Grossular

Grossular

Właściwości chemiczne i fizyczne
Skład chemiczny	krzemian wapnia i glinu (Ca3Al2(SiO4)3)
Twardość w skali Mohsa	7–7,5
Przełam	muszlowy; kruchy
Łupliwość	brak
Układ krystalograficzny	regularny
Gęstość minerału	3,4–3,6 g/cm³
Właściwości optyczne
Barwa	biały, wszelkie odmiany zielonego, brązowy, rzadko czarny, niekiedy bezbarwny
Rysa	biała
Połysk	żywiczny lub szklisty
Inne	minerał izotropowy Dyspersja: 0,027 Widmo absorpcyjne: częściowo diagnostyczne

Grossular – rzadki minerał z gromady krzemianów zaliczany do grupy granatów, rozpowszechniony tylko w niektórych regionach Ziemi.

Nazwa pochodzi od łacińskiej nazwy agrestu Ribes grossularia, gdyż barwą i kształtem przypomina owoc tej rośliny.

Właściwości

• Luminescencja: promieniowanie rentgenowskie daje efekt intensywnego jarzenia o barwie pomarańczowej.
• Inkluzje: liczne. Częste wtrącenia kryształków diopsydu, apatytu, aktynolitu i cyrkonu.

Występuje w formie skupień zbitych, ziarnistych, naskorupień oraz prawidłowo wykształconych, dużych kryształów. Spotykany jest jako minerał wrosły i narosły. Jest kruchy, przezroczysty, spotykany jest w wielu kolorach; niektóre noszą odrębne nazwy mineralogiczne i gemmologiczne:

• hessonit (kamień cynamonowy) – pomarańczowoczerwony, pomarańczowy, zasobny w żelazo,
• tsavoryt – szmaragdowy, bogaty w wanad (najczęściej z Kenii i Tanzanii),
• rosolit – różowy,
• romanzovit – brunatnoczerwony (z Finlandii),
• nefryt transvaalski (jadeit, żad) – zielony (z Afryki Południowej),
• leukogranat – bezbarwny,
• hydrogrossular – hydrogranat.

Występowanie

Minerał skał metamorficznych, występuje głównie w wapieniach, marmurach, żyłach serpentynitów i rodonitów. Niekiedy występuje w skałach okruchowych, najczęściej w piaskach i żwirach.

Miejsca występowania:

• Chiny – białe,
• Sri Lanka – hessonity o czerwonym zabarwieniu,
• Kenia – kryształy o barwie różowej i zielonej,
• Tanzania – ciemnozielone tsaworyty, kryształy żółte i różowe,
• USA – Kalifornia, Kolorado (kryształy pomarańczowe i bezbarwne),
• Kanada – Asbestos w prowincji Quebec (pomarańczowe lub różowe znacznych rozmiarów),
• Meksyk – Region Chihuahua (rosolit, dobrze wykształcone kryształy białe i zielone),
• RPA – Transvaal, Pakistan, Rosja – Ural, Jakucja, Syberia (zielone),
• Brazylia,
• Szwajcaria – masyw Zermatt.

W Polsce spotykany w skałach metamorficznych okolic Strzelina, w rejonie Sobótki, w okolicach Kowar.

Zastosowanie

• W jubilerstwie dość znaczne, zwykle w postaci kaboszonów. Okazy oszlifowane mogą osiągać znaczną masę, prócz tsaworytu.

Do najbardziej poszukiwanych należą kamienie o zabarwieniu cynamonowym i pomarańczowoczerwonym. Okazy oszlifowane o masie ponad 60 ct są ozdobą kolekcji gemmologicznych, np. kamea z hessonitu z rzeźbą głowy Chrystusa o masie 61,5 ct.

• Materiał biały, zbity wykorzystywany jest w rzeźbiarstwie.
• Cieszy się dużym uznaniem wśród kolekcjonerów

Zobacz też

• granat

Bibliografia

• Kazimierz Maślankiewicz: Kamienie szlachetne. Wyd. 3 poprawione i uzupełnione. Warszawa: Wydawnictwo Geologiczne, 1982.
• Michał Sachanbiński: Vademecum zbieracza kamieni szlachetnych i ozdobnych. Warszawa: Wydawnictwo Geologiczne, 1984. ISBN 83-220-0199-1.