Gruzińska Ikona Matki Bożej

Gruzińska Ikona Matki Bożej

Miejsca kultu	Rosyjski Kościół Prawosławny
Początek kultu	1658
Czas powstania wizerunku	do XVII w.
Data wspomnienia	22 sierpnia
Styl	ikona

Gruzińska Ikona Matki Bożej – ikona Matki Bożej czczona w Kościele prawosławnym jako cudotwórcza.

Opis

Gruzińska Ikona Matki Bożej reprezentuje typ hodigitria. Ubrana w jasną szatę (maforion), zdobioną na brzegach drogimi kamieniami, Matka Boża na ikonie ukazana została frontalnie, z głową delikatnie schyloną w lewą stronę, w kierunku trzymanego na lewej dłoni Dzieciątka. Drugą rękę Maryja składa na piersi w geście modlitewnym, ukazując tym samym swoją cześć dla Jezusa. Dzieciątko ma głowę delikatnie odchyloną do tyłu, prawą dłonią błogosławi, w lewej natomiast trzyma zwój. Spod szaty widoczne są nagie stopy Dzieciątka^[1].

Historia

Według prawosławnej tradycji ikona powstała w Gruzji i została wywieziona z miejsca pierwotnego przechowywania, gdy ziemie gruzińskie zostały podbite przez perskiego szacha Abbasa w 1622. W Gruzji, przede wszystkim w Kachetii, przetrwały inne ikony zbliżone do opisywanego wizerunku. Trzy lata później wizerunek wykupił Stiefan Łazariew, podróżując po Persji w celach handlowych na polecenie kupca Grigorija Łytkina. Ten z kolei przekazał ikonę do Monasteru Krasnogórskiego nad Piniegą, którym kupcy rosyjscy szczególnie się opiekowali. Łytkin wzniósł w kompleksie klasztornym cerkiew i ufundował dla niej komplet wyposażenia^[1].

Jeszcze w tym samym stuleciu wizerunek zyskał w Rosji sławę cudotwórczego. W 1658 wspólny ukaz cara Aleksego I i patriarchy moskiewskiego i całej Rusi Nikona usankcjonował kult ikony. Od 1698 wizerunek co roku był procesyjnie przynoszony do Archangielska, gdzie odbywało się uroczyste święcenie miasta i jego mieszkańców. Okazjonalnie podobne obrzędy odbywały się również w Wołogdzie, Wielkim Ustiugu, Moskwie, Perejasławiu Zaleskim oraz na Syberii. Do Moskwy Gruzińską Ikonę Matki Bożej przywieziono w 1654, wystawiono ją wówczas w cerkwi Trójcy Świętej, zbudowanej z fundacji kupieckiej rodziny Nikitnikowów^[1].

Po zamknięciu Monasteru Krasnogórskiego po rewolucji październikowej ikona zaginęła. Z 1946 pochodzą wzmianki o jej przechowywaniu w Archangielsku, o dalszej historii oryginalnego wizerunku nic jednak nie wiadomo^[1].

Kult

Kopie Gruzińskiej Ikony Matki Bożej, otaczane szczególnym kultem przez wiernych, znajdowały się w cerkwi Trójcy Świętej w Moskwie, w której w 1654 wystawiony był oryginał obrazu, w monasterze św. Aleksego w Moskwie, w Pustelni Raifskiej (eparchia kazańska)^[1]. Ostatnia z wymienionych kopii zachowała się i po 1991 została wystawiona dla kultu w cerkwi Gruzińskiej Ikony Matki Bożej na terenie monasteru^[1].

Kanon i troparion ku czci ikony napisał w 1698 F. Polikarpow z błogosławieństwa biskupa chołmogorskiego i ważskiego Atanazego. Nabożeństwo ku czci ikony powstało również w monasterze św. Aleksego w Moskwie^[1].

Przypisy