Grumman F6F Hellcat

Grumman F6F Hellcat
Ilustracja
Hellcat F6F-3 (maj 1943 r.)
Dane podstawowe
Państwo

 Stany Zjednoczone

Producent

Grumman

Typ

Samolot myśliwsko-bombowy

Załoga

1 pilot

Historia
Data oblotu

26 czerwca 1942

Lata produkcji

1942–1945

Wycofanie ze służby

1953 (USA)
1960 (Urugwaj)

Liczba egzemplarzy

12 275

Dane techniczne
Napęd

1x P&W R-2800

Moc

1491,4kW (2000KM)

Wymiary
Rozpiętość

13,06 m

Długość

10,24 m

Wysokość

3,99 m

Powierzchnia nośna

31,96 m²

Masa
Własna

4190 kg

Startowa

6991 kg

Osiągi
Prędkość maks.

644 km/h na wysokości 6096 m

Prędkość wznoszenia

908 m/min

Wznoszenie maks. w locie poziomym

18,5 m/s

Pułap

11 369 m

Zasięg

2460 km

Dane operacyjne
Uzbrojenie
6x karabinów Browning M2 12,7 mm
bomby: 2 x 454 kg (1000 funtów)
6 rakiet HVAR
Użytkownicy
Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Urugwaj, Francja
Rzuty

Grumman F6F Hellcat (z ang. jędza) – amerykański samolot pokładowy, jednosilnikowy, jednomiejscowy dolnopłat. Podstawowy samolot myśliwski United States Navy na Pacyfiku od połowy 1943 roku. Jeden z najlepszych samolotów myśliwskich II wojny światowej.

Opracowany i w latach 1942-1945 wyprodukowany przez Grummana w Bethpage na Long Island w stanie Nowy Jork, w liczbie 12 275 sztuk. Oficjalne dane US Navy oraz piechoty morskiej przyznają mu zestrzelenie 5156 samolotów przeciwnika, co stanowi 75% wszystkich zwycięstw US Navy w walce powietrznej podczas wojny na Pacyfiku. Sprzedane i używane także w Wielkiej Brytanii oraz po wojnie Francji.

Historia

Produkcja F6F Hellcat w zakładach Grummana w Bethpage w 1944 roku.

Prototyp myśliwca XF6F-3 opracowany został w zakładach Grummana w Bethpage na Long Island, przez zespół konstruktorów którymi kierował Leroy Grumman. Prace trwały od początku 1938 do 1941 roku. Pomyślany jako rozwojowa wersja myśliwca F4F Wildcat miał być odpowiedzią na uwagi otrzymywane od pilotów latających na tych samolotach, jednak zakres zmian był tak znaczny, że doprowadził do powstania nowej konstrukcji.

Zmiany mające na celu poprawienie zasięgu, szybkości, uzbrojenia i opancerzenia obejmowały zainstalowanie silnika o większej mocy, zastosowanie większego śmigła, zastosowanie nowej konstrukcji podwozia, powiększenie zapasu paliwa i amunicji. Spowodowany tym znaczny wzrost masy skłonił konstruktorów do zastosowania płata o większej powierzchni dla uzyskania niskiej wartości jednostkowego obciążenia powierzchni nośnej. Kontrakt na budowę prototypu podpisano 30 czerwca 1941 roku. W rok później, 26 czerwca 1942 dokonano pierwszego lotu na prototypie z silnikiem Wright R-2600-16 Cyclone, który trwał 25 minut i wypadł pomyślnie. 30 lipca 1942 roku wykonano lot na drugim prototypie z zamontowanym 18 cylindrowym silnikiem Pratt & Whitney R-2800 Double Wasp.

Produkcję samolotu rozpoczęto w zakładach Grummana w Bethpage na Long Island, będącym w tym czasie centrum amerykańskiego przemysłu lotniczego, gdzie przy produkcji tego i innych samolotów Grummana pracowało 24 000 pracowników[1]. Dostawy pierwszych samolotów tego typu dla VF-9 lotniskowca USS „Essex” (CV-9) rozpoczęto na początku 1943 roku[2].

Konstrukcja

Jednosilnikowy, jednomiejscowy dolnopłat z chowanym podwoziem operujący z lotniskowców przeznaczony do zadań myśliwskich i szturmowych.

Kadłub – konstrukcja półskorupowa, metalowa o przekroju owalnym. Pokrycie z blachy duralowej nitowane na gładko. Przedział silnika oddzielony od reszty kadłuba ścianą ogniową. Kabina pilota opancerzona. Pod kabiną zbiornik paliwa.

Skrzydła – całkowicie metalowe o obrysie trapezowym, 3-dźwigarowe, złożone z trzech części: centropłata mieszczącego składane do tyłu podwozie i zbiorniki paliwa oraz dwóch, składanych do hangarowania, skrzydeł zewnętrznych z zamontowanymi karabinami i zasobnikami amunicji. Powierzchnia płata 31,96 m². Lotki metalowe, kryte płótnem. Wychylane hydraulicznie, czteroczęściowe klapy krokodylowe z automatycznym wciąganiem.

Usterzenie – pojedyncze konstrukcji metalowej, stery kryte płótnem. Statecznik pionowy zintegrowany z kadłubem. Usterzenie poziome o profilu symetrycznym.

Napęd – chłodzony powietrzem 18-cylindrowy silnik Pratt & Whitney R-2800-10W z wtryskiem wody i sprężarką o mocy 1491 kW (2028 KM) przystosowany do wtrysku wody uzyskiwał 1641 kW (2231 KM) z ograniczeniem do 5 minut. Pojemność skokowa 45,9 l. Oś silnika odchylona w dół o 3°. Silnik napędzał trójłopatowe metalowe śmigło Hamilton Standard o średnicy 3,99 m. Trzy wewnętrzne zbiorniki mieściły 946 l paliwa. Pod kadłubem instalowano odrzucany zbiornik o pojemności 568 l.

Podwozie – o układzie klasycznym, główne chowane do tyłu w skrzydle, kółko ogonowe wciągane. Hak do lądowania na lotniskowcu.

Uzbrojenie – sześć karabinów maszynowych Colt-Browning M2 kal. 12,7 mm z zapasem amunicji 200 lub 400 szt. każdy zamontowanych po trzy w każdym skrzydle. Alternatywne uzbrojenie strzeleckie: 2 działka Colt Browning M2 kal. 20 mm z zapasem amunicji 250 szt. każde i 4 karabiny maszynowe Colt-Browning M2 kal. 12,7 mm z zapasem 200 (maksymalnie 400) szt. amunicji każdy. Pod centropłatem trzy zaczepy do bomb umożliwiające przenoszenie 2 bomb 500 funtowych lub jednej 1000 funtowej. Pod każdym skrzydłem trzy zaczepy do niekierowanych pocisków rakietowych HVAR kal. 127 mm.

Pozostałe wyposażenie: instalacja radiowa, instalacja tlenowa, instalacja olejowa ze zbiornikiem o pojemności 80 l, instalacja elektryczna prądu stałego 28 V, akumulator.

Wyposażenie w opancerzenie kabiny i samouszczelniające się zbiorniki paliwa, uczyniło tę konstrukcję bardzo odporną na uszkodzenia bojowe, zaś ogromna siła ognia tych samolotów oraz duża manewrowość i prędkość wznoszenia, uczyniły ją najskuteczniejszym myśliwcem wojny na Pacyfiku i jednym z najlepszych samolotów myśliwskich całej II wojny światowej[3].

Wersje seryjne

F6F-3. Pierwszy model produkcyjny samolotu o konstrukcji całkowicie metalowej. Posiadał silnik Pratt & Whitney R-2800-10 o mocy 1491 kW (2028 KM), w końcówce serii Pratt & Whitney R-2800-10W z wtryskiem o mocy maksymalnej 1641 kW (2231 KM), śmigło 3-łopatowe Hamilton Standard. Uzbrojenie składało się z sześciu karabinów maszynowych Colt-Browning kal. 12,7 mm zamontowanych w skrzydłach z zapasem amunicji 400 szt. każdy. Zbudowano 4402 sztuki tej wersji wliczając w to modyfikacje F6F-3N, F6F-3E i F6F-3P.

Hellcat na pokładzie lotniskowca USS „Yorktown”, listopad 1943 roku
Myśliwiec nocny F6F-3N z radarem AN/APS-4

F6F-3N. Modyfikacja wersji F6F-3 do walki nocnej, którą wyposażono w radar z anteną zamontowaną w gondoli na prawym płacie. Wyprodukowano 205 sztuk tych samolotów.

F6F-3E. Modyfikacja wersji F6F-3 do walki nocnej, którą wyposażono w radar z anteną zamontowaną w aerodynamicznej osłonie pod prawym płatem. Wyprodukowano 18 sztuk tych samolotów.

F6F-3P. Modyfikacja wersji F6F-3 do rozpoznania fotograficznego z zamontowaną kamerą. Samolot posiadał standardowe uzbrojenie.

F6F-5. Wersja seryjna, produkowana od kwietnia 1944 roku, posiadająca wiele modyfikacji w stosunku do F6F3. Obejmowały one: silnik Pratt & Whitney R-2800-10W, poprawiona owiewkę kabiny, dodatkową płytę pancerną, wzmocnienie tylnej części kadłuba, zainstalowanie zaczepów dla bomb i pocisków rakietowych, wygładzeniu powierzchni samolotu oraz dostosowaniu do alternatywnego uzbrojenia w 2 działka Colt Browning kal. 20 mm z zapasem amunicji 250 szt. każde i 4 karabiny maszynowe Colt-Browning kal. 12,7 mm z zapasem 400 szt. amunicji każdy lub 6 karabinów maszynowych Colt-Browning kal. 12,7 mm z zapasem amunicji 400 szt. każdy montowanego w skrzydłach. Zbudowano 7868 szt. tej wersji włączając w to modyfikacje F6F-5N, F6F-5E i F6F-5P

F6F-5N. Modyfikacja wersji F6F-5 do walki nocnej, którą wyposażono w radar z anteną zamontowaną w gondoli na prawym płacie. Wyprodukowano 1529 sztuk samolotów F6F-5N i F6F-5E.

F6F-5E. Modyfikacja wersji F6F-5 do walki nocnej, wyposażona w radar z anteną zamontowaną w aerodynamicznej osłonie pod prawym płatem

F6F-5P. Modyfikacja wersji F6F-3 do rozpoznania fotograficznego z zamontowaną kamerą.

F6F-3K i F6F-5K Modyfikacje specjalne polegające na zamontowaniu urządzeń zdalnego sterowania w celu użycia samolotów jako latające cele lub sterowane latające bomby.

Zastosowanie samolotu

Pierwsze użycie bojowe miało miejsce 31 sierpnia 1943 roku nad Wyspami Marcus. Dokonano wtedy zniszczenia samolotów na ziemi. Podczas inwazji na wyspy Howland i Baker 1 września 1943 roku piloci eskadry VF-6 uzyskali pierwsze zestrzelenie. Była to japońska łódź latająca Kawanishi H8K z 802. Kokutai[4]. W dniach 5 i 6 października 1943 roku w czasie uderzenia na wyspę Wake doszło do pierwszego spotkania z japońskimi samolotami Zero, które wykazało, że Hellcat pod wieloma względami góruje nad przeciwnikiem. Wtedy też – 5 października – Hellcat pilotowany przez Ensigna Roberta Duncana z lotniskowca USS „Yorktown” (CV-10), zestrzelił pierwszy japoński myśliwiec Mitsubishi A6M „Zero” w trakcie walki powietrznej[5]. W trakcie tej samej walki kołowej z grupą japońskich myśliwców, wykorzystując dużą moc silnika Hellcata i wysoką prędkość wznoszenia tego samolotu – jedną z podstawowych różnic między Hellcatem, a starszym F4F Wildcat – zestrzelił drugi myśliwiec Zero, pilotowany przez japońskiego asa myśliwskiego Toshiyuki'ego Suedę. Samolot Suedy został w ten sposób drugim japońskim myśliwcem zestrzelonym w powietrzu przez Hellcata[5].

Hellcat F.I należący do Fleet Air Arm

Do końca 1943 roku Hellcaty dostarczono do wszystkich jednostek myśliwskich bazujących na lotniskowcach na Pacyfiku. Łączna liczba zwycięstw wyniosła około 230 zestrzelonych samolotów przy stratach własnych 29 Hellcatów. W 1944 roku nasilał się wysiłek zbrojny US Navy na Pacyfiku. Kolejne operacje na Marianach i Filipinach przyniosły wiele walk, w których używano samolotów na masową skalę. Do oddziałów zaczęły trafiać wersje F6F-5. W 1945 roku dokonano inwazji na Okinawę oraz ataków na Wyspy Japońskie przy intensywnym wsparciu lotnictwa pokładowego. Ogółem w czasie walk w latach 1943 – 1945 na Dalekim Wschodzie piloci amerykańskich Hellcatów zestrzelili 5156 samolotów japońskich, brytyjskie oddziały latające na Hellcatach na Pacyfiku uzyskały 47 zestrzeleń, a Hellcaty nad Europą zestrzeliły 13 samolotów niemieckich, co daje łączną sumę 5216 zestrzeleń przy stratach własnych 270 maszyn. Największą pojedynczą bitwą w której wzięły udział Helicaty była bitwa na Morzu Filipińskim, podczas której 480 F6F startujących z 15 amerykańskich lotniskowców zestrzeliło 400 samolotów japońskich[2].

Samolot był konkurencją dla innego myśliwca pokładowego – Vought F4U Corsair. Miał od niego nieco niższe osiągi, jednak wykazywał inną przewagę w stosunku do Corsaira - łatwość pilotażu, a zwłaszcza łatwiejszą procedurę lądowania na lotniskowcu. Ta cecha sprawiała, iż był samolotem lubianym przez pilotów. Masowa produkcja Hellcatów sprawiła, iż starsze maszyny myśliwskie Grumman F4F, były kierowane na mniej zagrożone odcinki frontu i do szkół pilotażu.

F6F służyły także w amerykańskich eskadrach pokładowych na Atlantyku. W 1944 roku F6F stanowiły większość z 216 samolotów myśliwskich amerykańskich lotniskowców eskortowych na Atlantyku i wodach europejskich. Swój debiut bojowy w Europie, podkreśliły w czerwcu 1944 roku podczas inwazji południowej Francji. Jednym z ich pilotów, był służący w eskadrze VOF 1 lotniskowca eskortowego USS „Tulagi” (CVE-72) kpt. Edward Olszewski, któremu zaliczono najwyższą liczbę zestrzeleń z pilotów samolotów swojego okrętu, a po zakończonej sukcesem inwazji południowej Francji, wraz ze swoją eskadrą został przerzucony na Pacyfik. Wziął tam udział w walkach o Okinawę i został jednym z zaledwie trzech amerykańskich pilotów, którzy zestrzelili zarówno samoloty niemieckie jak i japońskie[6][7]. W amerykańskiej marynarce, Hellcaty zestrzeliły blisko 5300 japońskich samolotów ze współczynikiem 19:1, odpowiadając za 75% japońskich strat w lotnictwie podczas wojny na Pacyfiku.

Hellcaty w liczbie około 1300 różnych wersji zakupiła także Wielka Brytania. W 1943 roku nadano im nazwę Gannet, ale w 1944 wrócono do oryginalnych nazw amerykańskich. Gannety / Hellcaty wykorzystywane były głównie do wspierania działań inwazyjnych na kontynencie.

Francja zakupiła po wojnie nowe Hellcaty i używała ich w trakcie działań w Indochinach aż do 1954 roku.

Przypisy

  1. The Aviation Heritage of Long Island (ang.). Cradle of Aviation Museum. [dostęp 2020-04-14].
  2. a b Chris Bishop: The Ilustrated Encyclopedia of Weapons Of World War II. London: Amber Books, 2014. ISBN 978-1-78274-167-1.
  3. Jonathan Parshall, Anthony Tully: Shattered Sword: The Untold Story of the Battle of Midway. Potomac Books, 2005, s. 422-423. ISBN 1-57488-923-0.
  4. Leszek Wieliczko. Kawanishi H8K. „Nowa Technika Wojskowa”, s. 50-69. Warszawa: Magnum X. ISSN 2080-9743. 
  5. a b Dario Leone: Here’s why an Imperial Japanese fighter pilot’s first encounter with the F6F Hellcat was usually his last (ang.). The Aviation Week Club. [dostęp 2021-08-20].
  6. Barrett Tillman: When Hellcats Took the Fight to the Luftwaffe (ang.). history.net. [dostęp 2021-02-02].
  7. Cmdr. Peter B. Mersky, USNR (Ret.). Navy Wings Helped Bring Victory in Europe. „Naval Aviation News”, 27 kwietnia 2011 (ang.). 

Media użyte na tej stronie

Flag of the United States (1912-1959).svg
US Flag with 48 stars. In use for 47 years from July 4, 1912, to July 3, 1959.
F6F-3 Royal Navy Bethpage 1943.jpg
A Royal Navy Grumman Hellcat F.I about to take off from Roosevelt Field, Long Island, New York (USA), October 1943.
A F6F-3 Hellcat from VF-5 makes condensation rings aboard USS Yorktown (CV-10), 20 November 1943 (520641).jpg
A U.S. Navy Grumman F6F-3 Hellcat fighter makes condensation rings as it awaits the take-off flag aboard USS Yorktown (CV-10), 20 November 1943. The plane is from Fighting Squadron Five (VF-5). Yorktown was then hitting targets in the Marshall Islands to cover the landings in the Gilberts.
F6F-5N NAS Jax 1944-45.jpg
A Grumman F6F-5N Hellcat night fighter assigned to the Naval Air Station Jacksonville, Florida (USA), in 1944/45.
Grumman F6F-5 production line Bethpage plant 1944 (GHC via RJF) (18356660251).jpg
PictionID:42766309 - Title:Grumman F6F-5 production line Bethpage plant 1944 [GHC via RJF] - Catalog:17_000125 - Filename:17_000125.tif - - --------Image from the René Francillon Photo Archive. Having had his interest in aviation sparked by being at the receiving end of B-24s bombing occupied France when he was 7-yr old, René Francillon turned aviation into both his vocation and avocation. Most of his professional career was in the United States, working for major aircraft manufacturers and airport planning/design companies. All along, he kept developing a second career as an aviation historian, an activity that led him to author more than 50 books and 400 articles published in the United States, the United Kingdom, France, and elsewhere. Far from “hanging on his spurs,” he plans to remain active as an author well into his eighties.-------PLEASE TAG this image with any information you know about it, so that we can permanently store this data with the original image file in our Digital Asset Management System.--------------SOURCE INSTITUTION: San Diego Air and Space Museum Archive
US roundel 1942-1943.svg
Roundel used by US armed forces from 6 May 1942 to 28 June 1943 when white bars and a red outline were added as the result of studies which showed that shape was more important than color from a distance.
US roundel 1943-1947.svg
Autor: NiD.29, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Roundel used by all US armed forces from 31 July 1943 to 14 January 1947, replacing roundel having red outline, or no outline, but with white bars, and was replaced some nine months before the USAF was formed, by roundel having a single lengthwise red bar inset in white bars (bisecting them), giving the insignia the trio of red-white-red stripes evocative of the non-canton areas of the Flag of the United States.
Hellcats F6F-3, May 1943.jpg
Two U.S. Navy Grumman F6F-3 Hellcats in tricolor camouflage, sea blue, intermediate blue, and insignia white.
USAAC Roundel 1919-1941.svg
Roundel used by the United States armed forces from 19 August 1919 to 6 May 1942 until red dot removed to avoid confusion with Japanese insignia. Superseded very similar roundel whose colors and proportions differed slightly - the original version having the colors from the US flag, and a center dot 1/3 of the outer radius. This version has a center dot constrained by the inner vertices of the star, a size that does not translate into an even fraction.
Grumman F6F-5 Hellcat 2002.png
(c) Ssawka z polskiej Wikipedii, CC BY 2.5
Szkic samolotu Grumman F6F-5 Hellcat
  1. Zarys skrzydła złożonego do hangarowania.