Grodzisk (powiat siemiatycki)

Grodzisk

osada
Centrum miejscowości z cerkwią św. Mikołaja
Państwo	Polska
Województwo	podlaskie
Powiat	siemiatycki
Gmina	Grodzisk
Liczba ludności	640
Strefa numeracyjna	85
Kod pocztowy	17-315[1]
Tablice rejestracyjne	BSI
SIMC	0028553[2]
Położenie na mapie gminy Grodzisk Grodzisk
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Grodzisk
Położenie na mapie województwa podlaskiego Grodzisk
Położenie na mapie powiatu siemiatyckiego Grodzisk
52°35′02″N 22°44′17″E/52,583889 22,738056

Grodzisk – osada (dawniej miasto) w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie siemiatyckim, w gminie Grodzisk^[2][3].

Miejscowość jest siedzibą gminy Grodzisk, prawosławnej parafii św. Mikołaja i rzymskokatolickiej parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny^[4]

Historia

Początek osady stanowiło grodzisko średniowieczne, którego wiek wedle pobieżnych badań archeologicznych przeprowadzonych w roku 1924 przez Romana Jakimowicza szacuje się na XI–XIII wiek. Do dziś zachował się fragment wałów obronnych okalających grodzisko. Jeszcze w XIX wieku liczono ich długość na około 160 sążni (ok. 280 m). Forma grodziska była owalna zbliżona do okrągłej, natomiast teren pośrodku był równinny. Wały zbudowano z drewnianych kłód przysypanych ziemią, która pozyskano z wykopów dookoła grodziska. Tak powstała też fosa. Z zewnętrznych umocnień do naszych czasów zachowała się tylko zachodnia część wałów.

Z 1601 r. pochodzi pierwsza pisemna wzmianka o istnieniu cerkwi w Grodzisku^[5].

W 1775 r. Grodzisk uzyskał lokację miejską, którą utracił w 1801 r^[6].

Według Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z 1921 r. Grodzisk liczył 274 mieszkańców (148 kobiet i 126 mężczyzn), zamieszkałych w 40 domach. Większość mieszkańców miejscowości, w liczbie 151 osób, zadeklarowała wyznanie prawosławne. Pozostali zgłosili kolejno: wyznanie rzymskokatolickie (89 osób) i wyznanie mojżeszowe (34 osoby). Jednocześnie większość mieszkańców ówczesnego Grodziska, w liczbie 266 osób, zgłosiła narodowość polską, pozostali podali: narodowość białoruską (5 osób) oraz narodowość żydowską (3 osoby). W okresie międzywojennym miejscowość była siedzibą gminy i znajdowała się w powiecie bielskim^[7].

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa białostockiego.

Zabytki

• parafialna cerkiew prawosławna pod wezwaniem św. Mikołaja Cudotwórcy, z lat 1891–1893, nr rej.: 781 z 20.01.1994^[8].

Obiekty nieistniejące

• drewniana cerkiew unicka z 2 poł. XVII w., po 1839 prawosławna, od 1923 funkcjonująca jako kościół rzymskokatolicki pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP, nr rej.:282 z 18.11.1966, w 2016 przeniesiona do miejscowości Koryciny

Pozostałe obiekty

• parafialny kościół rzymskokatolicki pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny z lat 1987-1990, modernistyczny

Zobacz też

• Grodzisk

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Grodzisk 2(1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 537 .