Grzbietopłat

Grzbietopłat – statek powietrzny w układzie jednopłata o skrzydłach zamocowanych w górnej części kadłuba, ale nie wystających powyżej jego obrysu w rzucie bocznym[1][2]. W tym układzie skrzydło jest zamocowane niżej niż w górnopłacie a wyżej niż w średniopłacie[3].

Polski szybowiec SZD-30 Pirat w układzie grzbietopłata
Schemat grzbietopłata

Zaletą tego układ jest to, że dźwigar skrzydłowy przechodzi przez górną część kadłuba i w znikomym stopniu ogranicza przestrzeń kabiny. Ponadto wszystkie elementy wzdłużne skrzydła (dźwigary i podłużnice) przenoszące moment gnący, mają swoje odpowiedniki w kadłubie[4]. W znacznym stopniu poprawia to wytrzymałość całego układu dzięki lepszemu scaleniu dużych elementów konstrukcyjnych. W małych, jednosilnikowych samolotach gwarantuje dobry widok z kabiny pilota do przodu i na boki. Przy takim układzie siła nośna skrzydeł jest znacznie wyżej niż środek ciężkości samolotu[5], co poprawia sterowność i stateczność. Przekłada się to także na skrócenie rozbiegu i dobiegu samolotu. Skrzydło, umieszczone wysoko nad ziemią, daje możliwość łatwego zamontowania silnika ze śmigłem.

Wadą, szczególnie w konstrukcjach wielosilnikowych, jest bardziej złożona budowa podwozia i konieczność zabudowy gondoli dla podwozia głównego. Również problemem jest zaburzenie opływu powietrza zespołu skrzydło – kadłub, gdyż przepływ poprzeczny wokół kadłuba zwiększa kąt natarcia[6]. Ograniczenie widoczności do tyłu w locie prostolinijnym oraz w dół podczas wykonywania zakrętów[7] sprawia, że rzadko jest stosowany w myśliwskich samolotach bojowych. Istnieją jednak wyjątki od tej reguły. Grzbietopłatami są radzieckie myśliwce przechwytujące MiG-25 i MiG-31[8]. Również amerykański samolot pokładowy F-14 został zbudowany w tym układzie[9].

Korzystne właściwości aerodynamiczne powodują, że jest szeroko stosowany w szybowcach.

Galeria

Przypisy

  1. ↑ Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny pod redakcją Haliny Zgółkowej, tom 13, góra - homotermia. Poznań: Kurpisz, 1997, s. 153. ISBN 83-86600-86-1.
  2. ↑ Grzbietopłat.
  3. ↑ Jerzy Domański: 1000 słów o samolocie i lotnictwie. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1974, s. 141-142. (pol.)
  4. ↑ Budowa samolotów. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1982, s. 116. ISBN 82-206-0282-3.
  5. ↑ Konstrukcja ATR 42, 72. [dostęp 2018-07-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-08-01)].
  6. ↑ Paweł Ruchała: Projektowanie aerodynamiki szybowców (pol.). [dostęp 2018-07-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-18)].
  7. ↑ Cezary Galiński, Wybrane zagadnienia projektowania samolotów, Warszawa: Wydawnictwa Naukowe Instytutu Lotnictwa, 2016, s. 204, ISBN 978-83-63539-31-3, ISBN 978-83-63539-36-8, OCLC 979252457.
  8. ↑ MiG-31 (pol.). konflikty.pl. [dostęp 2018-07-31].
  9. ↑ F-14 Tomcat (pol.). armia-polska.pl.tl. [dostęp 2018-07-31].

Zobacz też

Media użyte na tej stronie

Short skyvan sc-7 g-beol cotswoldairshow 2010 arp.jpg
Short Skyvan SC-7 (G-BEOL) of Invicta Aviation at the Cotswold Air Show at Cotswold Airport, Kemble, Gloucestershire, England. Later in the day it was used to drop a parachute team.
US Navy 051105-F-5480T-005 An F-14D Tomcat conducts a mission over the Persian Gulf-region.jpg
Persian Gulf (Nov. 5, 2005) – An F-14D Tomcat, assigned to the “Tomcatters” of Fighter Squadron Three One (VF-31), conducts a mission over the Persian Gulf-region. VF-31 is assigned to Carrier Air Wing Eight (CVW-8), currently embarked aboard the Nimitz-class aircraft carrier USS Theodore Roosevelt (CVN 71). U.S. Air Force photo by Tech. Sgt. Rob Tabor (RELEASED)
Monoplane high.svg
Autor: Steelpillow, Licencja: CC BY-SA 3.0
High-wing monoplane - frontal elevation
Szybowiec SZD-48 Jantar Standard 3.jpg
Autor: Kawior, Licencja: CC BY-SA 3.0
Glider SZD-48 Jantar Standard 3
Maxwell B-24.jpg
A Consolidated B-24 Liberator 1940's -- A Consolidated B-24 Liberator from Maxwell Field, Alabama, four engine pilot school, glistens in the sun as it makes a turn at high altitude in the clouds. Heavy Bombers. (U.S. Air Force photos) [1]
MFI-17 Supporter, Radom Air Show 2007.jpg
Autor: Man, Licencja: CC BY 3.0
Picture of Saab MFI-17 Supporter, Radom Air Show 2007