Gubernia augustowska

Herb guberni augustowskiej w latach 1837–1844
Herb guberni augustowskiej w latach 1845–1866

Gubernia augustowska (ros. Августовская губерния) – jednostka administracyjna Królestwa Polskiego w latach 1837–1866 ze stolicą w Suwałkach.

Nazwy guberni wzięte zostały od miast gubernialnych, z wyjątkiem guberni augustowskiej, w której Rząd Gubernialny mieścił się w Suwałkach.[1] Gubernię utworzono 23 lutego 1837 w miejsce województwa augustowskiego[2]. Gubernia augustowska zlikwidowana została na mocy ustawy o reorganizacji urzędów gubernialnych z 31 grudnia 1866 r. unifikujących administrację w Imperium Rosyjskim. W jej miejsce utworzono gubernię suwalską i łomżyńską. Suwałki odzyskały status miasta gubernialnego, a cały kraj podzielono na 10 guberni i 85 powiatów[3].

(W czasie powstania styczniowego Rząd Narodowy dnia 28 marca 1863 r ogłosił Regulamin władz administracyjnych w byłym Królestwie Kongresowym. Według regulaminu zniesiono podział administracyjny na gubernie, a zamiast tego byłe Królestwo Kongresowe podzielono na osiem województw w granicach z 1816 r. Na terenie guberni augustowskiej przywrócono województwo augustowskie.)[4]

Podział administracyjny

Znak graniczny Guberni augustowskiej

Gubernia dzieliła się na 5 obwodów i 7 powiatów – od 23 lutego (7 marca) 1837 r. do 29 września (11 października) 1842 r.:

Gubernia dzieliła się na 5 powiatów – od 29 września (11 października) 1842 r. do 19 (31) grudnia 1866 r.:

Historia

Na mocy ukazu Mikołaja I z 23 lutego (7 marca) 1837 r. dokonano przemianowania województw na gubernie. Komisje Wojewódzkie zostały przemianowane na Rządy Gubernialne, a prezesi Komisji Wojewódzkich na gubernatorów cywilnych. Miało to dostosować podział administracyjny kraju do obowiązującego w Cesarstwie. Gubernie – w liczbie ośmiu – przejęły herby dotychczasowych ośmiu województw; na pieczęciach Rządów Gubernialnych nadal był używany herb Królestwa Polskiego. Ukazem z 29 września (11 października) 1842 r. obwody nazwano powiatami, których liczbę zwiększono do 85 (w 1866 r.), kierowane były przez naczelników powiatowych (powiaty dzieliły się na okręgi–okrągi).

Dalsze zmiany organizacyjne i terytorialne na szczeblu guberni nastąpiły w 1844 r. Na podstawie ukazu z 9 (21) sierpnia 1844 r. zamiast dotychczasowych ośmiu utworzono pięć guberni. Łączono je po dwie na zasadzie wspólnych granic: sandomierską i kielecką (do 1841 r. krakowską) – w radomską; lubelską i podlaską – w lubelską; kaliską i mazowiecką – w warszawską; w dotychczasowych granicach utrzymano gubernię płocką i augustowską[6].

W 1841 r. wprowadzono rosyjski system monetarny: ruble i kopiejki. Bank Polski utracił prawa instytucji emisyjnej, a mennicę warszawską ograniczono do bicia bilonu. W 1847 r. wprowadzono w Królestwie rosyjski kodeks karny. W ostatnim dziesięcioleciu nastąpiło zagęszczenie jednostek podziału terytorialnego, co miało m.in. służyć rusyfikacji centralnych ziem Polski[7].

Herb guberni (jego częścią była Pogoń) jest przedstawiony na karteczce petersburskiego wydziału kartografii[8]. Narodowość oraz wyznanie mieszkańców guberni augustowskiej jest ukazana na mapie będącej w zasobach Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie[9].

Przypisy

  1. ↑ Historia państwa i prawa Polski pod redakcją J. Bardacha i M. Senkowskiej-Gluck. Tom III: Od rozbiorów do uwłaszczenia. Wydawnictwo PWN, Warszawa1981 r. s. 355.
  2. ↑ Dziennik Praw Królestwa Polskiego, nr 70. T. 20. Warszawa: 1837, s. 413–417.
  3. ↑ Gubernia augustowska, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 54.
  4. ↑ Dorota Lewandowska: Organizacja Narodowa Powstania Styczniowego z lat 1861–1864. Archiwum Główne Akt Dawnych. [dostęp 2016-10-29].
  5. ↑ A. Połujański, Wędrówki po Gubernji Augustowskiej w celu naukowym odbyte. Warszawa 1859 r. s. 333–334. dostępna na: Google books. (2012-11-02).
  6. ↑ S. K. Kuczyński, Herby miast polskich w okresie zaborów (1772–1918), Oficyna Wydawnicza Włocławskiego Towarzystwa Naukowego, Włocławek 1999 r. s. 18–19, 41.
  7. ↑ Cz. Brodzicki, D. Godlewska, Łomża w latach 1794–1866. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1987 r. s. 163–165.
  8. ↑ Gubernia augustowska 1856 r., karteczka petersburskiego wydziału kartografii. dostępna na: wariag.blip.pl. (2012-11-02).
  9. ↑ Karta Augustowskiej Guberni, Archiwum Główne Akt Dawnych Warszawa, zbiór kartograficzny sygn. Teka 8 nr planu 5
Podział administracyjny Królestwa Polskiego
Województwa
(1816–1837)
Gubernie
(1837–1918)

Godło Królestwa Polskiego

Media użyte na tej stronie

Znak graniczny - Gubernia augustowska 1837 r.JPG
Autor: Adam-dalekie-pole, Licencja: CC BY-SA 3.0
Na mocy ukazu Mikołaja I z 23 lutego (7 marca) 1837 r. dokonano przemiany województw na gubernie. Na dokumencie ukazującym znak graniczny znajduje się pieczęć oraz podpis Budowniczego Gubernialnego Augustowskiego.
Medium Coat of Arms of Congress Poland.svg
Autor: Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape przez Avalokitesvara ., Licencja: CC BY-SA 3.0
Uwaga! Jest to współczesna rekonstrukcja średniego herbu Królestwa Kongresowego