Grzbiet Gakkela

Mapa topograficzna Arktyki
Mapa batymetryczna Oceanu Arktycznego

Grzbiet Gakkela[1], dawniej Grzbiet Nansena (ang. Gakkel Ridge, Nansen Cordillera, Arctic Mid-Ocean Ridge, fr. Dorsale de Gakkel, ros. Хребет Гаккеля) – fragment systemu grzbietów śródoceanicznych, położony na obszarze Oceanu Arktycznego, w obrębie Basenu Nansena. Jest granicą pomiędzy płytą północnoamerykańską a płytą eurazjatycką[2], w której zachodzi rozrost dna oceanu.

Długość Grzbietu Gakkela wynosi ok. 1800 km. Ciągnie się od ryftu Morza Łaptiewów w pobliżu ujścia rzeki Leny do rejonu Grenlandii, gdzie łączy się poprzez mniejsze grzbiety Knipowicza i Mohna z Grzbietem Śródatlantyckim.

Istnienie i przybliżony przebieg tego grzbietu poznano dzięki radzieckiej ekspedycji pod kierunkiem J.J. Gakkela w 1950. W 2002 roku Międzynarodowa Organizacja Hydrograficzna i Międzynarodowa Komisja Oceanograficzna zadecydowały o oficjalnym nadaniu grzbietowi jego imienia[1].

Charakterystyka

Grzbiet Gakkela odznacza się bardzo małym przyrostem skorupy ziemskiej, poniżej 1 cm rocznie. Dawniej uważano, że brak na nim aktywności wulkanicznej, ale w 1999 roku naukowcy odbywający rejs na atomowym okręcie podwodnym odkryli czynne wulkany położone wzdłuż grzbietu. W 2001 naukowcy z kilku krajów na lodołamaczach, niemieckim Polarstern i amerykańskim Healy, badali Grzbiet Gakkela i pobrali próbki skał. Odkryli również, że występują też kominy hydrotermalne[3]. W 2007 ekspedycja Arctic Gakkel Vents Expedition (AGAVE) organizacji Woods Hole Oceanographic Institution dokonała nowych odkryć, m.in. nieskonsolidowane fragmenty materiałów piroklastycznych, pokrywających dolinę ryftową biegnącą w osiowej części grzbietu (ich powierzchnia wynosiła więcej niż 10 km2). Sugeruje to, że zawartość substancji lotnych przekracza dziesięciokrotnie średnią zawartość w magmach innych grzbietów śródoceanicznych[4]. Ekspedycja AGAVE za pomocą pływających robotów podwodnych odkryła wiele nowych gatunków w obrębie Grzbietu Gakkela[5].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b Fifteenth Meeting of the GEBCO Sub-Comittee on Undersea Feature Names (SCUFN), Monako: IOC-IHO, październik 2002 [dostęp 2012-10-07] (ang.).
  2. ↑ GPS Measurements Reveal Imprint of North American Plate in Siberia. Earth Institute at Columbia University, 2003.
  3. ↑ NOAA Scientist and Colleagues Find Hot Springs in Cold Waters. NOAA.
  4. ↑ Robert A. Sohn i inni, Explosive volcanism on the ultraslow-spreading Gakkel ridge, Arctic Ocean, „Nature”, 453, 2008, s. 1236-1238, DOI: 10.1038/nature07075 [dostęp 2012-10-07].
  5. ↑ The Arctic Gakkel Vents (AGAVE) Expedition: A High–Stakes Technology Gamble Pays Big Dividends Beneath the Arctic Ice Cap. Ridge 2000 Abstracts, 2009. [dostęp 2010-07-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-09-05)].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

IBCAO betamap.jpg
Bathymetric map of the Arctic Ocean
Arctic Ocean bathymetric features.png
Autor: Mikenorton, Licencja: CC BY-SA 3.0
Main bathymetric features of the Arctic Ocean, taken mainly from Weber 1983 'Maps of the Arctic Basin Sea Floor: A History of Bathymetry and its Interpretation' on a base of a screenshot taken from the NASA WorldWind software