990, s. 316.
  21. Justyna Szkoła, GEOPOLITYCZNE UWARUNKOWANIA ROLI GRECJI W SYSTEMIE BEZPIECZEŃSTWA EUROPEJSKIEGO, 2012.
  22. Prawo wyborcze nr 3636/2008.
  23. Przykład bieżącej informacji prasowej o wyrażanej przez główne partie intencji likwidacji bonusu 50 miejsc w parlamencie.
  24. Wyniki Greferendum: Grecy przeciw dalszemu zaciskaniu pasa, Onet.pl, 6 lipca 2015 [dostęp 2015-07-06] [zarchiwizowane z adresu 2015-07-06].
  25. Greece elects its first female president, NBC News [dostęp 2020-12-04] (ang.).
  26. Eugenia Dacoronia: Greece. W: Elgar Encyclopedia of Comparative Law. Jan M. Smits (red.). Cheltenham, UK – Northampton, MA, USA: Edward Elgar, 2006, s. 289. ISBN 978-1-84542-013-0. (ang.).
  27. a b c d e Greece. Global Firepower. [dostęp 2014-08-25]. (ang.).
  28. 2020 Greece Military Strength, www.globalfirepower.com [dostęp 2020-12-04].
  29. Raport Greckiego Komitetu Helsińskiego.
  30. Census results of population and housing. Elstat 2021. Hellenic Statistical Authority, 19 lipca 2022. s. 41. [dostęp 2022-12-16]. (ang.).
  31. Census results of population and housing. Elstat 2021. Hellenic Statistical Authority, 19 lipca 2022. s. 41-44. [dostęp 2022-12-16]. (ang.).
  32. Census results of population and housing. Elstat 2021. Hellenic Statistical Authority, 19 lipca 2022. s. 15. [dostęp 2022-12-16]. (ang.).
  33. dane ze źródeł regionalnych, maj 2009. taxalia.blogspot.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-01-31)]..
  34. Census results of population and housing. Elstat 2021. Hellenic Statistical Authority, 19 lipca 2022. s. 34. [dostęp 2022-12-16]. (ang.).
  35. Census results of population and housing. Elstat 2021. Hellenic Statistical Authority, 19 lipca 2022. s. 55. [dostęp 2022-12-16]. (ang.).
  36. Census results of population and housing. Elstat 2021. Hellenic Statistical Authority, 19 lipca 2022. s. 25. [dostęp 2022-12-17]. (ang.).
  37. Larissa Census. tovima.gr. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-18)]., tovima.gr.
  38. Census results of population and housing. Elstat 2021. Hellenic Statistical Authority, 19 lipca 2022. s. 44. [dostęp 2022-12-16]. (ang.).
  39. Według danych Greckiej Służby Statystycznej. statistics.gr. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-24)]., spis powszechny z 2011 wykazał stałe zamieszkiwanie na terenie kraju łącznie 9 903 268 mieszkańców legalnych (tj. obywateli Grecji i cudzoziemców) oraz 911 929 także stałych mieszkańców, ale nielegalnych. Faktyczna liczba nielegalnie przebywających w Grecji cudzoziemców może być znacznie wyższa.
  40. 1615 L. St NW, Suite 800 Washington, DC 20036 USA202-419-4300 | Main202-419-4349 | Fax202-419-4372 | Media Inquiries, Religious affiliation in central and eastern Europe, Pew Research Center’s Religion & Public Life Project, 10 maja 2017 [dostęp 2020-12-04] (ang.).
  41. Country rankings of trade, business, fiscal, monetary, financial, labor and investment freedoms.
  42. Artykuł w „H Avgi”. avgi.gr. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-04)]. rozważający przyczyny przeniesienia za granicę central i fabryk wielu spośród głównych greckich przedsiębiorstw.
  43. Porównaj: dane służby EL.STAT.
  44. Czemu zamykają się fabryki i znikają miliardy – reportaż z kuluarów spotkania Związku Przemysłowców Greckich z Ministrem Rozwoju Konkurencyjności Infrastruktury i Sieci – Kostisem Chatzidakisem, zamieszczony w dziale ekonomicznym ogólnokrajowego dziennika „To Vima”.
  45. The World Factbook, CIA. cia.gov. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-25)]..
  46. Dane EL.STAT: str. 2, zmiana PKB w okresie I kw. 2008 – I kw.2014, -25,47%, ceny stałe 2005.
  47. Porównaj MF Niemiec: ...But the liquidity in the Greek economy remains a big problem.
  48. Zdaniem portalu e-system_podatkowy.gr, przywołującego dane oficjalne, z końcem 2012 r., firmy zalegały greckiemu MF 53 mld euro podatku VAT.
  49. artykuł przytacza fragmenty okresowego raportu Alpha Banku – grecki bank systemowy, jeden z czterech i ten specjalizujący się w raportach finansowych o całej gospodarce [1] – informujące o stałych, głębokich deficytach obrotów przedsiębiorstw, przez wszystkie miesiące roku 2012, prócz wyborczego czerwca 2012. W czerwcu wystąpiło wysokie saldo dodatnie +767 mln €, wyższe niż poprzednie i niż późniejsze deficyty. Inne doniesienia informują o 28 mld euro, w banknotach – 10 kontenerów banknotów – ad hoc pożyczonych w tym okresie przez Grecję od jednego z mechanizmów unii walutowej. Portal wiadomości przytacza tę informację za ogólnokrajową, niedzielną „Βήμα της Κυριακής” że w 2012 roku jednorazowo przywieziono do Grecji, na krótko, 10 ciężarówek pieniędzy, łącznie 28 mld euro, w banknotach. Narodowy Bank Grecji potwierdza, że miało to miejsce.
  50. Porównaj: Bilans handlowy Grecji w latach 2001–2011.
  51. wskaźnik zatrudnienia w populacji 24–50 lat.
  52. stopa bezrobocia, na przestrzeni 12 lat.
  53. stopa bezrobocia wśród kobiet, na przestrzeni 12 lat.
  54. Wartość greckiej floty handlowej – oceniana przez UNCTAD na 101 mld USD – jest najwyższa na świecie (www.informatorekonomiczny.msz.gov.pl).
  55. a b c d e Patrz: Greek Tourism Facts & Figures, na stronie SETE (Związku Greckich Przedsiębiorstw Turystycznych).
  56. UNWTO Tourism Highlights, 2016 Edition. UNWTO, 2016. s. 8. [dostęp 2016-10-04]. (ang.).
  57. Greece win Euro 2004, 4 lipca 2004 [dostęp 2021-12-23] (ang.).

Linki zewnętrzne

Wikiatlas Wikimedia Atlas: Grecja – wikiatlas z mapami w Wikimedia Commons

Media użyte na tej stronie

Coat of arms of Greece.svg
Coat of arms of Greece since 7 June 1975.
Ambox outdated serious.svg
An outdated clock with a serious icon
Europe orthographic Caucasus Urals boundary.svg
Map of Europe. The continental boundary to Asia as indicated is the standard convention following the Caucasus crest, the Ural River and the Urals Mountains to the Sea of Kara
Flag of Albania.svg
Flag of Albania
Flag of Croatia.svg
Łatwo można dodać ramkę naokoło tej grafiki
Polwysep Balkanski-mapa polit.png
(c) Kpjas, CC-BY-SA-3.0
Półwysep Bałkański - mapa polityczna.
EU 2020.png
Autor: Aotearoa, Licencja: CC BY 3.0
Unia Europejska w 2013; bez terytoriów zamorskich.
Council of Europe.png
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
OSCE logo.svg
To jest logo: Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie – organizacja międzynarodowa
OSCE members and partners.svg
Autor:
This file was made by User:Sven
Nuvola apps locale.svg
Translation

If this image contains text, it can be translated easily into your language. If you need help, contact me

SemiPD-icon.svg
Flexible licenses

If you want to use this picture with another license than stated below, contact me

Nuvola apps email.png
Contact the author

If you need a really fast answer, mail me. If you need only a fast answer, write me here.

, Licencja: CC BY-SA 4.0
Organization for Security and Co-operation in Europe members and partners
 
OSCE participating States
 
Partners for Co-operation
Flag of NATO.svg
Flaga Paktu Północnoatlantyckiego (NATO).
North Atlantic Treaty Organization (orthographic projection).svg
Autor: Addicted04, Licencja: CC BY 3.0
North Atlantic Treaty Organization in orthographic projection.
WTO members and observers.svg
Map of World Trade Organization members and observers.
 
Members
 
Members, dually represented by the European Union
 
Observers
 
Non-members
OECD member states map.svg
Autor: Cflm001 (dyskusja), Licencja: CC BY-SA 2.0
Państwa członkowskie OECD.
Flag of Portugal.svg
Flag of Portugal, created by Columbano Bordalo Pinheiro (1857-1929), officially adopted by Portuguese government in June 30th 1911 (in use since about November 1910). Color shades matching the RGB values officially reccomended here. (PMS values should be used for direct ink or textile; CMYK for 4-color offset printing on paper; this is an image for screen display, RGB should be used.)
Craiova Group map4.png
Autor: BernardaAlba, Licencja: CC BY-SA 4.0
Member states of Craiova Group of 4 members
Griechischen und phönizischen Kolonien.jpg
Autor: Gepgepgep, Licencja: CC BY-SA 3.0
Greek and Phoenician colonies in the fourth century BC. The map from which it was drawn illustrates the situation in previous centuries.
20110630 Indignados Syntagma general mass Athens Greece.jpg
Autor: Ggia, Licencja: CC BY-SA 3.0
General mass of Indignados in Athens Syntagma, Greece (30 June 2011).
Greece in European Union.svg
Autor: TUBSEmail Silk.svg Gallery, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location of XY (see filename) in the European Union.
Eurozone.svg
Strefa Euro
 
Kraje używające Euro de jure
 
Kraje i terytoria używające Euro de facto
 
Członkowie Unii Europejskiej będący poza strefą Euro
Meteora Agios Triadas IMG 7632.jpg
Autor: Dido3, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Moni Agios Triadas, Meteora, Greece
Hymn to liberty instrumental.oga

US Navy Band recording of "Ýmnos is tin Eleftherían", the national anthem of Greece and Cyprus.

Children GRindependence day 2010.jpg
Dzień Niepodległości Grecji. W każdą rocznicę dnia 25 marca 1921, w każdej gminie odbywają się szkolne, patriotyczne pochody - na zdjęciu marsz przedszkolaków. Zdjęcie wykonane zostało w Uranupoli, małej miejscowości półwyspu Chalcydyckiego.
Petra Olympus.jpeg
Autor: Cristo Vlahos, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mules with backdrop of snowy Mount Olympus, Greece - North view from Petra, Pieria
Attica 06-13 Athens 36 View from Lycabettus.jpg
Autor: A.Savin, Licencja: CC BY-SA 3.0
View from Lycabettus in Athens (Attica, Greece)
Med 7.svg
Autor: Masterdeis, Licencja: CC BY-SA 4.0
Med 7
Ionian sea islands, pic1.JPG
Autor: Alf van Beem, Licencja: CC0
Photographed on Lefkada, Greece.
Parthenon.JPG
Autor: Onkel Tuca!, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Parthenon
Greece linguistic minorities.svg
Areas with significant traditional presence of linguistic minorities in Greece (Arvanitika, Albanian, Aromanian, Megleno-Romanian, Macedonian Slavic, Pomak Bulgarian, Turkish, Ladino)
  • General outline and idea after a map at Ethnologue ([1]) complemented and with some corrections from other sources:
  • Aromanian data from Image:South-Balkan-Romance-languages.png by Yuri Koryakov, Wikipedia version of published work by the same author: Koryakov Y.B.: Atlas of Romance languages, Moscow, 2001. Map #8; based in turn on data in Kramer J. Rumnisch: "Areallinguistik II. Aromunisch", in: Lexikon der romanistischen Linguistik, ed. G. Holtus, M. Metzeltin, Ch. Schmitt. Tübingen, 1991, Bd. III.
  • Further data from Euromosaic, Le [slavo-]macédonien / bulgare en Grèce [2], L'arvanite / albanais en Grèce [3], Le valaque/aromoune-aroumane en Grèce [4], and Mercator-Education: European Network for Regional or Minority Languages and Education, The Turkish language in education in Greece [5].
  • Cf. also P. Trudgill, "Greece and European Turkey: From Religious to Linguistic Identity", in S Barbour, C Carmichael (eds.), Language and nationalism in Europe, Oxford University Press 2000.
  • Albanophone villages near Florina according to: Riki Van Boeschoten (2001): Usage des langues minoritaires dans les départements de Florina et d’Aridea (Macédoine). Strates online, 10. [6]
Greek Orthodox wedding in Tripodes, Naxos, 119259.JPG
Autor: Zde, Licencja: CC BY-SA 4.0
Greek Orthodox wedding in Tripodes (Vívlos, Biblos) on Naxos.
Greece CIA map PL.jpg
Mapa Grecji, polska wersja mapy z CIA World Factbook