Grzegorz (Jackowski)

Grzegorz

Gawriił Jackowski
Biskup jekaterynburski i irbicki
Kraj działania	ZSRR
Data i miejsce urodzenia	13 lipca 1866 Polnyj Mukarow
Data i miejsce śmierci	26 kwietnia 1932 Swierdłowsk
Miejsce pochówku	?↗
Biskup jekaterynburski
Okres sprawowania	1918-1925
Wyznanie	prawosławie
Kościół	Rosyjski Kościół Prawosławny
Śluby zakonne	4 sierpnia 1890
Diakonat	9 sierpnia 1890
Prezbiterat	29 czerwca 1894
Chirotonia biskupia	21 listopada 1908

Grzegorz, imię świeckie Gawriił Julianowicz (Uljanowicz) Jackowski (ur. 13 lipca 1866 w Polnym Mukarowie, zm. 26 kwietnia 1932 w Swierdłowsku) - biskup Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Lider grupy konserwatywnych duchownych - grigoriewców w latach 1924-1927.

Życiorys

Wczesna działalność

Pochodził z rodziny chłopskiej z Podola. Ukończył seminarium duchowne w Kamieńcu Podolskim, po czym podjął pracę jako psalmista i nauczyciel szkoły parafialnej w Ostapkowcach (powiat bracławski). W maju 1888 został posłusznikiem w Ławrze Peczerskiej. Od marca 1890 odpowiadał w monasterze za prowadzenie korespondencji namiestnika Ławry, archimandryty Juwenaliusza, w kwietniu tego samego roku został przeniesiony do filialnej Pustelni Gołosiejewskiej, gdzie śpiewał w chórze cerkiewnym. Wieczyste śluby mnisze złożył 4 sierpnia 1890, przyjmując imię zakonne Grzegorz. Pięć dni później biskup kaniowski Sylwester wyświęcił go na diakona. W tym samym roku rozpoczął naukę w Kijowskiej Akademii Duchownej, którą ukończył w 1894 z tytułem kandydata nauk teologicznych^[1]. Święcenia kapłańskie przyjął 29 czerwca 1894^[1].

Po wyświęceniu na kapłana otrzymał pracę jako wykładowca misyjnego seminarium duchownego w Ardonie w Osetii Północnej. Od 1895 wykładał historię biblijną oraz historię Kościoła w seminarium duchownym w Tomsku. W 1896 został inspektorem seminarium duchownego w Irkucku, wykładał także na publicznych wykładach religijno-moralnych organizowanych przez eparchię irkucką oraz pracował jako cenzor organu prasowego eparchii. W październiku 1897 otrzymał stanowisko rektora seminarium duchownego w Tomsku, w listopadzie tego samego roku otrzymał godność archimandryty. Po roku przeszedł na analogiczne stanowisko w seminarium duchownym w Riazaniu. Przeprowadził remont budynku seminaryjnego i od 1903 organizował w nim wieczory muzyczno-literackie oraz wykłady o tematyce religijnej i moralnej^[1].

Biskup

21 listopada 1908 został wyświęcony na biskupa kozłowskiego, wikariusza eparchii tambowskiej. Jego chirotonia biskupia odbyła się w soborze Trójcy Świętej w Ławrze Aleksandra Newskiego w Petersburgu, pod przewodnictwem metropolity petersburskiego i ładoskiego Antoniego. Po czterech lata został przeniesiony do eparchii gruzińskiej w charakterze jej wikariusza, z tytułem biskupa bakijskiego. W 1917 został biskupem jelisawietpolskim, wikariuszem eparchii tyfliskiej. Brał udział w pracach Soboru Lokalnego Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego^[1].

W listopadzie 1917 został wyznaczony na biskupa jekaterynburskiego i irbickiego. Przybył do Jekaterynburga do wkroczenia do miasta wojsk Białych. 4 sierpnia w czasie parady wojskowej ku czci jednostek, które zdobyły Jekaterynburg, biskup Grzegorz odprawił molebien i poświęcił ich sztandary. Błogosławił także organizację spotkań ku pamięci duchownych zamordowanych przez bolszewików oraz zbierał ofiary na rzecz ich rodzin. 16 lutego 1919 podejmował adm. Aleksandra Kołczaka w soborze Objawienia Pańskiego w Jekaterynburgu^[1].

W 1922 patriarcha Tichon nadał mu godność arcybiskupią. 12 sierpnia tego samego roku został po raz pierwszy aresztowany pod zarzutem nakłaniania ludności do powstania antybolszewickiego poprzez manifestacje religijne, nabożeństwa i kazania. Oskarżono go ponadto o wspieranie spisku kontrrewolucyjnego gen. A. Pierchurowa i o sprzeciwianie się konfiskacie kosztowności cerkiewnych. Nie przyznał się do winy. Został skazany przez gubernialny trybunał rewolucyjny na pięć lat więzienia w ścisłej izolacji. Karę odbywał w więzieniach w Jekaterynburgu, a następnie we Włodzimierzu. W 1925 został warunkowo zwolniony^[1].

Jesienią 1925 OGPU zaproponowało biskupom Grzegorzowi (Jackowskiemu), Borysowi (Rukinowi) i Innocentemu (Busyginowi) legalizację najwyższych władz cerkiewnych i zgodę na działanie prawosławnych eparchii i parafii w zamian za zmianę stosunku Kościoła do władz na przychylny. Hierarchowie byli skłonni przyjąć tę propozycję, jednak locum tenens Patriarchatu Moskiewskiego metropolita Piotr odrzucił ją. W grudniu 1925 metropolita Piotr został aresztowany, a zastępcą locum tenens Patriarchatu został metropolita niżnonowogrodzki i arzamaski Sergiusz. Mimo to grupa dziesięciu biskupów, pod przewodnictwem biskupa Grzegorza, spotkała się w Monasterze Dońskim i postanowiła utworzyć Tymczasowy Wyższy Zarząd Cerkiewny na warunkach przedstawionych przez OGPU, niezależnie od kanonicznego zwierzchnictwa Cerkwi. Metropolita Sergiusz korespondencyjnie wyjaśniał całą sprawę z biskupem Grzegorzem^[1]. W momencie szczytowej popularności Zarządu (Rady Cerkiewnej) 26 hierarchów było skłonnych opowiedzieć się po jej stronie, a przeciwko Sergiuszowi^[2]. 29 stycznia 1926 metropolita Sergiusz suspendował członków Zarządu i usunął ich z katedr za złamanie kanonicznych zasad organizacji Kościoła^[1].

Aby wzmocnić swoją pozycję, biskup Grzegorz oraz były arcybiskup mohylewski Konstantyn i locum tenens eparchii perejasławskiej biskup Damian zdołali dzięki poparciu OGPU spotkać się z uwięzionym metropolitą Piotrem. Sytuację panującą w Cerkwi przedstawili mu w sposób fałszywy, zatajając informację o swoim suspendowaniu. Piotr zgodził się, by tymczasowy zarząd Kościoła przeszedł w ręce kolektywnego organu złożonego z arcybiskupa Mikołaja (Dobronrawowa), arcybiskupa Dymitra (Bielikowa) oraz biskupa Grzegorz (Jackowskiego), nie pobłogosławił natomiast utworzenia Tymczasowego Wyższego Zarządu Cerkiewnego w dotychczasowym kształcie. Mimo to zwolennicy Grzegorza (grigoriewcy) utrzymywali, że uwięziony metropolita przekazał im tymczasowy zarząd Kościoła, odsuwając od niego metropolitę Sergiusza^[1]. Metropolita Piotr, po otrzymaniu listownych wyjaśnień od Sergiusza, 22 kwietnia 1926 anulował wcześniejsze postanowienia, a 1 stycznia 1927 potępił działalność biskupa Grzegorza i jego zwolenników; wcześniej, w czasie widzenia w więzieniu, polecił Grzegorzowi podporządkować się nakazom Sergiusz^[1]. W czerwcu 1927 Grzegorz bez powodzenia starał się pozyskać poparcie arcybiskupa wieriejskiego Hilariona, cieszącego się znacznym autorytetem, i bezskutecznie proponował mu objęcie kierownictwa Wyższego Zarządu Cerkiewnego^[1].

Ruch grigoriewców od 1927 zanikał^[2]. Biskup Grzegorz nie wrócił jednak do kanonicznego Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Pozostawał zwierzchnikiem samozwańczej grigoriańskiej eparchii swierdłowskiej, do 1928 kierował Wyższym Zarządem Cerkiewnym; urząd ten oddał z powodu złego stanu zdrowia arcybiskupowi Wissarionowi (Zorinowi). Służył w soborze św. Aleksandra Newskiego w Swierdłowsku, a następnie w cmentarnej cerkwi św. Jana Chrzciciela. Zmarł w 1932 i został pochowany w świątyni, z którą był związany w ostatnich latach życia^[1].

Odznaczony orderem św. Anny II stopnia (1900)^[1].

Przypisy