Gujawa pospolita

Gujawa pospolita
Ilustracja
Morfologia (Psidium guajava)
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

mirtowce

Rodzina

mirtowate

Rodzaj

gujawa

Gatunek

gujawa pospolita

Nazwa systematyczna
Psidium guajava L.
Sp. pl. 1:470. 1753[3]
Synonimy
  • Guajava pumila (Vahl) Kuntze
  • Guajava pyrifera (L.) Kuntze
  • Myrtus guajava (L.) Kuntze
  • Psidium angustifolium Lam.
  • Psidium cujavillus Burm.f.[4]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5]
Status iucn3.1 LC pl.svg
Kwiat
Liście
Owoc Psidium guajava

Gujawa pospolita, gruszla właściwa[6] (Psidium guajava L.) – gatunek roślin z rodziny mirtowatych, inne nazwy to guawa, guajawa, gwajawa, gojawa[7]. Pochodzi z rejonu Karaibów, Ameryki Środkowej i północnej części Ameryki Południowej[3].

Morfologia

Pokrój

Rozłożysty krzew lub drzewo o wysokości do 10 m. Korona gęsta, kopulasta.

Pień

Pień i konary pokryte charakterystyczną brązową korą, która złuszczając się, ujawnia głębsze, matowozielone warstwy.

Liście

Naprzeciwległe, eliptyczne do podługowatych, długości 4–14 cm. Ukośnie ułożone nerwy boczne od góry zagłębione, od dołu wystające, bardzo wyraźne. Liście skórzaste, żółtozielone, od spodu szarawe i pokryte włoskami.

Kwiaty

Białe, pojedyncze lub rosnące po trzy, do 4 cm średnicy, z licznymi żółtymi pręcikami. Wyrastają w kątach liści, przeważnie wiosną i na początku lata. Wydzielają delikatny zapach[6].

Owoce

Jadalne, okrągłe lub gruszkowate o długości 3–10 cm, miękka i woskowata skórka, początkowo zielone, dojrzałe żółtawe. Miąższ owocu biały, żółtawy lub różowy, o charakterystycznym silnym piżmopodobnym zapachu, z wieloma drobnymi, jadalnymi nasionami, ułożonymi koliście.

Zastosowanie

  • Jest gatunkiem niewybrednym[6]. Powszechnie uprawiana w wielu krajach tropikalnych (np. Indie, Tajlandia, Meksyk) ze względu na owoce, które można spożywać na surowo albo częściej w postaci kompotów, napojów i galaretek ze względu na niewyraźny smak w postaci surowej. Owoce gujawy należą do owoców o bardzo dużej zawartości witaminy C (~230 mg w 100g[8]) oraz β-Karotenu (0,475 mg)[8]. Zawierają również dużo pektyn, w związku z czym doskonale nadają się do wyrobu galaretek i konfitur.
  • Z liści gujawy sporządza się herbatkę o działaniu przeciwbiegunkowym.
Wartość odżywcza
Gujawa
(100 g)
Wartość energetyczna197 kJ (47 kcal)
Białka0,8 g
Węglowodany11,9 g
Tłuszcze0,6 g
Woda86,1 g
Dane liczbowe na podstawie: [9]
Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health[10]

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2012-02-23] (ang.).
  3. ↑ a b Psidium guajava. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2012-02-27]. (ang.).
  4. ↑ The Plant List. [dostęp 2012-02-27].
  5. ↑ Psidium guajava, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
  6. ↑ a b c Russel, Cutler, Walters: Ilustrowana encyklopedia Drzewa Świata. Kraków: Universitas, 2008, s. 255. ISBN 97883242-0842-5.Sprawdź autora:1.
  7. ↑ Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
  8. ↑ a b Hanna Kunachowicz i inni, Tabele składu i wartości odżywczej żywności, wyd. II zmienione, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017, s. 612, ISBN 978-83-200-5311-1.
  9. ↑ Hanna Kunachowicz; Beata Przygoda; Irena Nadolna; Krystyna Iwanow; Tabele składu i wartości odżywczej żywności; Wydawnictwo Lekarskie PZWL; Warszawa; 2017; s. 612, ISBN 978-83-200-5311-1
  10. ↑ Dietary Reference Intakes Tables and Application. Institute of Health. The National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. (ang.).

Bibliografia

  • Jens Rohwer: Atlas roślin tropikalnych. Warszawa: Horyzont, 2002. ISBN 83-7311-378-9.
  • Kirsten Albrecht Llamas: Tropical Flowering Plants. A Guide to Identification and Cultivation. Portland: Timber Press, 2003. ISBN 0-88192-585-3. (ang.).
  • Gabriele Lahari: Egzotyczne owoce i warzywa w kuchni. Warszawa: Multico, 2007. ISBN 978-83-7073-506-7.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Status iucn3.1 LC pl.svg
Autor: unknown, Licencja: CC BY 2.5
Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Starr 050419-0427 Psidium guajava.jpg
(c) Forest & Kim Starr, CC BY 3.0
Psidium guajava (habit). Location: Oahu, Mokolii