Grota Fingala

Wejście do Groty Fingala, rok 1900 (podczas odpływu)

Wejście do Groty Fingala, rok 2004

Widok z wnętrza groty w kierunku wyspy Iona, rok 2004

Grota Fingala (ang. Fingal's Cave, gael. Uamh-Binn) – morska jaskinia na niezamieszkanej wyspie Staffa należącej do archipelagu Hebrydów Wewnętrznych w Szkocji, część Narodowego Rezerwatu Przyrody na terenie National Trust for Scotland^[1].

Ściany groty uformowane zostały przez sześciokątne kolumny bazaltowe podobne w swojej strukturze (i będące częścią tej samej prehistorycznej lawy) do Grobli Olbrzyma w Irlandii Północnej i do bazaltowych klifów z wyspy Ulva. W obu przypadkach nagłe ochładzanie się powierzchni gorącej lawy spowodowało jej pękanie według heksagonalnego wzoru, podobnie jak osuszane błoto pęka gdy się kurczy, a pęknięcia te stopniowo powiększają się w głąb jako rezultat chłodzenia i kurczenia lawy do formy kolumn. Procesy erozji powodują dalsze systematyczne ich odsłanianie^[2].

Powierzchnia groty i jej łukowate sklepienie^[3] sprzyjają powstawaniu niepokojących dźwięków będących echem fal morskich, stwarza to atmosferę naturalnej katedry. Grota ma również gaelicką nazwę, która brzmi Uamh-Binn, co znaczy „grota melodii”^[4].

Została odkryta przez XVIII-wiecznego naturalistę Josepha Banksa w 1772 roku^[4][5]. Nadano jej nazwę Grota Fingala na cześć jednego z bohaterów Pieśni Osjana, epickiego poematu autorstwa XVIII-wiecznego szkockiego poety-historyka Jamesa Macphersona opartego na starych celtyckich opowieściach i balladach z cyklu osjańskiego. W irlandzkiej mitologii bohater Fingal znany jest jako Fionn mac Cumhail i wedle sugestii Macphersona przybierał imię Fingala (co znaczy „biały nieznajomy”^[6]), jakkolwiek w staro-gaelickim imię to brzmi jako Finn^[7]. Legenda o Grobli Olbrzymiej czyni z Fionna czy Finna budowniczego nasypu pomiędzy Irlandią a Szkocją, nazywanego 'drogą gigantów'^[2].

Jaskinię na wyspie Staffa odwiedził w 1829 roku kompozytor Felix Mendelssohn, zainspirowany przez dziwne echo wewnątrz groty napisał uwerturę Hebrydy, opus 26, znaną również jako Uwertura Groty Fingala^[8][4]. Uwertura Mendelssohna przyczyniła się do popularyzacji groty jako atrakcji turystycznej^[4][5]. Jaskinia wzbudziła zainteresowanie XIX-wiecznego pisarza Juliusza Verne’a, poetów Williama Wordswortha, Johna Keatsa i Alfreda Tennysona^[1] czy artysty malarza Williama Turnera, który w 1832 namalował „Staffa, Grota Fingala”^[9]. Dramatopisarz August Strindberg umieścił scenę ze swojej „A Dream Play” w miejscu nazwanym „Fingal's Grotto. Szkocki powieściopisarz Walter Scott opisał Grotę Fingala jako „jedno z najbardziej nadzwyczajnych miejsc, które kiedykolwiek odwiedziłem”^[10]. Również królowa Wiktoria zwiedziła to miejsce^[4][1].

Grota ma wysokie łukowate wejście i wypełniona jest wodą, jakkolwiek dzisiaj już łodzie nie mogą do niej wpłynąć^[4]. Turyści mogą wejść do środka wąską ścieżką, prowadzącą powyżej poziomu wody.

Wymiary groty

• Wood-Nuttal Encyclopaedia, 1907 i Encyklopedia Powszechna PWN, 1988: głębokość – 69 m (227 ft); wysokość – 20 m (66 ft)^[11][12]
• National Public Radio: głębokość – 45 m (150 ft); wysokość – 22 m (72 ft)^[13].
• Show Caves of the World: głębokość - 85 m (279 ft); wysokość – 23 m (75 ft)^[4].

Przypisy