Grzegorz (Czukow)

Grzegorz

Nikołaj Czukow
Metropolita leningradzki i nowogrodzki
Kraj działania	ZSRR
Data i miejsce urodzenia	1 lutego 1870 Pietrozawodsk
Data i miejsce śmierci	5 listopada 1955 Moskwa
Miejsce pochówku	Ławra Aleksandra Newskiego w Sankt-Petersburgu
Metropolita lenigradzki i nowogrodzki
Okres sprawowania	1945–1955
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Rosyjski Kościół Prawosławny
Inkardynacja	Eparchia leningradzka
Śluby zakonne	13 października 1942
Prezbiterat	1897
Chirotonia biskupia	14 października 1942

Grzegorz, imię świeckie Nikołaj Kiriłłowicz Czukow (ur. 1 lutego 1870 w Pietrozawodsku, zm. 5 listopada 1955 w Moskwie) – rosyjski biskup prawosławny, metropolita leningradzki w latach 1945–1955.

Życiorys

Wczesna działalność

Urodził się w rodzinie chłopskiej. W 1882, pod wpływem przybyłego do Pietrozawodska nowego biskupa pietrozawodskiego i karelskiego Pawła, został dzwonnikiem w jednej z parafii w mieście, co przesądziło o podjęciu przez niego później decyzji o wstąpieniu do stanu duchownego. W 1884 przerwał naukę w gimnazjum i wstąpił do seminarium duchownego w Ołońcu, które ukończył w 1889. Planował studia w jednej z rosyjskich akademii duchownych, jednak musiał z nich zrezygnować z powodu trudnej sytuacji finansowej rodziny. Otrzymał wówczas pracę w szkole duchownej w Pietrozawodsku. Planowane studia teologiczne rozpoczął w 1889, kończąc Petersburską Akademię Duchowną w 1895. W tym samym roku wrócił do Pietrozawodska jako inspektor szkół parafialnych w eparchii ołonieckiej.

Biały duchowny

Dwa lata później został wyświęcony na kapłana (jako mężczyzna żonaty) i podjął pracę duszpasterską w soborze św. Aleksandra Newskiego w Pietrozawodsku. Za sprawą jego działalności jako inspektor szkół przyczynił się do wzrostu liczby ich uczniów oraz poprawy organizacji szkolnictwa. W 1911 został rektorem seminarium duchownego w Pietrozawodsku.

W 1918 wyjechał do Piotrogrodu. Sympatyzował z ideami ruchu Żywej Cerkwi, jednak nie zdecydował się na oficjalne wystąpienie z kanonicznego Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. W 1922 został uwięziony pod zarzutem czynnych protestów przeciwko konfiskacie majątku Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego i skazany na śmierć przez rozstrzelanie. Ułaskawiony, spędził w więzieniu półtora roku. Po uwolnieniu organizował w Piotrogrodzie podziemne kursy teologiczne, wobec opanowania przez Żywą Cerkiew oficjalnych instytucji kształcenia teologicznego. W 1926 w ich ramach obronił pracę, na mocy której uzyskał tytuł magistra teologii. Kursy działały jeszcze przez dwa lata. Był także proboszczem soboru św. Mikołaja i Objawienia Pańskiego w Petersburgu^[1].

Aresztowany w 1930 i uwolniony w roku następnym, w 1935 został zmuszony do wyjazdu z Leningradu do Saratowa. W mieście tym prawdopodobnie nie prowadził pracy duszpasterskiej, lecz porządkował swoje pisma i kazania. Do czynnej działalności w Cerkwi wrócił w październiku 1941.

Biskup

Grzegorz (Czukow) w dniu swojej chirotonii biskupiej ze swoimi konsekratorami. Siedzą od lewej Grzegorz (Czukow), arcybiskup ufijski Stefan, metropolita Sergiusz, arcybiskup kujbyszewski Aleksy, arcybiskup riazański Aleksy

13 października 1942 w Uljanowsku, gdzie przebywał locum tenens Patriarchatu Moskiewskiego metropolita Sergiusz, złożył wieczyste śluby mnisze z imieniem Grzegorz (jego żona zmarła, zaś wszystkie dzieci zginęły w czasie blokady Leningradu). 14 października tego samego roku został wyświęcony na biskupa saratowskiego. Od tego momentu zaliczał się do najbliższych współpracowników metropolity, a następnie patriarchy Sergiusza. Od 1942 był ponadto locum tenens eparchii stalingradzkiej, następnie również eparchii tambowskiej.

W 1944 przeniesiony na katedrę pskowską i porchowską, z równoczesnym objęciem tymczasowego zarządu nad eparchią leningradzką oraz eparchią ołoniecką. W czasie II wojny światowej mobilizował wiernych prawosławnych do wspierania wysiłku wojennego kraju. W 1944 udał się na zajęte przez Armię Czerwoną terytoria Litwy, Łotwy i Estonii, by ponownie ustanowić w nich eparchie podległe Patriarchatowi Moskiewskiemu^[2] (w dwudziestoleciu międzywojennym tamtejsze struktury prawosławne podlegały Patriarchatowi Konstantynopolitańskiemu bądź uzyskały od niego autokefalię).

Metropolita leningradzki

7 września 1945 otrzymał godność metropolity leningradzkiego i nowogrodzkiego, nadal zarządzając eparchią pskowską. W tym samym roku odbył podobną podróż do Finlandii, gdzie usiłował doprowadzić do powrotu Fińskiego Kościoła Prawosławnego w jurysdykcję Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Rozmowy między biskupem Grzegorzem a arcybiskupem Karelii i całej Finlandii Hermanem zakończyły się jednak inaczej: uznaniem autonomicznego statusu Kościoła Fińskiego, nawiązaniem oficjalnych kontaktów z hierarchią fińską oraz powołaniem do życia patriarszych parafii w Finlandii^[2], którymi do 1954 osobiście zarządzał. Przyczynił się również do normalizacji stosunków między Patriarchatem Konstantynopolitańskim i Bułgarskim Kościołem Prawosławnym^[2]. Był autorem projektu ponownej organizacji szkół teologicznych Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego; otrzymał tytuł naukowy doktora teologii. W 1947 prowadził zakończone fiaskiem negocjacje między Patriarchatem Moskiewskim a Metropolią Amerykańską, dotyczące statusu kanonicznego tej ostatniej^[3].

W 1949 Leningradzka Akademia Duchowna przyznała mu, w uznaniu całokształtu działalności w Cerkwi, tytuł doktora honoris causa w dziedzinie teologii^[4].

Wielokrotnie reprezentował Patriarchat Moskiewski w czasie wizyt zagranicznych w innych autokefalicznych Kościołach prawosławnych. W 1954 zrezygnował z zarządu patriarszymi parafiami w Finlandii oraz eparchią pskowską. Zmarł rok później wskutek udaru mózgu. Pochowany na cmentarzu Ławry św. Aleksandra Newskiego w Leningradzie.

W 2005 metropolita petersburski Włodzimierz poinformował o zamiarach podjęcia działań na rzecz kanonizacji metropolity Grzegorza^[5].

Przypisy

Bibliografia

• Biogram w bazie prawosławia rosyjskiego