Grupa Akrobacyjna Żelazny

Grupa Akrobacyjna „Żelazny”
Ilustracja
Tomasz Grabowski (Zlín-526F) i Tadeusz Kołaszewski (Zlín-50) na Pikniku Lotniczym w Płocku 2009
Państwo

 Polska

Samoloty

1 Extra-330LC, 1 Extra-330LX, 2 Zlín Z-50, 2 Zlín Z-526F, 1 MDM-1 Fox

Sponsor

Aeroklub Ziemi Lubuskiej

Baza macierzysta

Lotnisko Poznań-Kobylnica

Barwy

Czerwono-białe

Data utworzenia

maj 2000

Strona internetowa
Fragmenty pokazu Grupy Akrobacyjnej Żelazny podczas Poznań Air Show 2018
Mijanka z beczkami w wykonaniu Grupy Akrobacyjnej „Żelazny” podczas Międzynarodowego Pikniku Lotniczego w Góraszce 6 czerwca 2009 roku
pil. Krzysztof Kossiński za sterami samolotu Zlin-526 AFS podczas Air Show 2005 w Radomiu
Piotr Banachowicz i Lech Marchelewski - Air Show 2005 w Radomiu

Grupa Akrobacyjna „Żelazny” – polski, cywilny zespół akrobacji lotniczej.

Historia

Grupa powstała w 2000 r. z inicjatywy dyrektora Aeroklubu Ziemi LubuskiejLecha Marchelewskiego. W 2008 r. Grupa przeniosła się z Zielonej Góry do Poznania na lotnisko Aeroklubu Poznańskiego. Żelazni dają pokazy w Polsce, oglądać ich można było także m.in. w Korei Południowej, Szwecji, Niemczech, Czechach czy na Słowacji. Nazwa „Żelazny” pochodzi od nazwy jej pierwszego sponsora.

Grupa korzysta z czerwono-białych samolotów Zlin Z-526, Z-50 i Extra-330LC. Od sezonu 2012 Grupa dysponuje szybowcem wyczynowym MDM-1 Fox, za sterami którego zasiada wielokrotny mistrz świata w akrobacji szybowcowej - Jerzy Makula.

Piloci i członkowie[1]

Wojciech Krupa - lider lub zamykający

Piotr Haberland - lewoskrzydłowy lub zamykający

Paweł Antkowiak - lewoskrzydłowy

Wojciech Muszyński - prawoskrzydłowy

Agata Nykaza - solo

Krzysztof "Szopa" Szopiński - prezes i komentator

Byli piloci i członkowie[1]

Marek Dubkiewicz - zginął 2 czerwca 2003

Sebastian Chrząszcz - zginął 2 czerwca 2003

Lech Marchelewski – lider – zginął 1 września 2007

Piotr Banachowicz – lewoskrzydłowy – zginął 1 września 2007

Krzysztof Kossiński – prawoskrzydłowy

Wojciech Grzechowiak - latał w pokazach w 2017 roku

Tadeusz Kołaszewski - prawoskrzydłowy lub zamykający - działalność w GA Żelazny zakończył udziałem w pokazach lotniczych, które odbyły się w roku 2017 w Gdyni w ramach imprezy Aerobaltic.

Wykorzystywane samoloty

  1. 1 Zlin Z-526AFS - zniszczony w wyniku wypadku 1 września 2007.
  2. 2 Zlin Z-526AFS - zniszczony w wyniku wypadku 1 września 2007.
  3. 3 Zlin Z-526AFS - po wypadku używany jeszcze w 2008 roku do akrobacji solowych. Obecnie nieużywany.
  4. 4 Zlin Z-50LA - przekazany 4 listopada 2011 jako eksponat do Muzeum Lotnictwa w Krakowie
  5. 5 Zlin Z-50LA - używany w pokazach
  6. 6 Zlin Z-50LS - używany w pokazach
  7. 7 Zlin Z-50LS - używany w pokazach
  8. 8 Extra 330LC - używany w pokazach
  9. 9 Zlin Z-526F - używany do szkolenia pilotów
  10. 10 MDM Solo Fox - używany w pokazach

Skład pokazowy zespołu na Radom Air Show 2017

#5 Tadeusz Kołaszewski – zamykający – Zlin-50 SP-AUE

#6 Wojciech Muszyński - skrzydłowy - Zlin-50 SP-AUC

#7 Paweł Antkowiak - skrzydłowy - Zlin-50 SP-AUD

#8 Wojciech Krupa – prowadzący – Extra 330 SP-AUP

Skład pokazowy zespołu na Radom Air Show 2015

#6 Wojciech Krupa - skrzydłowy - Zlin-50 SP-AUC

#7 Piotr Haberland - skrzydłowy - Zlin-50 SP-AUD

#8 Agata Nykaza – prowadzący – Extra 330 SP-AUP

#10 Magda Stróżyk – szybowiec

Skład pokazowy zespołu na Radom Air Show 2007

  1. Lech Marchelewski – lider – Zlin-526F (nie żyje)
  2. Piotr Banachowicz – lewoskrzydłowy – Zlin-526 AFS (nie żyje)
  3. Krzysztof Kossiński – prawoskrzydłowy – Zlin-526 AFS
  4. Piotr Haberland – lewoskrzydłowy – Zlin-50
  5. Tadeusz Kołaszewski – prawoskrzydłowy – Zlin-50
  6. Wojciech Krupa – prowadzący – Zlin-50

Żelaźni w Muzeum[2]

4 listopada 2011 r. samolot Zlin-50LA "4" o numerze seryjnym 0009 i znakach SP-AUB został doprowadzony lotem na Lądowisko Rakowice-Czyżyny, a następnie przekazany Muzeum Lotnictwa przez przedstawicieli Grupy Akrobacyjnej Żelazny: Artura Haładyna, Wojciecha Krupę oraz Piotra Haberlanda.

Wypadki

2 czerwca 2003

2 czerwca 2003 roku w czasie lotu treningowego samolotem Let L-200 Morava w okolicach Zielonej Góry doszło do wypadku, w którym zginęło dwóch pilotów grupy: Marek Dubkiewicz i Sebastian Chrząszcz[3]. Michał Wiśniewski z zespołu Ich Troje złożył hołd pilotom, nagrywając dla uczczenia ich pamięci utwór pt. Requiem.

1 września 2007

Szczątki maszyny Zlin-526F pilotowanej przez ppłk. Lecha Marchelewskiego po wypadku podczas Radom Air Show 2007
Spadające szczątki samolotu po wypadku podczas Radom Air Show 2007

1 września 2007 roku o godzinie 15.51 (czasu lokalnego) podczas Radom Air Show doszło do wypadku w trakcie wykonywania akrobacji, podczas którego zginęło dwóch pilotów należących do zespołu: Lech Marchelewski (60 lat, nalot ponad 3352 godziny[4], płk rezerwy, dyrektor Aeroklubu Ziemi Lubuskiej, doświadczony pilot i twórca tej grupy akrobacyjnej), oraz Piotr Banachowicz (25 lat, wylatał ponad 540 godzin), inżynier pilot.

Kolizja nastąpiła w trakcie wykonywania na trzech maszynach pętli z rozejściem u szczytu – tzw. „rozety”. Samoloty miały minąć się w najniższym punkcie manewru w bardzo małej odległości od siebie, jednak samolot Marchelewskiego zderzył się z samolotem Banachowicza. Oba samoloty uległy niemal całkowitemu zniszczeniu, a piloci zginęli w momencie kolizji. Na ziemię spadły już tylko szczątki obu maszyn.

Przyczyny tragedii badały prokuratura i Państwowa Komisja Badania Wypadków Lotniczych. Jako najbardziej prawdopodobną przyjęły hipotezę o błędzie pilota, Lecha Marchelewskiego[5].

W związku z tragedią w Radomiu i Zielonej Górze wprowadzono trzydniową żałobę. Pożegnanie pilotów miało miejsce 7 września na lotnisku AZL w Przylepie koło Zielonej Góry. W ceremonii uczestniczyli gen. Gromosław Czempiński, a także dowódca Sił Powietrznych gen. Andrzej Błasik, zmarłych lotników pożegnali także członkowie grupy „Biało-Czerwone Iskry” z Dęblina. Piloci zostali pośmiertnie oznaczeni Złotą odznaką pilota.

30 czerwca 2008 Państwowa Komisja Badania Wypadków Lotniczych opublikowała raport końcowy dotyczący wypadku, w którym stwierdza, że decydujący wpływ na błąd pilota i katastrofę mogło mieć słabe zdrowie lidera grupy, Lecha Marchelewskiego, który przyjmował leki na obniżenie ciśnienia tętniczego krwi, o czym nie informował w czasie obowiązkowych okresowych badań dla pilotów[6]. Stwierdzono również, że drugi z uczestników kolizji, Piotr Banachowicz, mimo iż był dobrze przygotowany do wykonywanych zadań i nie popełnił błędów, nie posiadał upoważnienia do wykonywania pokazów lotniczych[4].

We wrześniu 2008 Prokuratura Okręgowa w Radomiu umorzyła śledztwo w sprawie katastrofy z powodu śmierci Lecha Marchelewskiego, który zdaniem prokuratury nieumyślnie spowodował zderzenie dwóch samolotów[7].

Przypisy

  1. a b Grupa – Grupa Żelazny [dostęp 2019-04-05] (pol.).
  2. Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, www.muzeumlotnictwa.pl [dostęp 2019-04-05].
  3. Maja Sałwacka: Żona pilota wini aeroklub. Gazeta.pl, 25 lipca 2006. [dostęp 2007-09-01].
  4. a b Raport końcowy – Zdarzenie nr: 383/07. [zarchiwizowane z tego adresu].
  5. Piotr Żytnicki, Maja Sałwacka, Monika Firlej: Los ściga lotnika. Gazeta.pl, 10 września 2007. [dostęp 2007-09-11].
  6. Pilot wiedział, że zginie. Zdążył jeszcze krzyknąć "Jezu!". Gazeta.pl, 2 lipca 2008. [dostęp 2008-07-02].
  7. Śledztwo ws. katastrofy "Żelaznych" umorzone

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Flag of Portugal.svg
Flag of Portugal, created by Columbano Bordalo Pinheiro (1857-1929), officially adopted by Portuguese government in June 30th 1911 (in use since about November 1910). Color shades matching the RGB values officially reccomended here. (PMS values should be used for direct ink or textile; CMYK for 4-color offset printing on paper; this is an image for screen display, RGB should be used.)
Flag of the United States.svg
The flag of Navassa Island is simply the United States flag. It does not have a "local" flag or "unofficial" flag; it is an uninhabited island. The version with a profile view was based on Flags of the World and as a fictional design has no status warranting a place on any Wiki. It was made up by a random person with no connection to the island, it has never flown on the island, and it has never received any sort of recognition or validation by any authority. The person quoted on that page has no authority to bestow a flag, "unofficial" or otherwise, on the island.
Flag of Chile.svg
Łatwo można dodać ramkę naokoło tej grafiki
Flag of Israel.svg
Flag of Israel. Shows a Magen David (“Shield of David”) between two stripes. The Shield of David is a traditional Jewish symbol. The stripes symbolize a Jewish prayer shawl (tallit).
Flag of Croatia.svg
Łatwo można dodać ramkę naokoło tej grafiki
Flag of Finland.svg
Flaga Finlandii
Flag of New Zealand.svg
Flag of New Zealand. Specification: http://www.mch.govt.nz/nzflag/description.html , quoting New Zealand Gazette, 27 June 1902.
Flag of India.svg
The Flag of India. The colours are saffron, white and green. The navy blue wheel in the center of the flag has a diameter approximately the width of the white band and is called Ashoka's Dharma Chakra, with 24 spokes (after Ashoka, the Great). Each spoke depicts one hour of the day, portraying the prevalence of righteousness all 24 hours of it.
State flag of Iran (1964–1980).svg
New Version of ا:Image:Lionflag.svg with a cleaner emblem and the correct ratio.
Flag of Yugoslavia (1992–2003); Flag of Serbia and Montenegro (2003–2006).svg
Flag of Serbia and Montenegro, was adopted on 27 April 1992, as flag of Federal Republic of Yugoslavia (1992-2003).
Flag of Serbia and Montenegro (1992–2006).svg
Flag of Serbia and Montenegro, was adopted on 27 April 1992, as flag of Federal Republic of Yugoslavia (1992-2003).
Grupa Żelazny - Air Show Radom 2005.JPG
Autor: G.Szlaski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Lech Marchelewski i Piotr Banachowicz - AirShow Radom 2005
Żelazny crash in Radom, 2007.JPG

Remains of Zlin Z-526 seconds after the crash of two Żelazny team Zlins. Both pilots died.
2007.09.01 - Fatal accident of AZL Zelazny aerobatic team in Radom, Poland.jpg
Autor: Man, Licencja: CC BY 3.0
Fatal accident of AZL Zelazny aerobatic team in Radom, Poland
Zdjęcia Radka 262.jpg
Tomasz Grabowski i Tadeusz Kołaszewski na Pikniku Lotniczym w Płocku 2009
Zlin Żelazny Góraszka 2.JPG

Zliny 50LS z grupy Żelazny
Zelazny 2018.webm
Autor: Kapitel, Licencja: CC BY-SA 4.0
Fragmenty pokazu Grupy Akrobacyjnej Żelazny podczas Poznań Air Show 2018