Grzyby chronione w Polsce

Lista stanowi zestawienie gatunków grzybów objętych ścisłą i częściową ochroną gatunkową w Polsce. Zestawienie obejmuje gatunki chronione na podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów[1]. Nazwy naukowe i systematyka były podawane w oparciu o „Krytyczną listę wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski” Władysława Wojewody z 2003 roku, która posługiwała się nieaktualnymi nawet jak na czas wprowadzenia rozporządzenia nazwami naukowymi. Przykładem jest borowik królewski (dawniej Boletus regius, obecnie Butyriboletus regius), do którego odnosił się termin "borowik żółtobrązowy podgatunek królewski (Boletus appendiculatus ssp. regius). Od podzielenia rodzaju borowik (Boletus) na inne, żaden z 3 ściśle chronionych borowików nie ma odpowiedniej nazwy w rozporządzeniu[1][2].

Nazwy łacińskie i polskie na podstawie rozporządzenia[1].

Gatunki dziko występujących grzybów objęte ochroną ścisłą

Diplocystaceae

  • promieniak wilgociomierz (Astraeus hygrometricus)

Physalacriaceae

  • opieńka torfowiskowa (Armillaria ectypa)
  • żyłkowiec różowawy (Rhodotus palmatus)

Sarcosomataceae

  • Sarcosoma globosum

boczniakowate (Pleurotaceae)

borowikowate (Boletaceae)

  • borowik korzeniasty (Boletus radicans)
  • borowik szatański (Boletus satanas)
  • borowik żółtobrązowy podgat. królewski (Boletus appendiculatus ssp. regius)

czarkowate (Sarcoscyphaceae)

  • czareczka długotrzonkowa (Microstoma protracta)
  • czarka jurajska (Sarcoscypha jurana)

gąskowate (Tricholomataceae)

  • dwupierścieniak cesarski (Catathelasma imperiale)
  • wilgotnica czapeczkowata (Hygrocybe calyptriformis)

gwiazdoszowate (Geastraceae)

  • gwiazda wieloporowa (Myriostoma coliforme)
  • gwiazdosz Geastrum lageniforme
  • gwiazdosz angielski (Geastrum berkeleyi)
  • gwiazdosz bury (Geastrum elegans)
  • gwiazdosz karzełkowaty (Geastrum schmidelii)
  • gwiazdosz kwiatuszkowaty (Geastrum floriforme)
  • gwiazdosz szorstki (Geastrum campestre)
  • gwiazdosz węgierski (Geastrum hungaricum)
  • gwiazdosz workowaty (Geastrum saccatum)
  • gwiazdosz wzniesiony (Geastrum fornicatum)

kolcownicowate (Bankeraceae)

kustrzebkowate Pezizaceae)

maślakowate (Suillaceae)

  • maślak trydencki (Suillus tridentinus)

pieczarkowate (Agaricaceae)

  • berłóweczka czeska (Tulostoma kotlabae)
  • berłóweczka łuskowata (Tulostoma squamosum)
  • berłóweczka rudawa (Tulostoma melanocyclum)

pniarkowate (Fomitopsidaceae)

  • jamkówka białobrązowa (Antrodia albobrunnea)
  • pniarek lekarski (Fomitopsis officinalis)
  • pomarańczowiec bladożółty (Pycnoporellus alboluteus)
  • porojęzyk dębowy (Piptopurs quercinus)
  • późnoporka czerwieniejąca (amylek japoński) (Amylocystis lapponicus)

powłocznikowate (Corticiaceae)

  • powłocznik białofioletowy (Corticium polygonioides)

smardzowate (Morchellaceae)

soplówkowate (Hericiaceae)

tęgoskórowate (Sclerodermataceae)

  • tęgoskór korzeniasty (Scleroderma septentrionale)

truflowate (Tuberaceae)

  • trufla wgłębiona (Tuber mesentericum)

żagwiowate (Polyporaceae)

  • miękusz szafranowy (Hapalopilus croceus)
  • szkieletnica wonna (Skeletocutis odora)
  • żagiew korzonkowa (Polyporus rhizophilus)

Gatunki dziko występujących grzybów objęte ochroną częściową

borowikowate (Boletaceae)

  • podgrzybek tęgoskórowy (Pseudoboletus parasiticus)
  • poroblaszek żółtoczerwony (Phylloporus rhodoxanthus)
  • szyszkowiec łuskowaty (Strobilomyces strobilaceus)

Bulgariaceae

  • Holwaya mucida[3]

dzwonkówkowate (Entolomataceae)

  • dzwonkówka Entoloma sphagnorum
  • dzwonkówka bagienna (Entoloma cuspidiferum)
  • dzwonkówka ciemniejąca (Entoloma turci)
  • dzwonkówka szarofioletowa (Entoloma bloxamii)

gąskowate (Tricholomataceae)

  • białokrowiak trójbarwny (Leucopaxillus compactus)
  • gąska pomarańczowa (Tricholoma aurantium)

gołąbkowate (Russulaceae)

  • mleczaj strefowany (Lactarius zonarioides)
  • mleczaj żółtofioletowy (Lactarius repraesentaneus)

gwiazdoszowate (Geastraceae)

  • gwiazdosz brodawkowy (Geastrum corollinum)
  • gwiazdosz czteropromienny (Geastrum quadrifidum)

jodłownicowate (Bondarzewiaceae)

  • jodłownica górska (Bondarzewia mesenterica)

krążkownicowate

  • Discina fastigiata[4]
  • piestrzenica Gyromitra ambigua

kruchaweczkowate (Psathyrellaceae)

  • kruchaweczka Psathyrella maculata
  • kruchaweczka meduzogłowa (Psathyrella caput-medusae)

lakownicowate (Ganodermaceae)

łęgotowate (Geoglossaceae)

maślakowate (Suillaceae)

  • borowiec dęty (Suillus cavipes)[5]
  • maślak błotny (Suillus flavidus)
  • maślak syberyjski (Suillus sibiricus)

ozorkowate (Fistulinaceae)

ozorek dębowy (Fistulina hepatica)

pieczarkowate (Agaricaceae)

  • kurzawka błotna (Bovista paludosa)

pierścieniakowate (Strophariaceae)

  • tzw. łuskwiak włóknistołuskowaty (Hemipholiota heteroclita)
  • Cyclocybe cylindracea[6]

pniarkowate (Fomitopsidaceae)

siatkoblaszkowate (Gomphaceae)

  • buławka obcięta (Clavariadelphus truncatus)
  • buławka pałeczkowata (Clavariadelphus pistillaris)
  • buławka spłaszczona (Clavariadelphus ligula)
  • siatkoblaszek maczugowaty (Gomphus clavatus)

siedzuniowate (Sparassidaceae)

skórnikowate (Stereaceae)

  • tarczóweczka wielkozarodnikowa (Aleurocystidiellum subcruentatum)

smardzowate (Morchellaceae)

  • naparstniczka czeska (Verpa bohemica)
  • naparstniczka stożkowata (Verpa conica)
  • smardz grubonogi (Morchella crassipes) – chronione są okazy rosnące poza terenem ogrodów, upraw ogrodniczych, szkółek leśnych oraz poza terenami zieleni
  • smardz półwolny (Morchella gigas) – chronione są okazy rosnące poza terenem ogrodów, upraw ogrodniczych, szkółek leśnych oraz poza terenami zieleni
  • smardz wyniosły (Morchella elata) – chronione są okazy rosnące poza terenem ogrodów, upraw ogrodniczych, szkółek leśnych oraz poza terenami zieleni

soplówkowate (Hericiaceae)

szczeciniakowate (Hymenochaetaceae)

uszakowce (Auriculariales )

  • płomykowiec galaretowaty (Guepinia helvelloides)

wodnichowate (Hygrophoraceae)

  • wilgotnica cytrynowozielonawa (Hygrocybe citrinovirens)
  • wilgotnica okazała (Hygrocybe splendidissima)
  • wilgotnica ozdobna (Hygrocybe aurantiosplendens)
  • tzw. wilgotnica sklepiona (Cuphophyllus fornicatus)
  • wilgotnica włoska (Hygrocybe reidii)
  • wilgotnica zasadowa (Hygrocybe ingrata)
  • wodnicha atramentowa (Hygrophorus atramentosus)
  • wodnicha brunatnobiała (Hygrophorus latitabundus)
  • wodnicha kozia (Hygrophorus erubescens)
  • wodnicha odymiona (Hygrophorus camarophyllus)[7]
  • wodnicha oliwkowobrązowa (Hygrophorus persoonii)
  • wodnicha zaróżowiona (Hygrophorus erubescens)

zasłonakowate (Cortinariaceae)

  • zasłonak słomkowożółty (Cortinarius elegantior)

żagwiowate (Polyporaceae)

  • żagiew wielogłowa (Polyporus umbellatus)

Chronione gatunki grzybów zlichenizowanych

Gatunki dawniej chronione, od 2014 wyłączone z ochrony

Przypisy

  1. a b c Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów [dostęp 2021-08-16].
  2. Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
  3. W rozporządzeniu zaliczony do rodziny tocznikowatych Helotiaceae
  4. W rozporządzeniu wymieniony jako Gyromitra fastigiata (synonim)
  5. W rozporządzeniu wymieniony jako borowiczak dęty Boletinus cavipes
  6. W rozporządzeniu wymieniony jako polówka południowa Agrocybe cylindracea
  7. W rozporządzeniu wymieniona jako wodnicha różowoblaszkowa (Hygrophorus calophyllus)