Gubernia podolska

Gubernia podolska
Подольская губерния
1793–1923
Herb Podola
Herb
Stolica

Kamieniec Podolski

Powierzchnia
 • całkowita


42 000 km²

Liczba ludności (1897)
 • całkowita 
 • gęstość zaludnienia


3 018 299
71,9 osób/km²

II rozbiór Polski

1793

Utworzenie okręgów

1923

Mapa Podola
Mapa guberni podolskiej 1820
Mapa etnograficzna guberni podolskiej według spisu 1897

Gubernia podolska (ros. Подольская губерния) – gubernia Imperium Rosyjskiego w latach 17931917 i jednostka terytorialna Ukraińskiej Republiki Ludowej 1918-1920 i USRR 1920-1923. Położona na południowo-zachodnim krańcu imperium, graniczącym z Galicją i Bukowiną i miała obszar ok. 42 000 km². Centrum administracyjnym był Kamieniec Podolski, w USRR w latach 19211923Winnica. W latach 1819–1830 gubernia podolska pozostawała pod naczelnym zarządem administracyjnym wielkiego księcia Konstantego[1]. Od 1832 weszła w skład Kraju Południowo-Zachodniego (generał-gubernatorstwo kijowskie).

W latach 1918–1920 jednostka administracyjna Ukraińskiej Republiki Ludowej, w latach 1921–1923 USRR. W 1923 z guberni podolskiej utworzono 6 okręgów USRR: hajsyński, kamieniecki, mohylowski, płoskirowski, tulczyński i winnicki.

Podział administracyjny

W roku 1882 dzieliła się na następujące powiaty:

Demografia

Według pierwszego spisu ludności Imperium Rosyjskiego z 1897 roku gubernię zamieszkiwało 3 018 299 osób. Respondenci zadeklarowali jako język ojczysty[2]:

Według tegoż samego spisu podział wyznaniowy przedstawiał się następująco[4]:

  • prawosławni – 2 358 497 (78,14%)
  • żydzi (wyznawcy judaizmu) – 370 612 (12,28%)
  • katolicy – 262 738 (8,7%)[5]
  • starowiercy – 18 849 (0,62%)
  • protestanci – 3 876 (0,13%)
  • muzułmanie – 3 460 (0,11%)
  • inni – 2 283 (0,02%)

Ludność w powiatach według deklarowanego języka ojczystego 1897[2]

PowiatUkraińcyŻydziRosjaniePolacyMołdawianie
i Rumuni
Gubernia ogółem80,9%12,2%3,3%2,3%0,9%
Bałcki76,9%13,6%3,9%0,9%4,5%
Bracławski82,6%11,6%3,3%2,0%0,1%
Winnicki74,4%12,4%7,1%5,1%
Hajsyński86,3%10,4%1,9%1,2%
Kamieniecki78,9%13,9%4,1%2,7%
Latyczowski80,8%13,2%3,7%1,7%
Lityński83,1%11,4%3,0%2,1%0,1%
Mohylowski80,5%14,5%2,8%1,9%
Olhopolski81,6%11,5%2,2%1,5%2,9%
Płoskirowski78,1%12,1%2,9%6,4%
Uszycki84,6%11,4%2,3%1,2%
Jampolski85,7%10,4%1,9%1,8%

Miasta

Największe miasta guberni w 1897 roku na podstawie danych z carskiego spisu powszechnego oraz porównanie przynależności administracyjnej przed rozbiorami Polski oraz przynależności państwowej w międzywojniu i współcześnie:

miastopopulacjawojewództwo
(1771)
19302016
1.Kamieniec Podolski35 934POL województwo podolskie IRP COA.svg podolskieUkraina
2.Winnica30 563POL województwo bracławskie IRP COA.svg bracławskieUkraina
3.Bałta23 363POL województwo bracławskie IRP COA.svg bracławskieUkraina
4.Płoskirów22 855POL województwo podolskie IRP COA.svg podolskieUkraina
5.Mohylów Podolski22 315POL województwo podolskie IRP COA.svg podolskieUkraina
6.Chmielnik11 657POL województwo podolskie IRP COA.svg podolskieUkraina
7.Bar9 982POL województwo podolskie IRP COA.svg podolskieUkraina
8.Lityn9 420POL województwo bracławskie IRP COA.svg bracławskieUkraina
9.Hajsyn9 374POL województwo bracławskie IRP COA.svg bracławskieUkraina
10.Olhopol8 134POL województwo bracławskie IRP COA.svg bracławskieUkraina

Zobacz też

Przypisy

  1. Wacław Tokarz, Wojna polsko-rosyjska 1830 i 1831, Warszawa 1993, s. 55–56.
  2. a b Demoscope Weekly – Annex. Statistical indicators reference Pierwszy spis powszechny Imperium Rosyjskiego 1897 – gubernia podolska- ludność według deklarowanego języka ojczystego.
  3. Spis z roku 1897 język ukraiński wraz z białoruskim i rosyjskim traktował jako jeden język rosyjski z podziałem na dialekty.
  4. Демоскоп Weekly – Приложение. Справочник статистических показателей, demoscope.ru [dostęp 2017-11-23].
  5. Kwestią dyskusyjną pozostaje jakie narodowości w guberni podolskiej podczas spisu 1897, oprócz Polaków były wyznania katolickiego. Można przypuszczać, że prawdziwy obraz narodowościowy tejże guberni należy odtwarzać nie na podstawie deklarowanego języka tylko wyznania. Podstawową masą wyznawców Kościoła katolickiego w guberni podolskiej byli Polacy, stąd można wnioskować, że spis zaniżył liczbę Polaków o ok. 200 tys. ludzi.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Rzeczpospolita Rozbiory 4a.png
Autor: Original author was Halibutt, translation by Alokasta, Licencja: CC BY-SA 3.0
Mapa rozbiorów Polski
Rzeczpospolitapodrozb.png
Autor: Killroyus, Licencja: CC BY-SA 4.0
Zasięg Rzeczypospolitej przed rozbiorami i państwa polskie istniejące po nich.
Coat of Arms of Russian Empire.svg
Central element of the Russian imperial coat of arms.
Coat of Arms of Podolia Governorate.png
Coat of Arms of Podolia Governorate, Russian Empire
Flag of the USSR (1936-1955).svg
this is the flag of the Soviet Union in 1936. It was later replaced by File:Flag of the Soviet Union (1955-1980).svg.
Польський ринок1906.jpg
Старе місто.Кам'янець-Подільський.: Старе місто.Польський ринок
1897 Gov Podil ethno.jpg
Autor: Роман Днепр, Licencja: CC BY-SA 3.0
Ethnic groups Podolsk province according to Census 1897
Podolia governorate 1820.jpg
Podolia governorate