Gustaw Przychocki

Gustaw Edward Przychocki

Państwo działania	Polska
Data i miejsce urodzenia	14 lutego 1884 Gromnik
Data i miejsce śmierci	4 lutego 1947 Kraków
Profesor nauk humanistycznych
Specjalność: filologia klasyczna
Alma Mater	Uniwersytet Jagielloński
Nauczyciel akademicki
Uczelnia	Uniwersytet Jagielloński Uniwersytet Warszawski
Odznaczenia

Gustaw Edward Przychocki (ur. 14 lutego 1884 w Gromniku, zm. 4 lutego 1947 w Krakowie) – polski filolog klasyczny, profesor i rektor Uniwersytetu Warszawskiego, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek Polskiej Akademii Umiejętności, podpułkownik artylerii Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari..

Życiorys

Był synem Franciszka (naczelnika urzędu pocztowego) i Henryki z Mayerów. Kształcił się w gimnazjum w Nowym Sączu (gdzie jednym z jego nauczycieli był Stanisław Rzepiński), w latach 1903–1909 studiował archeologię i filologię klasyczną na Uniwersytecie Jagiellońskim (m.in. u Piotra Bieńkowskiego-Łady, Leona Sternbacha i Kazimierza Morawskiego). W 1909 obronił pracę doktorską Ovidiana Pars I. Quae ratio inter Ovidium comoediaeque novae poetas in rebus amatoriis depingendis intercedat, exponatur; studia uzupełniał na uniwersytetach w Wiedniu, Berlinie i Oxfordzie. Po studiach pracował jako nauczyciel języków starożytnych w gimnazjum w Podgórzu (1909–1910), C. K. Gimnazjum Arcyksiężniczki Elżbiety w Samborze (1910–1911), a w latach 1911-1917 w c. k. Gminazjum Realnym (IV.) w Krakowie. W latach 1912–1914 należał do Drużyn Strzeleckich. W 1913 habilitował się na Uniwersytecie Jagiellońskim na podstawie rozprawy De Gregorii Nazianzeni epistulis. Quaestiones selectae.

W czasie I wojny światowej walczył w szeregach cesarskiej i królewskiej Armii. Na przełomie 1918 i 1919 uczestniczył w obronie Lwowa, później w wojnie polsko-bolszewickiej (w randze podpułkownika rezerwy).

W 1918 objął I Katedrę Filologii Klasycznej Uniwersytetu Warszawskiego, początkowo jako docent, w 1919 mianowany profesorem nadzwyczajnym, rok później profesorem zwyczajnym. W roku akademickim 1922/1923 był dziekanem Wydziału Filozoficznego, 1928/1929 rektorem, 1929/1930 prorektorem. W 1935 przeniósł się na Uniwersytet Jagielloński, gdzie kierował III Katedrą Filologii Klasycznej. W 1939 uczestniczył w kampanii wrześniowej; lata 1939–1940 spędził w Budapeszcie, gdzie prowadził zajęcia na uniwersytecie. Resztę wojny spędził w Krakowie i rodzinnym Gromniku, w 1945 wznowił wykłady na Uniwersytecie Jagiellońskim.

W 1923 został powołany na członka korespondenta Polskiej Akademii Umiejętności, w 1929 na członka czynnego; już w latach 1912–1917 pełnił funkcję sekretarza Komisji Filologicznej Akademii, a od 1945 przewodniczył tej komisji. Należał także do Towarzystwa Naukowego Warszawskiego (1922 członek rzeczywisty, 1929 członek zwyczajny) i Towarzystwa Naukowego we Lwowie (1930 członek czynny). W 1937 został doktorem honoris causa uniwersytetu ateńskiego^[1].

Od 1946 był prezesem Polskiego Towarzystwa Filologicznego, organizował Oddział Warszawski tej organizacji; stał ponadto na czele Zrzeszenia Profesorów i Docentów Szkół Akademickich w Polsce. W latach 1919–1921 był członkiem Komisji Programowej Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 4037 – 1921 „za obronę miasta Płocka”^[2][3],
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1938)^[4],
• Krzyż Walecznych^[3],
• Medal Niepodległości – 12 maja 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”^[5]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[3],
• Złoty Wawrzyn Akademicki (7 listopada 1936)^[6],
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[3],
• Krzyż Węgierski Zasługi II Klasy^[3],

Dorobek naukowy

W pracy naukowej Przychocki zajmował się patrologią i latynistyką. Prowadził szerokie badania nad listami Grzegorza z Nazjanzu. Badał twórczość Owidiusza, Wergiliusza i Cycerona; wykazał związki poezji Owidiusza z grecką komedią nową, badał także legendę o grobie Owidiusza na ziemiach polskich. Omówił wpływ Plauta na twórczość Aleksandra Fredry. Przygotował do wydania (wspólnie z Władysławem Strzeleckim) Rzymską elegię miłosną. Wybór (1955).

Uczniowie

Obok Strzeleckiego do jego znanych uczniów należeli Janina Niemirska-Pliszczyńska, Jerzy Manteuffel, Aleksander Turyn, Lidia Winniczuk, Maria Maykowska, Marian Plezia. Miał opinię dobrego wykładowcy, wysoko cenionego przez studentów.

Z prac Przychockiego można wymienić:

• Observationes Ovidianae (1909)
• Accessus Ovidiani (1911)
• De Gregorii Nazianzeni epistularum codicibus Laurentianis (1911)
• Watykańskie rękopisy listów św. Grzegorza z Nazjanzu wraz z dodatkiem odnoszącym się do historyi studyów nad św. Grzegorzem (1911)
• Iluzja sceniczna u Plauta i jej humorystyczne przełamanie (1917)
• Grób Owidjusza w Polsce (1920)
• Ovidius Graecus (1921)
• Plautus (1925)
• Kultura klasyczna w kulturze współczesnej (1929)
• Charakterystyka tragedii rzymskiej epoki republikańskiej i cesarstwa (1930-1931, dwie części)
• Kunszt metryczny i liryczny w tragediach Seneki (1932)
• Nero, Seneka, Paweł (1933)
• Historia listów św. Grzegorza z Nazjanzu (1946)
• Styl tragedii Anneusza Seneki (1946)

Przypisy

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 3: P-Z (pod redakcją Andrzeja Śródki i Pawła Szczawińskiego), Ossolineum, Wrocław 1985

Linki zewnętrzne

• Dzieła Gustawa Przychockiego w bibliotece Polona