Gubernia
Gubernia (ros. губерния) – jednostka podziału administracyjnego wyższego szczebla w Imperium Rosyjskim[1], w tym i w krajach będących w jej składzie m.in.: w Wielkim Księstwie Finlandii i Królestwie Polskim.
Jednostka administracyjna została wprowadzona przez cara Piotra I. Na gubernie podzielone były również ziemie zabrane – terytoria Rzeczypospolitej wcielone do Imperium Rosyjskiego w wyniku rozbiorów Polski (1772-1795). Po klęsce powstania listopadowego w Królestwie Polskim w ramach rusyfikacji ustroju dotychczasowych osiem województw zostało w 1837 zastąpionych przez gubernie. Gubernie zniesione zostały po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w listopadzie 1918. Na terytorium RFSRR i ZSRR istniały do 1929, gdy zostały zastąpione przez obwody.
Gubernią zarządzał gubernator mianowany przez cara. Gubernie były niekiedy zgrupowane generał-gubernatorstwa (Królestwo Polskie np. tworzyło jako całość generał-gubernatorstwo warszawskie złożone z 10 guberni). Na ziemiach zabranych funkcjonowały; generał-gubernatorstwo kijowskie i generał-gubernatorstwo wileńskie. Niższymi jednostkami podziału administracyjnego były: gmina, powiat i obwód (zniesiony w wyniku kolejnych reform administracyjnych).
Podział Królestwa Polskiego (Kraju Nadwiślańskiego) na gubernie z 1914 roku:
- warszawska
- płocka
- kielecka
- radomska
- piotrkowska
- kaliska
- suwalska
- łomżyńska
- lubelska
- chełmska (utworzona w 1912 roku ze wschodniej części guberni siedleckiej i lubelskiej, następnie wcielona do generał-gubernatorstwa kijowskiego)
Gubernie na terenach Rzeczypospolitej wcielonych przez Imperium Rosyjskiego w wyniku rozbiorów 1772-1795 (Ziemie zabrane) (stan na 1914):
- Generał-gubernatorstwo wileńskie
- wileńska
- kowieńska
- grodzieńska (wraz z tzw. obwodem białostockim)
- kurlandzka
- mińska
- mohylewska
- witebska
- Generał-gubernatorstwo kijowskie
Gubernie
- gubernia augustowska
- gubernia białoruska
- gubernia chełmska
- gubernia czernihowska
- gubernia grodzieńska
- gubernia homelska
- gubernia kaliska
- gubernia kielecka
- gubernia krakowska
- gubernia lubelska
- gubernia łomżyńska
- gubernia mazowiecka
- gubernia piotrkowska
- gubernia podlaska
- gubernia płocka
- gubernia radomska
- gubernia sandomierska
- gubernia siedlecka
- gubernia suwalska
- gubernia warszawska
Zobacz też
- Generalne Gubernatorstwo (1939-1945)
- Generalne Gubernatorstwo (1914-1918)
Przypisy
- ↑ gubernia, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2022-02-11] .
Media użyte na tej stronie
Logo społeczności Wikimedia. Proszę zauważyć, że w przeciwieństwie do większości logotypów związanych z ruchem Wikimedia, to logo nie jest zarejestrowane jako znak towarowy.
Central element of the Russian imperial coat of arms.
Suwałki gubernia (Russian empire), coat of arms
Piotrków gubernia (Russian empire), coat of arms
Łomża gubernia (Russian empire), coat of arms
Radom gubernia (Russian empire), coat of arms
Autor: Hellerick, Licencja: CC BY-SA 3.0
Map showing territorial subdivisions of the Russian Empire in 1914 (the names of the divisions are given in SVG markup objects properties).
Autor: Qqerim, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Podział administracyjny Królestwa Polskiego z roku 1907
Autor: Hellerick, Licencja: CC BY-SA 3.0
Map showing territorial subdivisions of the Tsardom of Russia in 1708.
Siedlce gubernia (Russian empire), coat of arms
Autor: Mariusz Paździora, Licencja: CC BY 3.0
Kingdom of Poland 1815-1830: physical and administrative
Autor: Geralt Riv, Licencja: CC BY-SA 4.0
Herb guberni kieleckiej
herb guberni warszawskiej Królestwa Polskiego, 1869 (autor: B. Kione)
Płock gubernia (Russian empire), coat of arms
Lublin gubernia (Russian empire), coat of arms
Административное деление России (западная часть) в 1917
Kalisz gubernia (Russian empire), coat of arms