Gundioszczurowate
| Diatomyidae[1] | |||
| Mein & Ginsburg, 1997[2] | |||
 Przedstawiciel rodziny – młody samiec skamielinowca laotańskiego (Laonastes aenigmamus) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Rodzina | gundioszczurowate | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
Diatomys Li, 1974 | |||
| Synonimy | |||
| |||
| Rodzaje | |||
| |||
Gundioszczurowate[4] (Diatomyidae) – rodzina ssaków z infrarzędu jeżozwierzokształtnych (Hystricognathi) w obrębie rzędu gryzoni (Rodentia)[3], której zasięg ogranicza się do południowej i wschodniej Azji[5].
Historia odkrycia i badań
Gundioszczurowate były do niedawna uważane przez paleontologów za rodzinę gryzoni wymarłą przed 11 milionami lat. W 2005 roku Paulina Jenkins z gronem współpracowników z Muzeum Historii Naturalnej w Londynie opublikowała wyniki badań nowego gatunku gryzonia, który został odkryty w 1996 roku prowincji w Khammouan w Laosie. Ze względu na znaczną odmienność morfologiczną i genetyczną od znanych gatunków, gryzoń nie mógł być zaklasyfikowany do żadnej ze znanych rodzin.
Na podstawie przeprowadzonej w 2004 roku przez Jenkins[3] analizy mitochondrialnego DNA oraz cytochromu b włączono rodzaj Leonastes do jeżozwierzokształtnych[6][7]. Nowa rodzina otrzymała nazwę Laonastidae, a odkryty gatunek został nazwany Laonastes aenigmamus[3] (skamielinowiec laotański[4]).
W 2006 roku Mary Dawson, kurator działu paleontologii ssaków Carnegie Museum of Natural History w Pittsburghu w Pensylwanii, opublikowała na łamach „Science” artykuł, w którym wykazała, że odkrycie skamielinowca laotańskiego winno być uznane za tzw. efekt Łazarza w stosunku do uznanej za wymarłą rodziny gryzoni gundioszczurowate, a on sam powinien zostać uznany za jej przedstawiciela[6].
Systematyka
Do rodziny gundioszczurowatych zalicza się jeden występujący współcześnie rodzaj[8][4]:
- Laonastes Jenkins, Kilpatrick, M.F. Robinson & Timmins, 2005 – skamielinowiec – jedynym przedstawicielem jest Laonastes aenigmamus Jenkins, Kilpatrick, M.F. Robinson & Timmins, 2005 – skamielinowiec laotański
oraz rodzaje wymarłe[5][9][10]:
- Diatomys Li, 1974
- Fallomus Flynn, Jacobs & Cheema, 1986
- Inopinatia Marković, Wessels, Van de Weerd & De Bruijn, 2018
- Marymus Flynn, 2007
- Pierremus López-Antoñanzas, 2010
- Willmus Flynn & Morgan, 2005
Rozmieszczenie geograficzne
Większość znanych gatunków z rodziny Diatomyidae występowała na terenie południowej i wschodniej Azji; jeden gatunek, Inopinatia balkanica, znany jest ze skamieniałości odkrytych w Europie (Serbia)[10]. Najstarsze kopalne ślady występowania tych gryzoni datowane są na oligocen. Młodsze, odnalezione w Pakistanie skamieliny gatunku Marymus dalanae są datowane na przełom oligocenu i miocenu. Opisywane przez paleontologów na podstawie śladów kopalnych gatunki z Tajlandii, Chin i Japonii charakteryzowały się większą masą ciała oraz zredukowanym uzębieniem o charakterystycznym dwurzędowym układzie (bilophodont). Stopień ścierania uzębienia wskazywał, że zwierzęta te należały do roślinożerców. Paleontolodzy wskazywali także na dość szybko postępujące w czasie zróżnicowanie w obrębie rodziny. Współczesny skamielinowiec laotański zamieszkuje skaliste tereny w centralnej części Laosu[5].
Przypisy
- ↑ Diatomyidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ P. Mein & L. Ginsburg. Les mammifères du gisement miocène inférieur de Li Mae Long, Thaïlande : systématique, biostratigraphie et paléoenvironnement. „Geodiversitas”. 19 (4), s. 810, 1997. (fr.).
- ↑ a b c d P.D. Jenkins, C.W. Kilpatrick, M.F. Robinson & R.J. Timmins. Morphological and molecular investigations of a new family, genus and species of rodent (Mammalia: Rodentia: Hystricognatha) from Lao PDR. „Systematics and Biodiversity”. 2 (4), s. 419–454, 2005. DOI: 10.1017/S1477200004001549. (ang.).
- ↑ a b c Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 286. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c L.J. Flynn. Origin and Evolution of the Diatomyidae, with Clues to Paleoecology from the Fossil Record. „Bulletin of Carnegie Museum of Natural History”, s. 173-181, 2007. Peabody Museum, Harvard University, Cambridge. DOI: [173:OAEOTD2.0.CO;2 dx.doi.org/10.2992/0145-9058(2007)39[173:OAEOTD]2.0.CO;2]. (ang.).
- ↑ a b M.R. Dawson, L. Marivaux, Li Ch.-k., K.Ch. Beard i inni. Laonastes and the "Lazarus Effect" in Recent Mammals. „Science”. 311 (5766), s. 1456–1458, 2006. DOI: 10.1126/science.1124187. (ang.).
- ↑ D. Huchon i inni, Multiple molecular evidences for a living mammalian fossil, „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”, 18, 104, 2007, s. 7495–7499, DOI: 10.1073/pnas.0701289104 (ang.).
- ↑ C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 542. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ R. López-Antoñanzas. First diatomyid rodent from the Early Miocene of Arabia. „Naturwissenschaften”. 98, s. 117–123, 2011. DOI: 10.1007/s00114-010-0745-0. (ang.).
- ↑ a b Z. Marković, W. Wessels, A.A. van de Weerd & H. de Bruijn. On a new diatomyid (Rodentia, Mammalia) from the Paleogene of south-east Serbia, the first record of the family in Europe. „Palaeobiodiversity and Palaeoenvironments”, w druku. DOI: 10.1007/s12549-017-0301-4. (ang.).
Media użyte na tej stronie
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Autor: Jean-Pierre Hugot, Licencja: CC BY 2.5
Young male Laotian rock rat, Laonastes aenigmamus (Diatomyidae, Rodentia).
The original PLOS ONE image has been modified by cropping.