Guam

Terytorium Guamu
Guåhan

Territory of Guam

Flaga Guamu Godło Guamu
Dewiza: (czamorro) Tano I’ Man Chamorro (Kraj ludu Czamorro)
Hymn: Stand Ye Guamanians
Język urzędowy	angielski, czamorro
Stolica	Hagåtña
Status terytorium	terytorium nieinkorporowane
Zależne od	Stanów Zjednoczonych
gubernator	gubernator Lou Leon Guerrero
Powierzchnia  • całkowita  • wody śródlądowe	544 km² 0%
Liczba ludności (2017)  • całkowita   • gęstość zaludnienia	167 358[1] 308 osób/km²
Waluta	dolar amerykański (USD)
Rok utworzenia	wydzielenie z Filipin 1898
Strefa czasowa	UTC +10
Kod ISO 3166	GU/GUM/316
Domena internetowa	.gu
Kod telefoniczny	+1 671

Wojenny Park Historyczny w stolicy Guamu

Guam (Terytorium Guamu) – wyspa w południowej części archipelagu Marianów w Mikronezji, terytorium nieinkorporowane Stanów Zjednoczonych, ze stolicą w Hagåtña.

Ustrój polityczny

Guam jest terytorium zależnym od Stanów Zjednoczonych. Zarządza nim amerykański Departament Spraw Wewnętrznych. Na mocy ustawy z 1950 roku (Guam Organic Act of 1950) terytorium posiada autonomię wewnętrzną. Władzę wykonawczą sprawuje gubernator wybierany w wyborach powszechnych co 4 lata. Władzę ustawodawczą sprawuje 15-osobowy parlament (Legislature of Guam), pochodzący z odbywających się co 2 lata wyborów powszechnych. Prawo głosu mają obywatele w wieku powyżej 18 lat. Guamczycy są obywatelami USA, jednak nie mogą głosować w wyborach prezydenckich.

Główne partie polityczne:

• Partia Demokratyczna (DP),
• Ludowy Sojusz Postępowy (PPA).

Święto narodowe: Dzień Odkrycia Guamu, pierwszy poniedziałek marca (1521).

Geografia

Wyspa pochodzenia wulkanicznego, otoczona rafami koralowymi, położona na północnym Pacyfiku, pomiędzy Hawajami a Filipinami 13°28′N 144°47′E/13,466667 144,783333. Jest to największa (541,3 km²) i najdalej wysunięta na południe wyspa archipelagu Marianów. Najwyżej położonym miejscem jest Mount Lamlam o wysokości 406 m n.p.m. Długość linii brzegowej wynosi 125,5 km. Średnie roczne opady wynoszą ok. 2000 mm, natomiast średnia dzienna temperatura jest zasadniczo na stałym poziomie przez cały rok i wynosi od +26,7 do +28,4 °C (lata 1991–2020)^[2].

Podział administracyjny

Guam dzieli się na 19 okręgów:

1. Agana Heights
2. Agat
3. Asan
4. Barrigada
5. Chalan Pago-Ordot
6. Dededo
7. Hagåtña
8. Inarajan
9. Mangilao
10. Merizo
11. Mongmong-Toto-Maite
12. Piti
13. Santa Rita
14. Sinajana
15. Talofofo
16. Tamuning
17. Umatac
18. Yigo
19. Yona

Historia

Wyspa została odkryta 6 marca 1521 roku przez Ferdynanda Magellana i nazwana przez niego Wyspą Złodziejską, gdyż mieszkańcy archipelagu nie znali pojęcia własności i wykradli ze statku część sprzętu. Kolonizację europejską zapoczątkowali hiszpańscy misjonarze, którzy przybyli na wyspę w 1668 roku. W 1898 roku po przegranej w wojnie amerykańsko-hiszpańskiej, Hiszpania przekazała ją Stanom Zjednoczonym.

W czasie II wojny światowej została zdobyta 10 grudnia 1941 roku przez japońskie wojska. Okupacja wyspy trwała do 21 lipca 1944 roku, kiedy to została odbita przez Amerykanów, którzy wznieśli tu wielką bazę lotniczo-morską wykorzystywaną m.in. później podczas wojny wietnamskiej. W roku 1950 dowództwo US Navy przekazało zarząd nad Guamem Departamentowi Spraw Wewnętrznych, wyspie nadano wówczas nową konstytucję, powołano pochodzący z wyborów lokalny parlament, zaś mieszkańcom nadano obywatelstwo amerykańskie. Od tamtego czasu Guamczycy posiadają autonomię wewnętrzną, która w 1970 roku została rozszerzona.

Gospodarka

Podstawą gospodarki Guamu jest obsługa amerykańskich baz wojskowych oraz turystyka. Ludność zajmuje się także połowem ryb. Dobrze rozwinięte jest rolnictwo, uprawia się tam: kukurydzę, maniok, bataty, taro, kawę, kakao i trzcinę cukrową.
Problemem jest działalność gangów z Chin, Rosji, Japonii i Korei Południowej, które zajmują się praniem brudnych pieniędzy, handlem narkotykami, hazardem, prostytucją oraz przemytem ludzi.

Infrastruktura

Telekomunikacja

• Liczba aktywnych telefonów komórkowych: 98 000 (2004)
• Liczba telefonów stacjonarnych: 84 134 (2001)
• Liczba użytkowników internetu: 79 000 (2004)

Transport

• Liczba lotnisk: 5 (2006)
• Główny port lotniczy to Apra Harbor

Instalacje wojskowe Stanów Zjednoczonych

• Port Apra (ang. Apra Harbor) – jeden z największych portów między Hawajami i Filipinami. Może obsługiwać największe okręty amerykańskiej floty, w szczególności lotniskowce.
• Lotnisko Andersen (ang. Andersen Air Force Base) – duże lotnisko przystosowane do bazowania ciężkich bombowców B-52.

Demografia

Populacja wyspy w lipcu 2008 wynosiła ok. 175,9 tys. osób. Zamieszkują tu następujące grupy etniczne: Mikronezyjczycy Czamorro (ludność rdzenna) 37,1%, Filipińczycy 26,3%, biali 6,5%, inni 30,1%. Dominującą religią jest katolicyzm (85%).

Języki, którymi posługują się mieszkańcy wyspy, to: angielski 38,3%, czamorro 22,2%, filipiński 22,2%, inne 17,8%.

Religia

Struktura religijna kraju w 2010 roku według Pew Research Center^[3][4]:

• Katolicyzm: 75%

• Protestantyzm: 17,7% (gł. zielonoświątkowcy)
• Brak religii: 1,7%
• Tradycyjne religie plemienne: 1,5%
• Inni chrześcijanie: 1,4% (gł. mormoni i Świadkowie Jehowy)

• Buddyzm: 1,1%
• Inne religie: 1,6%

Kultura

Pomimo dominacji katolicyzmu zachowały się jeszcze tradycyjne wierzenia i tabu. Podczas świąt często zakładane są tradycyjne maski ludu Chamorro. Atrakcją kulinarną wyspy jest potrawka z latających lisów, endemicznego gatunku nietoperzy (Pteropus mariannus).

Turystyka

Miejsca na wyspie, które warte są zwiedzania, to m.in.: Agana (stolica terytorium), Centrum Badawcze Regionu Mikronezji (Micronesian Area Research Center), Plaza de España, Puntan dos Amantes, Lanchon Antigo, Merizo, Inarajan, Umatac.

Przypisy

Bibliografia

• Robert F. Rogers: Destiny’s Landfall: A History of Guam. Honolulu: University of Hawaii Press, 1995. ISBN 978-0-8248-1678-0.
• Słownik geograficzny Hutchinsona. Joanna Dąbrowska (tłumaczenie) Tadeusz Słabczyński (redakcja i konsultacja). Warszawa: Wydawnictwo EM, 1997. ISBN 83-86396-37-7.

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona Guam. ns.gov.gu. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-10-19)].