Grzegorz Eberhardt

Grzegorz Eberhardt

Data urodzenia	11 kwietnia 1950
Data śmierci	9 września 2014[1]
Zawód, zajęcie	pisarz, historyk, dziennikarz, filmowiec
Odznaczenia

Grzegorz Jerzy Eberhardt (ur. 11 kwietnia 1950, zm. 9 września 2014) – polski pisarz, historyk, dziennikarz, felietonista, biograf, filmowiec^[2].

Życiorys

Rodowity warszawiak, przyszedł na świat w zubożałej rodzinie inteligenckiej, dzieciństwo i młodość spędził na warszawskich Bielanach. Matka, Dioniza de domo Kisiel, wyznania katolickiego. Ojciec Marian, rocznik 1898 - pierwsze pokolenie urodzone na ziemiach polskich w austriackiej rodzinie peregrynującej po Europie wschodniej za pracą, wyznania ewangelicko-augsburskiego, brał udział w wojnie bolszewickiej w roku 1920 i w III powstaniu śląskim, skończył filozofię na UW, w Polsce międzywojennej zamożny biznesmen, po wojnie utrzymywał rodzinę głównie z korepetycji.

Wychowany w duchu tolerancji religijnej przez rodziców Grzegorz Eberhardt w wieku lat siedmiu zdecydował się przyjąć wyznanie matki i pozostał do śmierci głęboko wierzącym katolikiem. Z domu rodzinnego Grzegorz Eberhardt wyniósł pasję czytania i głęboką znajomość literatury.

W młodości zaangażował się w ruch hippisowski^[3], zetknął z narkotykami, przez co popadł w konflikt z prawem^[4]. Aresztowany i postawiony przed alternatywą – współpraca lub więzienie - wybrał to drugie.

Jako dziennikarz zaczynał pisać w końcu lat sześćdziesiątych w prasie katolickiej.

Około 1975 roku odkryty przez reżysera Bohdana Kosińskiego rozpoczął pracę w Wytwórni Filmów Dokumentalnych i Fabularnych. Współpracował z Krzysztofem Kieślowskim ("Gadające Głowy"), Marcelem Łozińskim ("Ćwiczenia Warsztatowe", "Próba Mikrofonu") czy Andrzejem Titkowem. W 1981 r. zakładał Kronikę Filmową "Solidarności", która ostatecznie nie powstała^[5].

W stanie wojennym pracował jako drukarz, dziennikarz i kolporter, współpracował przy wydawaniu Przeglądu Wiadomości Agencyjnych^[6]. W latach 1982-85 był drukarzem Tygodnika Wojennego^[7], a w wydawnictwie "Los" szefował ekipie drukarzy.

Zmarł nagle na serce w wieku lat 64.

Postanowieniem prezydenta Andrzeja Dudy z 24 kwietnia 2018 został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski^[8].

Praca

Był także scenarzystą i reżyserem, należał do Stowarzyszenia Filmowców Polskich. Jako uczestnik zespołu dokumentalistów brał udział w najważniejszych wydarzeniach w latach 1980–81; w sierpniowym strajku na Wybrzeżu (podczas realizacji filmu „Robotnicy 80”), strajku rolników w Rzeszowie i Ustrzykach oraz wydarzeniach w Bydgoszczy w marcu 1981 (po latach na podstawie nagrań zrealizował wspólnie z Jackiem Petryckim ważny film dokumentalny „Czternaście dni. Prowokacja bydgoska“). Był członkiem warszawskiego oddziału Solidarności Walczącej.

Znawca i wielbiciel twórczości Józefa Mackiewicza, z którą zetknął się po raz pierwszy w podziemiu jako drukarz, od roku 2000 pracował nad jego biografią. W roku 2008, po ośmiu latach pracy w polskich i szwajcarskich archiwach, wydał monumentalne dzieło "Józef Mackiewicz. Pisarz dla dorosłych”. Książka doczekała się trzech wydań i została wyróżniona Literacką Nagroda im. Józefa Mackiewicza i nominacją do nagrody Książka Historyczna Roku im. Oskara Haleckiego w 2009 roku^[9]. Przywrócił też polskiemu czytelnikowi postać Karola Wędziagolskiego, którego pamiętniki opracowała ponad 35 lat wcześniej Barbara Toporska, a wydała Polska Fundacja Kulturalna w Londynie. Książka została po raz pierwszy wydana w Polsce przez Iskry w 2007 roku. Był też autorem jednego z ostatnich wywiadów z Markiem Nowakowskim^[10], który znalazł się w zbiorze „Okopy Świętej Trójcy“, ISBN 978-83-7785-479-2, opublikowanym po śmierci Marka w 2014 roku.

W ostatnich latach pracował nad dwiema nowym książkami: o Stefanie Korbońskim oraz rzeźbiarzu Stanisławie Szukalskim.

Redaktor naczelny Tygodnika Solidarność, Jerzy Kłosiński pisał o nim tak:

Twórczość filmowa

Uczestniczył w realizacji siedemnastu filmów^[11], w tym cztery wyreżyserował:

• 2009 Miasto bez Boga (scenarzysta i reżyser wspólnie z Jackiem Petryckim)
• 2008 Czternaście dni. Prowokacja bydgoska
• 1979 Rozkład pożycia
• 1981 Wzywamy Was

był też scenarzystą filmu:

• Stary Kraków z 1979 roku.

a współpracował przy produkcji:

• 1977 Mały wielki świat. Wiatr jest silniejszy, Zegarek
• 1978 Temat sportowy
• 1979 Cięcie, Jak wiele dróg
• 1980 Gadające głowy, Robotnicy 80, Próba mikrofonu.
• 1981 Chłopi 81, Poręczenie: Z zapisu chwili, Narodziny Solidarności
• 1986 Ćwiczenia warsztatowe

Wybrana bibliografia autorska

• Pisarz dla dorosłych. Opowieść o Józefie Mackiewiczu (Wydawnictwo "Lena" : Stowarzyszenie "Solidarność Walcząca", Warszawa, 2008; ISBN 978-83-919164-2-1); wznowienie w 2010 i 2013

„Grzegorz Eberhardt udziela odpowiedzi, dlaczego naoczny „świadek Katynia” przez kilkadziesiąt lat żył w nędzy, a dziś pozostaje postacią tak bardzo nieznaną, ale z pewnością odpowiedź ta nie spodoba się wielu osobom. Książka jest bardzo odległa od politycznej poprawności“. "Pasjonujące dzieło, pisane zresztą z pasją, z imponującą panoramą historyczną i geograficzną" (Maciej Rybiński)

• Puenty (Własna Inicjatywa Wydawnicza "Ego", 1997: ISBN 83-908449-0-7)
• Świat jednak jest normalny (Zysk i S-ka Wydawnictwo, Poznań, cop. 2014; ISBN 978-83-7785-258-3)
• Współautor książki „Ludzie Tygodnika Solidarności“, Wydawnictwo Tysol 2006, ISBN 83-904625-8-3.
• Opublikował niezliczone felietony, głównie w „Tygodniku Solidarność”, „Najwyższy Czas“, „Rzeczpospolita“.

Przypisy

Bibliografia

• Marek Sipowicz: Hippisi w PRL-u. Warszawa: Wydawnictwo Baobab, 2008. ISBN 83-89642-63-8.