Grupa Janowska

Tablica na budynku przy pl. Wyzwolenia 4 w Nikiszowcu, w którym Grupa Janowska miała swoją siedzibę w latach 1952–1962

Erwin Sówka – malarz, członek Grupy Janowskiej (2018)

Wystawa „Wokół mistrzów Grupy Janowskiej” w Dziale Etnologii Miasta Muzeum Historii Katowic w Nikiszowcu

Helmut Matura malarz z Grupy Janowskiej.

9 września 2016 w Katowicach na placu Grunwaldzkim odsłonięto rzeźbę upamiętniającą Teofila Ociepkę. Na zdjęciu od lewej: Jacek Kiciński - autor rzeźby, Sabina Pasoń - malarka i zarazem kierownik Grupy Janowskiej, Erwin Sówka - nestor Grupy Janowskiej, Marcin Krupa - prezydent Katowic oraz malarze Grupy Janowskiej: Zdzisław Majerczyk, Piotr Porada, Grzegorz Haiski, Jan Jagoda.

Grupa Janowska (oficjalna nazwa: Koło Malarzy Nieprofesjonalnych^[1][2]) – grupa malarzy amatorów z Janowa Śląskiego założona w 1946 roku^[3].

Historia Grupy

Początki Grupy Janowskiej sięgają lat 30. XX wieku i założonej przez Teofila Ociepkę gminy okultystycznej, której jedną z form ekspresji było malarstwo. Po drugiej wojnie światowej twórcy zgromadzili się w założonym przez Ottona Klimczoka Zakładowym Domu Kultury Kopalni „Wieczorek”.

W początkowym okresie, do 1956 ich twórczość spotykała się z krytyką, jako odstająca od kanonu socrealizmu. Niewątpliwie duży wpływ na twórców wywarły okultystyczne poglądy Teofila Ociepki. Uważał on, że twórczość malarska jest bożym posłannictwem i powinna przedstawiać problematykę zasadniczą, w tym istotny dla niego problem walki Dobra ze Złem. Traktowanie twórczości jako posłannictwa, mającego na celu wypełnienie misji, w istotny sposób odróżniało członków założycieli grupy janowskiej od innych twórców amatorów. Malarze spotykali się raz w tygodniu, w środy lub czwartki, i przedstawiali ocenie kolegów swoje prace. Były one poddawane ich surowej krytyce, czasami skrytykowani twórcy na miejscu niszczyli swoje prace. W 1956, na 15 lat opiekę nad malarzami objął Zygmunt Lis – absolwent krakowskiej ASP. Grupa uniknęła po wojnie represji dzięki opiece Izabeli Stachowicz, która miała stopień kapitana Urzędu Bezpieczeństwa^[4].

W 1971 Otton Klimczok, w wyniku organizowanej na niego przez wiele lat nagonki, popełnił samobójstwo. Z pracy odszedł Zygmunt Lis. Skończył się okres świetności grupy. Jej przywódcą duchowym został Bolesław Skulik, a ukształtowany w poprzednim okresie sposób działania pozwalał utrzymać jeszcze przez pewien czas wysoki poziom twórczości.

W latach 70. i 80. XX wieku opiekunami grupy byli: najpierw Barbara Kaczmarczyk (do 1985), a następnie Adam Plackowski^[5], a od 1989 do 2011 funkcję kierownika grupy pełnił Helmut Matura, związany z nią od lat 50., kiedy to należał do przykopalnianego zespołu plastycznego^[6].

Od listopada 2011 grupie przewodzi Sabina Pasoń.

Od 2000 siedzibą grupy jest Miejski Dom Kultury „Szopienice-Giszowiec” przy ul. Józefa Hallera 28 w Burowcu^[7]. Artyści spotykają się w pracowni plastycznej raz w tygodniu, w każdy wtorek w godzinach 11–19.

Powstanie i funkcjonowanie grupy janowskiej często określane jest mianem fenomenu na skalę światową^[8].

Działalność Grupy Janowskiej została w fabularyzowanej formie przedstawiona w filmie Angelus.

W 70. rocznicę powstania Grupy Janowskiej 9 września 2016 w Katowicach na placu Grunwaldzkim odsłonięto rzeźbę upamiętniającą malarza oraz współzałożyciela grupy Teofila Ociepkę.

Pierwsi członkowie „Grupy Janowskiej”

• Teofil Ociepka
• Paweł Wróbel
• Leopold Wróbel
• Eugeniusz Bąk
• Paweł Stolorz
• Ewald Gawlik
• Antoni Jaromin
• Bolesław Skulik
• Erwin Sówka
• Gerard Urbanek

Przypisy

Bibliografia

• Seweryn Aleksander Wisłocki: Mit, magia, manipulacja i orbis interior: śląska sztuka nieelitarna. Katowice: Wydawnictwo Naukowe Śląsk, 2008, s. 162. ISBN 978-83-7164-562-4.
• Sabina Pasoń, Monika Filipiak, Grupa Janowska, mdk.katowice.pl [dostęp 2013-08-11] .

Linki zewnętrzne

• strona Grupy Janowskiej