Gustaw Pokrzywka

Gustaw Pokrzywka

Jerzy Bajan i Gustaw Pokrzywka (z prawej) przed samolotem RWD-9S
majster mechanik, chorąży Flight Sergeant
Data i miejsce urodzenia	28 listopada 1899 Rzeszów
Data i miejsce śmierci	11 czerwca 1987 Kraków
Przebieg służby
Lata służby	pd 1916 do około 1947
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne
Formacja	K.u.k. Luftfahrtruppen Polskie Lotnictwo Wojskowe, Armée de l’air, RAF
Jednostki	67 kompania lotnicza (Austro-Węgry), 6 etapowy park lotniczy (Austro-Węgry), III eskadra lotnicza bojowa, 1 pułk lotniczy, 11 pułk lotniczy, 114 eskadra myśliwska, 122 eskadra myśliwska, III/2 dywizjon myśliwski, klucz bojowy Chateauroux, komisja kwalifikująca personel techniczny, polska eskadra zgrywania załóg
Stanowiska	szef mechaników, oficer techniczny
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa, wojna polsko-ukraińska, wojna polsko-bolszewicka, II wojna światowa, kampania wrześniowa
Późniejsza praca	w fabryce czekolady Piasecki, później w Zakładach Przemysłu Cukierniczego „22 Lipca”
Odznaczenia

Gustaw Pokrzywka (ur. 28 listopada 1899 w Rzeszowie, zm. 11 czerwca 1987 w Krakowie) – polski wojskowy mechanik lotniczy, zwycięzca, wspólnie z Jerzym Bajanem, Międzynarodowych Zawodów Samolotów Turystycznych Challenge 1934.

Życiorys

Początek służby wojskowej

Gustaw Pokrzywka otrzymał powołanie do wojska austro-węgierskiego pod koniec 1916 roku, został skierowany do Luftfahr Arsenal w Wiedniu. Ukończył tam szkołę mechaników lotniczych. Później służył na froncie włoskim, będąc mechanikiem w 67 kompanii lotniczej, a następnie w 6 etapowym parku lotniczym^[1]. Po wojnie, w listopadzie 1918 roku powrócił do Rzeszowa. Dostał przydział do polskiego pułku piechoty, ale będąc specjalistą lotniczym, został wkrótce skierowany na lotnisko Kraków-Rakowice-Czyżyny. Służył tam jako mechanik III eskadry lotniczej bojowej. Wraz z nią walczył w wojnie polsko-ukraińskiej i wojnie polsko-bolszewickiej. W 1921 roku został przeniesiony, wraz z eskadrą, do 1 pułku lotniczego w Warszawie. W 1926 roku otrzymał przydział do 11 pułku myśliwskiego w Lidzie. Następnie był szefem mechaników w 114 eskadrze myśliwskiej, która w 1928 roku została podporządkowana 2 pułkowi lotniczemu i przemianowana na 122 eskadrę myśliwską. Na początku lat 30. Pokrzywka ukończył kurs pilotażu. W 1935 roku ukończył kurs szefów mechaników, awansując ze stopnia starszego sierżanta na stopień chorążego^[2].

Osiągnięcia sportowe

Gustaw Pokrzywka (po prawej) wraz z marszałkiem Józefem Piłsudskim (w środku) i Jerzym Bajanem (po lewej) po zwycięstwie w Challenge 1934

W 1929 roku w czasie III Lotu Małej Ententy i Polski Gustaw Pokrzywka był kierownikiem polskiej placówki technicznej w Bukareszcie. W latach 30. trzykrotnie był mechanikiem Jerzego Bajana w Challenge’ach. W 1930 roku załoga Bajan-Pokrzywka zajęła 32. miejsce, w 1932 – 10. (te zawody zakończyły się zwycięstwem polskiej załogi Franciszka Żwirki i Stanisława Wigury na samolocie polskiej konstrukcji RWD-6), a w 1934 roku odniosła zwycięstwo na polskim samolocie RWD-9. Drugie miejsce także należało do Polaków – samolot SP-DRC pilotowała załoga Stanisław Płonczyński i Stanisław Ziętek^[3]. Wcześniej, w 1933 roku Gustaw Pokrzywka wspólnie z Jerzym Bajanem uczestniczyli również w I Międzynarodowym Zlocie Gwiaździstym do Wiednia i Locie Alpejskim^[2].

Polski samolot turystyczny RWD-9 podczas próby składania skrzydeł przed Międzynarodowymi Zawodami Samolotów Turystycznych Challenge 1934. Tym samolotem Bajan i Pokrzywka wygrali te zawody

II wojna światowa i lata powojenne

We wrześniu 1939 roku służył jako oficer techniczny w III/2 dywizjonie myśliwskim. 17 września przekroczył granicę polsko-rumuńską i został internowany w Rumunii. Po ucieczce z obozu internowania przez Bejrut dostał się do Francji, gdzie w marcu 1940 roku został przydzielony jako oficer techniczny Polskich Sił Powietrznych we Francji do klucza bojowego w Châteauroux. W czerwcu 1940 roku, w obliczu klęski Francji, na awionetce Simons (złożonej przez siebie z dwóch rozbitych maszyn tego typu) poleciał do Wielkiej Brytanii. Otrzymał numer służbowy RAF 782433^[4], w 1940 roku ukończył kurs instruktorów mechaników i został przydzielony do komisji kwalifikującej personel techniczny. W latach 1942–1943 służył w polskiej eskadrze zgrywania załóg^[2].

11 lipca 1947 roku wrócił do Polski. Do 1950 roku pracował w fabryce czekolady Piasecki, później w Zakładach Przemysłu Cukierniczego „22 Lipca”. W 1965 roku przeszedł na rentę. Mieszkał w Krakowie. Po śmierci został pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera VI-6-14)^[5].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Walecznych
• Medal Lotniczy (czterokrotnie)^[6]
• Złoty Krzyż Zasługi (16 września 1934)^[7][8]
• Brązowy Krzyż Zasługi
• Defence Medal (Wielka Brytania)
• War Medal 1939–1945 (Wielka Brytania)^[2]

Upamiętnienie

W Krakowie na terenie Bieńczyc jedna z ulic nosi imię Gustawa Pokrzywki.

Przypisy

Bibliografia

• Ryszard Bartel, Jan Chojnacki, Tadeusz Królikiewicz, Adam Kurowski: Z historii polskiego lotnictwa wojskowego 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1978.
• Jerzy R. Konieczny, Tadeusz Malinowski: Mała encyklopedia lotników polskich. Warszawa: 1983. ISBN 83-206-0337-4.
• Rajmund Kuliński. Gustaw Pokrzywka. „Skrzydlata Polska”. 34–35 (841–842), s. 27, 1967. 
• Rajmund Kuliński. Gustaw Pokrzywka o Jerzym Bajanie. „Skrzydlata Polska”. 34–35 (841–842), s. 26–27, 1967. 
• Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940–1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
• Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w Wojnie Obronnej 1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1982. ISBN 83-206-0795-7.
• Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w latach 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1989. ISBN 83-206-0760-4.