Grigorij Kotowski

Grigorij Kotowski

Григорий Иванович Котовский

Grigorij Kotowski w latach 1920.
Data i miejsce urodzenia	24 czerwca 1881 Hîncești
Data i miejsce śmierci	6 sierpnia 1925 Czabanka
Przebieg służby
Lata służby	1917–1925
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego Armia Czerwona
Główne wojny i bitwy	wojna domowa w Rosji, wojna polsko-bolszewicka
Odznaczenia

Karta więzienna Kotowskiego z 1907 roku

Mauzoleum z mumią Kotowskiego w Podolsku na Ukrainie

Grigorij Iwanowicz Kotowski (ros. Григорий Иванович Котовский, ur. 24 czerwca 1881 w Hîncești, zm. 6 sierpnia 1925 w Czabance) – dowódca rosyjski i radziecki, działacz komunistyczny. Bywa nazywany „Robin Hoodem rewolucji”^[1][2].

Życiorys

Urodził się w mieście Hîncești w Mołdawii, wówczas leżącego w guberni besarabskiej. Był synem mieszczanina Iwana Nikołajewicza Kotowskiego, zrusyfikowanego, prawosławnego Polaka, lub, być może, Ukraińca, pochodzącego z Podola, i Rosjanki Akuliny Romanowej. Sam Kotowski twierdził, że jego rodzina należała do podolskiej szlachty, a dziadek został pozbawiony majątku za udział w powstaniu^[3].

Osieroconym w wieku 16 lat Kotowskim zajęli się zamożni chrzestni, którzy zapewnili mu kształcenie w szkole rolniczej. Po jej ukończeniu w 1900 roku pracował jako pomocnik ekonoma w kilku majątkach. Dopuścił się czynów kryminalnych, za które był kilkukrotnie aresztowany^[3]. W 1905 roku uchylającego się od służby wojskowej Kotowskiego po raz kolejny aresztowano i przydzielono do pułku piechoty stacjonującego w Żytomierzu.

Kotowski zdezerterował krótko po dotarciu do wojska. Zorganizował oddział, który napadał na majątki. Aresztowany w styczniu 1906 roku w Kiszyniowie, uciekł pół roku później. Pod koniec roku 1906 roku aresztowany ponownie i skazany na zesłanie i 12 lat ciężkich robót. Uciekł z Syberii w 1913 i po powrocie do Mołdawii znów zorganizował grupę przestępczą. W 1915 jego banda przeszła do rabowania urzędów i banków.

25 czerwca 1916 został złapany w zasadzce i następnie skazany na karę śmierci. W celi śmierci napisał jednak list do żony generała Brusiłowa, w którym prosił o łaskę i wysłanie na front. Prośba została spełniona po abdykacji cara i amnestii ogłoszonej przez Rząd Tymczasowy. W maju 1917 roku trafił na front rumuński, gdzie odznaczył się odwagą. Na froncie przystąpił do lewicowych eserowców i został wybrany do rady żołnierskiej. Z tej racji komitet Rumczerod zlecił jego oddziałowi opanowanie porządku w Kiszyniowie.

Brał aktywny udział w rosyjskiej wojnie domowej po stronie bolszewików. Od stycznia do marca 1918 dowodził bolszewickim oddziałem tyraspolskim, od czerwca 1918 – brygadą kawalerii 45 Dywizji Strzeleckiej. Od stycznia 1920 dowodził brygadą kaukaską, walczącą na Kaukazie i Ukrainie. Brał udział w operacji odeskiej w lutym 1920 r., rozbijając pod Odessą wycofujące się z zajętego już przez czerwonych miasta jednostki białych^[4]. Następnie jego brygada brała udział w wojnie polsko-bolszewickiej.

Od grudnia 1920 dowodził 17 Dywizją Kaukaską, zaś od września 1921 9 Dywizją Kaukaską, a w październiku 1922 został dowódcą 2 Korpusu Kaukaskiego. Uczestniczył w tłumieniu powstania Machny oraz powstania Antonowa w guberni tambowskiej^[5].

Kotowski został zastrzelony 6 sierpnia 1925 podczas wakacji w Czabance koło Odessy. Do zabójstwa przyznał się Mejer Zajder, szef ochrony zakładów cukierniczych, związany z odeskim światem przestępczym. Okoliczności śmierci Kotowskiego, a następnie jego mordercy, pozostają niejasne i są przedmiotem spekulacji^[6].

Ciało zabitego Kotowskiego zostało zmumifikowane i umieszczone w mauzoleum zbudowanym w mieście Birzuła (dziś Podolsk)^[7]. Był to jedyny przypadek, poza samym Leninem, takiego uhonorowania przywódcy w Związku Radzieckim^[8].

Upamiętnienie

Miasta

Na jego cześć trzy miasta w ZSRR uzyskały nazwę Kotowsk:

• 1935: dawna Birzuła w ówczesnej Mołdawskiej ASRR, współczesny Podolsk na Ukrainie
• 1940: Hîncești w ówczesnej Mołdawskiej SRR, obecnie pod historyczną nazwą w Mołdawii
• 1940: Kotowsk w Rosji

Wojsko

Muzeum sztabu brygady kawaleryjskiej dowodzonej przez Kotowskiego działa w Tyraspolu, w budynku, który Kotowski zajmował w lutym 1920 r.^[9].

Filmy

• P.K.P. (Piłsudski kupił Petlurę, 1926)
• Kotowski (1942)
• Eskadra wycofuje się na zachód (1965)
• Ostatni hajduk (1972)
• Wilczym śladem (1976)
• Wielka mała wojna (1980)
• Kotowski (serial, 2010)

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Kto zabił Robin Hooda rewolucji? (ros.)