Grumman TBF Avenger
.jpg) | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | Grumman (TBF) |
| Typ | |
| Konstrukcja | średniopłat, konstrukcja metalowa, podwozie klasyczne – chowane w locie |
| Załoga | 3 |
| Historia | |
| Data oblotu | 7 sierpnia 1941 |
| Lata produkcji | 1942–1945 |
| Wycofanie ze służby | |
| Liczba egzemplarzy | 9839 |
| Dane techniczne | |
| Napęd | 1 silnik gaźnikowy Wright R-2600-20 |
| Moc | 1900 KM (1417,4 kW) |
| Wymiary | |
| Rozpiętość | 16,51 m |
| Długość | 12,46 m |
| Wysokość | 5,02 m |
| Powierzchnia nośna | 45,52 m² |
| Profil skrzydła | NACA 23015-23009 |
| Masa | |
| Własna | 4783 kg |
| Startowa | 8124 kg |
| Uzbrojenia | 908 kg |
| Osiągi | |
| Prędkość maks. | 444 km/h |
| Prędkość przelotowa | 237 km/h |
| Prędkość wznoszenia | 10,5 m/s |
| Pułap | 7900m |
| Zasięg | 1626 km (z torpedą) |
| Dane operacyjne | |
| Uzbrojenie | |
| 2 karabiny maszynowe kal. 12,7 mm pilota 1 karabin maszynowy kal. 12,7 w wieżyczce 1 karabin maszynowy kal. 7,62 mm w stanowisku dolnym 900 kg bomb lub 1 torpeda Mk. XIII | |
| Użytkownicy | |
| Stany Zjednoczone, Brazylia, Francja, Holandia, Japonia, Kanada, Nowa Zelandia, Urugwaj, Wielka Brytania | |
| Rzuty | |
 | |
Grumman TBF Avenger – amerykański trzyosobowy pokładowy samolot torpedowo-bombowy, jednosilnikowy średniopłat o konstrukcji metalowej, zaprojektowany dla amerykańskiej marynarki wojennej do zastąpienia TBD Devastator. Oznaczenie TBF nosiła oryginalna konstrukcja Grummana, samoloty zaś w wersji produkowanej na licencji przez General Motors nosiły oznaczenie TBM. Debiut bojowy maszyny miał miejsce 4 czerwca 1942 roku, w pierwszym dniu bitwy pod Midway, po czym w szybkim tempie zastępując Devastatory, Avengery stały się standardowym samolotem torpedowym amerykańskiego lotnictwa pokładowego podczas wojny na Pacyfiku. W takiej też roli uczestniczyły odtąd we wszystkich bitwach powietrzno-morskich oraz operacjach desantowych na Pacyfiku, aż do zatopienia japońskiego pancernika „Yamato” i zakończenia wojny.
Rozwój konstrukcji
Nowy samolot został zaprojektowany przez Leroya Grummana w Iron Works, prototyp otrzymał oznaczenia XTBF-1. Pierwszy lot XTBF-1 odbył się 1 sierpnia 1941 roku – już po podpisaniu kontraktu na dostawę pierwszych 286 maszyn[1]. Pierwszy TBF-1 pojawił się w styczniu 1942 roku i w maju tego roku eskadra torpedowa VT-8 z lotniskowca USS „Hornet” (CV-8), otrzymała swoje pierwsze samoloty[1]. Mimo szybkiego tempa wzrostu mocy produkcyjnych w zakładach w Bethpage na Long Island, zaangażowany w produkcję F4F Wildcat Grumman, który był głównym dostawcą samolotów dla United States Navy, nie był w stanie zaspokoić w całości potrzeb marynarki, toteż część produkcji Avengera, Grumman powierzył zakładom General Motors[1].
Avenger był pierwszym bombowcem torpedowym zaprojektowanym w zakładach Grummana, był największym jednosilnikowym pokładowym samolotem z okresu drugiej wojny światowej, pierwszym też samolotem, w którym zastosowano zaprojektowany przez Grummana mechanizm składania skrzydeł. Samolot był napędzany silnikiem Wright R-2600-20 o mocy 1900 KM, miał załogę złożoną z trzech osób (pilot, tylny strzelec i radionawigator/bombardier/strzelec). Uzbrojony został w 4 karabiny maszynowe – w obu skrzydłach zamontowano pojedyncze karabiny maszynowe kalibru 0,5 cala (12,7 milimetra) strzelające do przodu, wieżyczka na grzbiecie samolotu została uzbrojona w pojedynczy karabin maszynowy 12,7 milimetra, a pod ogonem samolotu znajdował się dodatkowy karabin maszynowy 0,3 cala (7,62 milimetra) służący do obrony przed myśliwcami atakującymi z tyłu i od dołu. Avenger miał dużą komorę bombową, w której mógł przenosić jedną torpedę Mark XIII lub jedną bombę o wadze 2000 funtów (908 kg) bądź cztery bomby 500 funtowe (227 kg). Zdolny był do zrzutu późniejszych wersji torpedy Mark 13 z wysokości 800 stóp (244 metrów) przy prędkości 270 węzłów.
Późniejsze warianty obejmowały TBF-1C z dwoma działkami 20 mm w skrzydłach, TBF-1B w który w ramach Lend Lease zaopatrywano Wielką Brytanię, TBFD oraz TBF-1E z radarem ZOP oraz TBF-1L z reflektorem poszukiwawczym w komorze bombowej[1]. Ogółem wyprodukowano 2290 maszyn w wersjach TBF-1 oraz 2882 samolotów TBM-1[1].
General Motor podjął także produkcję maszyn oznaczonych jako TBM-3 z silnikiem R-2600-20 oraz ich wariantów służących zwalczaniu okrętów podwodnych – będących odpowiednikami maszyn ZOP z wersji TBF-1[1]. Do Wielkiej Brytanii dostarczono 395 TBF-1B oraz 526 TBM-3P, także Nowa Zelandia otrzymała 63 maszyny tego typu[1]. Wyposażona w kamerę wersja TBM-3P oraz TBM-3H z radarem, były ostatnimi wersjami wojennymi tego samolotu, choć Avengery służyły w US Navy do 1954 roku[1].
Historia operacyjna
Tuż po wejściu do służby pierwsze Avengery wzięły udział w bitwie pod Midway, i szybko zastępując nie spełniające już wymagań wojny wojny na Pacyfiku TBD Devastator, stanowiły wkrótce trzon amerykańskiego lotnictwa pokładowego we wszystkich bitwach powietrzno-morskich na tym teatrze wojny[2][1]. Mimo dramatycznego – z różnych powodów – niepowodzenia amerykańskich samolotów torpedowych pod Midway, Avengery wkrótce zaczęły pełnić wiodącą rolę w amerykańskich zmaganiach na Pacyfiku, zwłaszcza w miarę ulepszania podstawowej amerykańskiej torpedy lotniczej Mark 13, co zapewniało im możliwość zrzutów torped przy większej prędkości i wysokości w krytycznej końcowej fazie ataku[2]. Apogeum swojej efektywności, Avengery uzyskały w bitwie pod Leyte, gdy kolejne modyfikacje torpedy Mark 13 umożliwiły pilotom Avengerów wykonywanie ataków torpedowych przy prędkości 270 mil na godzinę (434 km/h) — a więc bliskiej ich prędkości maksymalnej — z wysokości 800 stóp (244 m). Okazało się to decydującą okolicznością przy unikaniu niezwykle silnego ognia przeciwlotniczego, gdy fala za falą, amerykańskie samoloty torpedowe i bombowe atakowały super-pancernik „Musashi”[3], oraz podczas bitwy o Okinawę - gdzie przy wsparciu samolotów myśliwskich Avengery zatopiły drugi z największych ówcześnie okrętów świata „Yamato”[3].
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
- Chris Bishop: The Ilustrated Encyclopedia of Weapons Of World War II. London: Amber Books, 2014. ISBN 978-1-78274-167-1.
- Roger Branfill-Cook: Torpedo: The Complete History of the World’s Most Revolutionary Naval Weapon. Seaforth Publishing, 27 sierpnia 2014. ISBN 978-1-84832-215-8. (ang.).
- Thomas Wildenberg, Norman Polmar: Ship killer: a history of the American torpedo. Annapolis, Md.: Naval Institute Press, 2010. ISBN 978-1-59114-688-9.
| Samoloty myśliwskie | |
|---|---|
| Samoloty bombowe i torpedowe | |
| Samoloty rozpoznawcze i łącznikowe | |
| Samoloty szkolne | |
| Samoloty transportowe i szybowce | |
| Śmigłowce | |
| Konstrukcje prototypowe i doświadczalne |
Media użyte na tej stronie
.svg)
US Flag with 48 stars. In use for 47 years from July 4, 1912, to July 3, 1959.
Roundel used by US armed forces from 6 May 1942 to 28 June 1943 when white bars and a red outline were added as the result of studies which showed that shape was more important than color from a distance.
Autor: NiD.29, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Roundel used by all US armed forces from 31 July 1943 to 14 January 1947, replacing roundel having red outline, or no outline, but with white bars, and was replaced some nine months before the USAF was formed, by roundel having a single lengthwise red bar inset in white bars (bisecting them), giving the insignia the trio of red-white-red stripes evocative of the non-canton areas of the Flag of the United States.
Roundel used by the United States armed forces from 19 August 1919 to 6 May 1942 until red dot removed to avoid confusion with Japanese insignia. Superseded very similar roundel whose colors and proportions differed slightly - the original version having the colors from the US flag, and a center dot 1/3 of the outer radius. This version has a center dot constrained by the inner vertices of the star, a size that does not translate into an even fraction.
A U.S. Navy Grumman TBF-1 Avenger of Torpedo Squadron 4 (VT-4, side number 4-T-2) dropping a Mark XIII torpedo, 30 October 1942. This torpedo is fitted with a plywood tail shroud to improve its airborne performance.