Grosz

Grosz gdański z 1579 roku z wizerunkiem króla polskiego Stefana Batorego.

Moneta 2 gr z 1934

Grosz (łac. denarius grossus – gruby denar)^[1] – moneta gruba (w stosunku do emitowanych wcześniej denarów).

Rodzaje i odmiany

moneta srebrna o wartości kilku lub kilkunastu denarów. Bita w wielu krajach Europy:
- od 1172 we Włoszech
- od 1266 we Francji (grosz turoński o masie 4,2 grama^[2])
- od 1300 w Czechach^[2] (grosz praski, używany także w Polsce, początkowo masa ok. 3,7 grama) i w innych krajach zachodniej i środkowej Europy
- od 1329 na Węgrzech^[2]
- polskie grosze:
  - od ok. 1367 grosze wybijał Kazimierz III Wielki (grosz krakowski o masie 3,2 grama odpowiadał 16 denarom)
  - od reformy z 1396–1397 – 1 grosz = 3 szelągi = 6 trzeciaków = 18 denarów
  - do 1511 bito wyłącznie półgrosze, od 1526 r. – grosze i wielokrotności (najpierw trojaki i szóstaki, następnie – na Litwie – dwojaki i czworaki, od XVII w. również półtoraki)
  - za czasów Zygmunta I grosz miał masę 1,8 grama
  - od XVI wieku do 1842 r. – 1 grosz polski = ¹/₃₀ złotego polskiego
  - w czasach saskich 1 talar = 6 złotych = 24 grosze , również za Stanisława Augusta Poniatowskiego 1 złoty = 4 grosze srebrne (srebrniki)
  - od 1752 grosze polskie bito w miedzi
  - w zaborze rosyjskim – grosz = ½ kopiejki.
polska zdawkowa jednostka pieniężna od 1924, 1 grosz = ¹/₁₀₀ złotego
przed wprowadzeniem euro – zdawkowa jednostka pieniężna Austrii (Groschen) od roku 1924 do 31 grudnia 2001 r., 1 grosz = ¹/₁₀₀ szylinga^[2].

↑ John H. Mundy, Europa średniowieczna 1150-1309, Warszawa 2001, s. 121.
↑ ^a ^b ^c ^d Encyklopedia Powszechna PWN. T. 2. G-M. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1974, s. 126.