Griseliniaceae
 Griselinia lucida | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | Griseliniaceae |
| Nazwa systematyczna | |
| Griseliniaceae J.R. Forst. & G. Forst. ex A. Cunn. Ann. Mag. Nat. Hist. 4: 261. Dec 1839[3] | |
| Typ nomenklatoryczny | |
Griselinia J.R. Forst. & G. Forst. (1775)[3] | |
Griseliniaceae – rodzina roślin należąca do rzędu selerowców. Jest to takson monotypowy z jednym rodzajem Griselinia J.R. Forst. & G. Forst. (1775) obejmującym 6[4]–7[5] gatunków. Występują w Chile, Argentynie, w południowo-wschodniej Brazylii, dwa gatunki rosną na Nowej Zelandii[6]. Rosną w lasach i zaroślach[7].
Niektóre gatunki bywają uprawiane jako rośliny ozdobne[6]. Najbardziej popularny w uprawie gatunek to Griselinia littoralis z Nowej Zelandii[7]. Ponieważ jest tolerancyjny na zasolenie, sadzony jest w obszarach nadmorskich w zaroślach osłaniających inne rośliny przed słonym aerozolem. Z gatunków nowozelandzkich wykonywano w tym kraju także podkłady kolejowe[4][8] i statki[8].
Nazwa rodzajowa upamiętnia włoskiego botanika – Francesco Griseliniego (1717–1783)[7].
Morfologia
- Pokrój
- Dwupienne, niewielkie i zimozielone drzewa (do 15 m wysokości[7]) i krzewy, rzadko rosnące jako epifity[6].
- Liście
- Pojedyncze, ułożone zwykle w dwóch rzędach, zwykle też całobrzegie, rzadziej odlegle ząbkowane na brzegu[6]. Blaszka liściowa jest gruba[2], skórzasta, gładka, często nieco asymetryczna u nasady[7]. Nasada ogonka nieco pochwiasta, przylistków brak[4].
- Kwiaty
- Jednopłciowe, drobne, promieniste i zielonkawe[7]. Zebrane w grona i wiechy. Kwiaty męskie składają się z 5 działek, 5 bardzo drobnych płatków i 5 krótkich pręcików. Kwiaty żeńskie mają 5 działek, mogą mieć 5 płatków lub są pozbawione okwiatu, zawierają słupek z zalążnią trój- lub dwukomorową[6][7].
- Owoce
- Niewielkie, mięsiste, ciemnofioletowe, jednonasienne jagody[6][7].
Systematyka
Rodzaj Griselinia dawniej zaliczany był do rodziny dereniowatych (Cornaceae) lub gariowatych (Garryaceae)[4], ew. w randze rodziny wyodrębniany w rzędzie hortensjowców (Hydrangeales). Dowody morfologiczne i anatomiczne wskazują na pokrewieństwo z pospornicowatymi Pittosporaceae i Araliaceae. Na podstawie dowodów molekularnych uznany został w randze rodziny za siostrzany dla kladu obejmującego rodziny: Pittosporaceae, Araliaceae, Myodocarpaceae, Apiaceae[6][2].
- Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)
| selerowce |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- Wykaz gatunków w rodzaju Griselinia J.R. Forst. & G. Forst. (1775)[5]
- Griselinia carlomunozii M.O.Dillon & Muñoz-Schick
- Griselinia jodinifolia (Griseb.) Taub.
- Griselinia littoralis (Raoul) Raoul
- Griselinia lucida (J.R.Forst. & G.Forst.) G.Forst.
- Griselinia racemosa (Phil.) Taub.
- Griselinia ruscifolia (Gay) Ball
- Griselinia scandens (Ruiz & Pav.) Taub.
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-05] (ang.).
- ↑ a b c Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-05] (ang.).
- ↑ a b James L. Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium – G. [dostęp 2013-05-05]. (ang.).
- ↑ a b c d Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 627-628. ISBN 978-1-842466346.
- ↑ a b Griselinia. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2013-05-05].
- ↑ a b c d e f g Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 160. ISBN 1-55407-206-9.
- ↑ a b c d e f g h Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 331. ISBN 0-333-73003-8.
- ↑ a b David J. Mabberley: Mabberley’s Plant-Book. Cambridge University Press, 2017, s. 407. ISBN 978-1-107-11502-6.
Media użyte na tej stronie
Griselinia lucida, 'Broadleaf'. Griseliniaceae, New Zealand. Māori names: Pāpāuma, Akapuka, Akakōpuka.