Grupa Akrobacyjna Żelazny

Grupa Akrobacyjna „Żelazny”

Tomasz Grabowski (Zlín-526F) i Tadeusz Kołaszewski (Zlín-50) na Pikniku Lotniczym w Płocku 2009
Państwo	Polska
Samoloty	1 Extra-330LC, 1 Extra-330LX, 2 Zlín Z-50, 2 Zlín Z-526F, 1 MDM-1 Fox
Sponsor	Aeroklub Ziemi Lubuskiej
Baza macierzysta	Lotnisko Poznań-Kobylnica
Barwy	Czerwono-białe
Data utworzenia	maj 2000
Strona internetowa

Mijanka z beczkami w wykonaniu Grupy Akrobacyjnej „Żelazny” podczas Międzynarodowego Pikniku Lotniczego w Góraszce 6 czerwca 2009 roku

pil. Krzysztof Kossiński za sterami samolotu Zlin-526 AFS podczas Air Show 2005 w Radomiu

Piotr Banachowicz i Lech Marchelewski - Air Show 2005 w Radomiu

Grupa Akrobacyjna „Żelazny” – polski, cywilny zespół akrobacji lotniczej.

Historia

Grupa powstała w 2000 r. z inicjatywy dyrektora Aeroklubu Ziemi Lubuskiej – Lecha Marchelewskiego. W 2008 r. Grupa przeniosła się z Zielonej Góry do Poznania na lotnisko Aeroklubu Poznańskiego. Żelazni dają pokazy w Polsce, oglądać ich można było także m.in. w Korei Południowej, Szwecji, Niemczech, Czechach czy na Słowacji. Nazwa „Żelazny” pochodzi od nazwy jej pierwszego sponsora.

Grupa korzysta z czerwono-białych samolotów Zlin Z-526, Z-50 i Extra-330LC. Od sezonu 2012 Grupa dysponuje szybowcem wyczynowym MDM-1 Fox, za sterami którego zasiada wielokrotny mistrz świata w akrobacji szybowcowej - Jerzy Makula.

Piloci i członkowie^[1]

Wojciech Krupa - lider lub zamykający

Piotr Haberland - lewoskrzydłowy lub zamykający

Paweł Antkowiak - lewoskrzydłowy

Wojciech Muszyński - prawoskrzydłowy

Agata Nykaza - solo

Krzysztof "Szopa" Szopiński - prezes i komentator

Byli piloci i członkowie^[1]

Marek Dubkiewicz - zginął 2 czerwca 2003

Sebastian Chrząszcz - zginął 2 czerwca 2003

Lech Marchelewski – lider – zginął 1 września 2007

Piotr Banachowicz – lewoskrzydłowy – zginął 1 września 2007

Krzysztof Kossiński – prawoskrzydłowy

Wojciech Grzechowiak - latał w pokazach w 2017 roku

Tadeusz Kołaszewski - prawoskrzydłowy lub zamykający - działalność w GA Żelazny zakończył udziałem w pokazach lotniczych, które odbyły się w roku 2017 w Gdyni w ramach imprezy Aerobaltic.

Wykorzystywane samoloty

1. 1 Zlin Z-526AFS - zniszczony w wyniku wypadku 1 września 2007.
2. 2 Zlin Z-526AFS - zniszczony w wyniku wypadku 1 września 2007.
3. 3 Zlin Z-526AFS - po wypadku używany jeszcze w 2008 roku do akrobacji solowych. Obecnie nieużywany.
4. 4 Zlin Z-50LA - przekazany 4 listopada 2011 jako eksponat do Muzeum Lotnictwa w Krakowie
5. 5 Zlin Z-50LA - używany w pokazach
6. 6 Zlin Z-50LS - używany w pokazach
7. 7 Zlin Z-50LS - używany w pokazach
8. 8 Extra 330LC - używany w pokazach
9. 9 Zlin Z-526F - używany do szkolenia pilotów
10. 10 MDM Solo Fox - używany w pokazach

Skład pokazowy zespołu na Radom Air Show 2017

#5 Tadeusz Kołaszewski – zamykający – Zlin-50 SP-AUE

#6 Wojciech Muszyński - skrzydłowy - Zlin-50 SP-AUC

#7 Paweł Antkowiak - skrzydłowy - Zlin-50 SP-AUD

#8 Wojciech Krupa – prowadzący – Extra 330 SP-AUP

Skład pokazowy zespołu na Radom Air Show 2015

#6 Wojciech Krupa - skrzydłowy - Zlin-50 SP-AUC

#7 Piotr Haberland - skrzydłowy - Zlin-50 SP-AUD

#8 Agata Nykaza – prowadzący – Extra 330 SP-AUP

#10 Magda Stróżyk – szybowiec

Skład pokazowy zespołu na Radom Air Show 2007

1. Lech Marchelewski – lider – Zlin-526F (nie żyje)
2. Piotr Banachowicz – lewoskrzydłowy – Zlin-526 AFS (nie żyje)
3. Krzysztof Kossiński – prawoskrzydłowy – Zlin-526 AFS
4. Piotr Haberland – lewoskrzydłowy – Zlin-50
5. Tadeusz Kołaszewski – prawoskrzydłowy – Zlin-50
6. Wojciech Krupa – prowadzący – Zlin-50

Żelaźni w Muzeum^[2]

4 listopada 2011 r. samolot Zlin-50LA "4" o numerze seryjnym 0009 i znakach SP-AUB został doprowadzony lotem na Lądowisko Rakowice-Czyżyny, a następnie przekazany Muzeum Lotnictwa przez przedstawicieli Grupy Akrobacyjnej Żelazny: Artura Haładyna, Wojciecha Krupę oraz Piotra Haberlanda.

Wypadki

2 czerwca 2003

2 czerwca 2003 roku w czasie lotu treningowego samolotem Let L-200 Morava w okolicach Zielonej Góry doszło do wypadku, w którym zginęło dwóch pilotów grupy: Marek Dubkiewicz i Sebastian Chrząszcz^[3]. Michał Wiśniewski z zespołu Ich Troje złożył hołd pilotom, nagrywając dla uczczenia ich pamięci utwór pt. Requiem.

1 września 2007

Szczątki maszyny Zlin-526F pilotowanej przez ppłk. Lecha Marchelewskiego po wypadku podczas Radom Air Show 2007

Spadające szczątki samolotu po wypadku podczas Radom Air Show 2007

1 września 2007 roku o godzinie 15.51 (czasu lokalnego) podczas Radom Air Show doszło do wypadku w trakcie wykonywania akrobacji, podczas którego zginęło dwóch pilotów należących do zespołu: Lech Marchelewski (60 lat, nalot ponad 3352 godziny^[4], płk rezerwy, dyrektor Aeroklubu Ziemi Lubuskiej, doświadczony pilot i twórca tej grupy akrobacyjnej), oraz Piotr Banachowicz (25 lat, wylatał ponad 540 godzin), inżynier pilot.

Kolizja nastąpiła w trakcie wykonywania na trzech maszynach pętli z rozejściem u szczytu – tzw. „rozety”. Samoloty miały minąć się w najniższym punkcie manewru w bardzo małej odległości od siebie, jednak samolot Marchelewskiego zderzył się z samolotem Banachowicza. Oba samoloty uległy niemal całkowitemu zniszczeniu, a piloci zginęli w momencie kolizji. Na ziemię spadły już tylko szczątki obu maszyn.

Przyczyny tragedii badały prokuratura i Państwowa Komisja Badania Wypadków Lotniczych. Jako najbardziej prawdopodobną przyjęły hipotezę o błędzie pilota, Lecha Marchelewskiego^[5].

W związku z tragedią w Radomiu i Zielonej Górze wprowadzono trzydniową żałobę. Pożegnanie pilotów miało miejsce 7 września na lotnisku AZL w Przylepie koło Zielonej Góry. W ceremonii uczestniczyli gen. Gromosław Czempiński, a także dowódca Sił Powietrznych gen. Andrzej Błasik, zmarłych lotników pożegnali także członkowie grupy „Biało-Czerwone Iskry” z Dęblina. Piloci zostali pośmiertnie oznaczeni Złotą odznaką pilota.

30 czerwca 2008 Państwowa Komisja Badania Wypadków Lotniczych opublikowała raport końcowy dotyczący wypadku, w którym stwierdza, że decydujący wpływ na błąd pilota i katastrofę mogło mieć słabe zdrowie lidera grupy, Lecha Marchelewskiego, który przyjmował leki na obniżenie ciśnienia tętniczego krwi, o czym nie informował w czasie obowiązkowych okresowych badań dla pilotów^[6]. Stwierdzono również, że drugi z uczestników kolizji, Piotr Banachowicz, mimo iż był dobrze przygotowany do wykonywanych zadań i nie popełnił błędów, nie posiadał upoważnienia do wykonywania pokazów lotniczych^[4].

We wrześniu 2008 Prokuratura Okręgowa w Radomiu umorzyła śledztwo w sprawie katastrofy z powodu śmierci Lecha Marchelewskiego, który zdaniem prokuratury nieumyślnie spowodował zderzenie dwóch samolotów^[7].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Nagranie wypadku podczas Air Show Radom 2007
• "Los ściga lotnika" – reportaż prasowy (Duży Format, Gazeta Wyborcza)
• Raport końcowy – Zdarzenie nr: 383/07. [zarchiwizowane z tego adresu].