Grigoriopol

Grigoriopol

Dworzec autobusowy
Herb
Państwo	Naddniestrze /  Mołdawia
Rejon	Grigoriopol
Populacja (2004) • liczba ludności	10 252
Nr kierunkowy	210
Kod pocztowy	MD-4000
Położenie na mapie Naddniestrza Grigoriopol
Położenie na mapie Mołdawii (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Grigoriopol
47°09′N 29°18′E/47,150000 29,300000
Strona internetowa

Grigoriopol (ros. Григориополь; ukr. Григоріополь, Hryhoriopol) – miasto w Mołdawii, w Naddniestrzu, nad Dniestrem, stolica rejonu Grigoriopol. W 2004 roku liczyło ok. 10,2 tys. mieszkańców. Ośrodek przemysłowy.

Położenie

Grigoriopol położony jest na lewym brzegu Dniestru, w odległości 45 km na północny zachód od Tyraspola^[1], w centralnej części Naddniestrza^[2].

Historia

Pierwsze mołdawskie osady na miejscu dzisiejszego miasta datowane są na XVII-XVIII w.^[1] Miasto powstało w 1792, rok po podpisaniu pokoju w Jassach, na mocy którego Imperium Osmańskie zrzekała się na rzecz Rosji m.in. ziem między Bohem a Dniestrem. Po zawarciu traktatu na słabo zaludnionych terenach między Dniestrem a rzeczką Czarna powstały kolonie Kozaków i rosyjskich staroobrzędowców. Następnie Katarzyna II, inspirując się koncepcją Grigorija Potiomkina, postanowiła utworzyć na tym miejscu miasto Ormian, które mogłoby szybko stać się prężnym ośrodkiem handlowym, a do tego przeciwwagą dla pozostającej w rękach Turków twierdzy benderskiej^[3]. Wybór nazwy dla miasta, początkowo brzmiącej Grigoriopolis^[4], tłumaczony jest dwojako: według jednej wersji wskazuje ona na Grzegorza Oświeciciela, założyciela Apostolskiego Kościoła Ormiańskiego, według innej - na Grigorija Potiomkina^[3]. Do tworzonego miasta władze rosyjskie przesiedliły 4 tys. Ormian z Bender, Caușeni, Białogrodu Dniestrowskiego, Izmaiła, Kilii, Kaukazu^[5]. 25 lipca 1792 ormiański arcybiskup uroczyście poświęcił sześć kamieni, od których symbolicznie rozpoczęto budowę miasta^[5]. Dwa lata później miejscowości nadano prawa miejskie oraz herb, w 1801 zatwierdzono nazwę Grigoriopol. Architektem miasta był François Sainte de Wollant^[5].

Do lat 30. XIX w. Grigoriopol stał się znaczącym ośrodkiem handlowym południowej Rosji. Większość mieszkańców utrzymywała się z handlu i rzemiosła. Skład etniczny miasta zmieniał się, gdyż osiedlali się w nim Żydzi, Ukraińcy i Mołdawianie. W końcu XIX w. znaczenie miejscowości jednak spadło; Ormianie opuszczali miasto^[6]. W 1918 Grigoriopol opanowali bolszewicy^[1]. Miasto od 1924 znajdowało się na terenie Mołdawskiej Autonomicznej SRR^[1].

Podczas II wojny światowej, po zajęciu miasta i całego regionu przez wojska rumuńskie w 1941, w rejonie Grigoriopola działały radzieckie oddziały partyzanckie. Miasto stanowiło część tzw. Transnistrii (okręg Dubosary(rum.)). Armia radziecka ponownie zajęła miasto 12 kwietnia 1944^[6].

Na początku XXI w. większość mieszkańców utrzymywała się z pracy w rolnictwie^[1].

Demografia

Historyczna populacja miasta:

• 1799 - 3435^[4]
• 1887 - 6165^[4]
• 1897 - 7605^[7]
• 1939 - 7332^[8]
• 2004 - 10 252^[9]

Historyczny udział poszczególnych narodowości i grup etnicznych w populacji miasta na podstawie danych ze spisów ludności w Naddniestrzu w 2004, Mołdawskiej ASRR w 1939 i carskiej Rosji w 1897:

Infrastruktura

Pomnik Lenina w Grigoriopolu

W okresie radzieckim Grigoriopol stał się ośrodkiem przemysłowym^[4]. W mieście działa pięć szkół^[1], dwa przedszkola, dom kultury, kino, szpital, apteka oraz stadion^[4].Poza tym przez Grigoriopol przechodzi ważna Naddniestrzańska droga M4.

W Grigoriopolu dominuje zabudowa jednopiętrowa, jedynie w centralnej części miasta - budynki trzy- i czteropiętrowe^[1].

Religia

Grigoriopol jest siedzibą jednego z dekanatów eparchii tyraspolskiej i dubosarskiej Mołdawskiego Kościoła Prawosławnego. W mieście czynna jest cerkiew Wniebowstąpienia Pańskiego, dom modlitewny św. Michała Archanioła, zarejestrowana jest również wspólnota św. Grzegorza Oświeciciela^[10].

Przypisy

Bibliografia

• Władimir Kudrin: Znakom'ties': Pridniestrowje. Bendery: Poligrafist, 2015.
• Grigoriopol, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 810 .