Grzymiszew
| Artykuł | 52°2′42″N 18°22′2″E |
|---|---|
| - błąd | 38 m |
| WD | 52°1'59.9"N, 18°22'0.1"E, 52°0'N, 18°24'E |
| - błąd | 14 m |
| Odległość | 1372 m |
| wieś | |
 Centrum Grzymiszewa | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2010) | ok. 1090 |
| Strefa numeracyjna | 63 |
| Kod pocztowy | 62-740[1] |
| Tablice rejestracyjne | PTU |
| SIMC | 0297997 |
Położenie na mapie gminy Tuliszków _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Tuliszków") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu tureckiego  | |
 52°02′42″N 18°22′02″E/52,045000 18,367222 | |
Grzymiszew – wieś (dawniej miasto) w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie tureckim, w gminie Tuliszków.
Grzymiszew uzyskał lokację miejską przed 1498 rokiem, zdegradowany przed 1600 rokiem[2].
Części wsi
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0298005 | Babiak | część wsi |
| 1008771 | Bugaj | część wsi |
| 0298011 | Gozdów | część wsi |
| 0298028 | Wygoda | część wsi |
Historia
Najstarsza pisana wzmianka o istnieniu wsi szlacheckiej Grzymiszew pochodzi z 1411 roku. Wiadomo, że miejscowość otrzymała prawa miejskie przed 1443 r.[6] i była miastem prywatnym. Pozbawiony impulsów gospodarczych ośrodek nie rozbudował się. Negatywnie na jego rozwoju odbiły się też przemarsze obcych wojsk szwedzkich w XVII i XVIII w. oraz francuskich w 1812 r. Ostatnia znana wzmianka o Grzymiszewie jako mieście pochodzi z 1685 r.[7], data utraty praw miejskich nie jest jednak znana.
Miejscowość posiada zabudowę typowo wiejską, jednak w jej centrum znajduje się niewielki, kwadratowy plac, który jest zapewne reliktem dawnego rynku.
W latach 1954–1971 wieś należała i była siedzibą władz gromady Grzymiszew, po jej zniesieniu w gromadzie Tuliszków. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa konińskiego.
Zabytki
Zespół dworski
Najcenniejszym zabytkiem miejscowości był znajdujący się w jej zachodniej części zespół dworski rodziny Pułaskich, ostatnich właścicieli dóbr grzymisławskich. Prawdopodobnie w latach powojennych dwór został zdewastowany, a następnie rozebrany. Jedyną pozostałością po nim jest obszerny, bardzo zaniedbany park o interesującym drzewostanie [2].
Parafia i kościół
Grzymiszewską parafię erygował w 1443 roku arcybiskup gnieźnieński Wincenty Kot, włączając do niej kilka wsi należących dotychczas do parafii Turek oraz wieś Piętno z parafii w Malanowie. Pierwszy kościół parafialny wystawił w połowie XV wieku Marcin ze Szczytnik, właściciel Grzymiszewa. Była to budowla drewniana, mająca sześć ołtarzy, która spłonęła w 1783 roku. W jego miejsce Izabela Gajewska z Mycielskich, miejscowa dziedziczka, wystawiła dwa lata później własnym sumptem nowy kościół, także drewniany. Został on rozebrany przez Niemców w 1943 roku.
Obecny kościół parafialny pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny i świętej Barbary został zbudowany w roku 1949 i w tymże roku konsekrowany. Jest to budynek bezstylowy, murowany, kryty blachą aluminiową, malowany w 1999 roku. Posiada dwa ołtarze. W głównym znajduje się barokowy obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem w srebrnej sukience, pochodzący z połowy XVII wieku. Ponadto ciekawymi zabytkami są: barokowe obrazy Świętej Rodziny, Chrystusa Bolesnego i świętego Walentego, obraz świętej Rozalii z początku XIX wieku, dwa barokowe krucyfiksy oraz monstrancja wieżyczkowa z cechą złotniczą Torunia i cechą imienną Jana Christiana Bröllmana.
Grobowiec Pułaskich
Na cmentarzu rzymskokatolickim znajduje się odnowiony, monumentalny grobowiec rodzinny Pułaskich, wybudowany w II poł. XIX w. w stylu neoromańskim. Grobowiec ten został zaadaptowany jako kaplica pogrzebowa i służy mieszkańcom parafii.
Przypisy
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 346 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 34-35.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ KSNG: Wykaz urzędowych nazw miejscowości i ich części. opublikowany [w:] Dz.U. z 2013 r. poz. 200 ze zmianami w Dz.U. z 2015 r. poz. 1636. [dostęp 2018-01-06]. (pol.).
- ↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, wyd. pod red. F. Sulimierskiego, B. Chlebowskiego, J. Krzywickiego i W. Walewskiego, Warszawa 1880-1902, t. 1-15.
- ↑ [1]
Bibliografia
- Piotr Maluśkiewicz, Ziemia konińska – przewodnik turystyczny, Konin: „Apeks”, 1997, ISBN 83-86139-28-5, OCLC 750945451.
- Andrzej Czesław Nowak, Konin, Turek, Dobra, Golina, Rychwał, Tuliszków oraz okolice – przewodnik turystyczny, Poznań: Centralny Ośrodek Informacji Turystycznej, 1987, ISBN 83-85034-04-8, OCLC 69453891.
Linki zewnętrzne
- Strona internetowa parafii w Grzymiszewie
- Grzymiszew, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 899.
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Greater Poland Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 53.70 N
- S: 51.05 N
- W: 15.68 E
- E: 19.19 E
Autor:
Mapa powiatu tureckiego, Polska
Autor:
Mapa gminy Tuliszków, Polska