Gromadnik

Gromadnik

Mallotus villosus[1]
(Müller, 1776)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	promieniopłetwe
Rząd	stynkokształtne
Rodzina	stynkowate
Rodzaj	Mallotus Cuvier, 1829
Gatunek	gromadnik
Synonimy Clupea lodna Hermann, 1804 Clupea villosa Müller, 1776 Mallotus catervarius (Pennant, 1784) Mallotus elongatus Mori, 1930 Mallotus villosus catervarius (Pennant, 1784) Mallotus villosus socialis (Pallas, 1814) Osmerus microdon Valenciennes, 1848 Osmerus villosus (Müller, 1776) Salmo catervarius Pennant, 1784 Salmo groenlandicus Bloch, 1794 Salmo lodde Lacepède, 1803 Salmo socialis Pallas, 1814 Salmo villosus Bonnaterre, 1788 Sudis squamosa Chapman, 1939
Zasięg występowania
Trasa migracji kapelanów: zielony – obszar żerowania dorosłych niebieski – obszar występowania młodych zielone strzałki – migracje podczas żerowania niebieskie strzałki – powrót czerwone tło i strzałki – występowanie i migracje podczas rozrodu

Gromadnik^[2], kapelan^[3] (Mallotus villosus) – gatunek ryby stynkokształtnej z rodziny stynkowatych (Osmeridae), jedyny przedstawiciel rodzaju Mallotus.

Występowanie

Arktyczne rejony północnego Atlantyku – w zachodniej części do Maine (USA), we wschodniej do wybrzeży południowej Norwegii. Zwykle daleko od brzegów w przydennych warstwach wody (do 300 m głębokości), nocą blisko powierzchni wody. Ryba otwartej toni wodnej; wykonuje pionowe wędrówki dobowe. Prowadzi stadny tryb życia. Liczebność ławic jest różna w poszczególnych porach roku i zależy od rocznika ryb wchodzących w ich skład.

W starszej literaturze wyróżniano podgatunki:

• gromadnik atlantycki^[4] (Mallotus villosus villosus) – podgatunek nominatywny, występujący w zachodnim Atlantyku^[2],
• gromadnik pacyficzny^[4] (M. v. socialis) – z Pacyfiku i wschodniego Atlantyku^[2].

Cechy morfologiczne

Dorasta do 20 cm długości (podgatunek zasiedlający północny Pacyfik nieco większy). Ma nieznacznie bocznie spłaszczone ciało, wydłużone dość mocno i wąskie. Łuski delikatne, łatwo wypadają, co najmniej 150 wzdłuż linii nabocznej. Dorosłe samce posiadają "omszone", duże łuski na linii nabocznej. Otwór gębowy szeroki (żuchwa wysunięta do przodu), oczy duże w stosunku do wielkości głowy. Gatunek ma płetwę tłuszczową (tak jak łososiowate) usytuowaną między płetwą grzbietową a ogonową. Nasada płetw brzusznych znajduje się pod pierwszymi promieniami płetwy grzbietowej. Grzbiet niebieskawozielony do niebieskoczarnego, boki zdecydowanie jaśniejsze z niebieskim połyskiem, brzuch żółtawobiały; wszystkie płetwy jasnożółte bądź jasnobrązowe.

Odżywianie

Zooplankton.

Rozród

Trze się w wodzie o temperaturze 2–4 °C, przy czym sam akt składania i zapładniania ikry trwa tylko około 5 sekund. Tarło odbywa się na głębokości 5–100 m na piaszczystej ławicy. Samica składa 8000–12000 kleistych jaj o średnicy 0,6–1,2 mm. Samce giną po tarle, natomiast część samic podchodzi do tarła przez okres 2–3 lat. Rozwój zarodkowy trwa zwykle 4 tygodnie, a świeżo wylęgające się larwy mierzą 4–5 mm długości. Gromadniki dojrzewają płciowo w wieku 2–4 lat po osiągnięciu przez samce 15–20, a samice 13–17 cm długości.

Znaczenie w ekosystemie

Gromadnik jest jednym z głównych gatunków ryb, którymi odżywia się dorosły dorsz atlantycki^[5].

Przypisy

Bibliografia

• Ryby. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1973 (wyd. II 1976), seria: Mały słownik zoologiczny.
• Fritz Terofal, Claus Militz: Ryby morskie. Leksykon przyrodniczy. Henryk Garbarczyk i Eligiusz Nowakowski. Warszawa: Świat Książki, 1996. ISBN 83-7129-306-2.
• Mallotus villosus. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. www.fishbase.org [dostęp 2 października 2009]