Guy Armoured Car

Guy Armoured Car
Guy Armoured Car Mk I
Dane podstawowe
Państwo	Wielka Brytania
Producent	Guy Motors Ltd.
Typ pojazdu	samochód pancerny
Trakcja	kołowa
Załoga	3
Historia
Prototypy	1938
Produkcja	1939
Egzemplarze	101
Dane techniczne
Silnik	1 silnik gaźnikowy, 4-suwowy, rzędowy, 4-cylindrowy Meadows 4ELA o mocy 53 KM[1]
Transmisja	mechaniczna, 4x4
Pancerz	spawany z płyt walcowanych maks. 15 mm
Długość	4115 mm[2] (13'6")[1]
Szerokość	2057 mm (6'9")
Wysokość	2286 mm (7'6")
Rozstaw osi	2565 mm[2]
Prześwit	235 mm[2]
Masa	5,2 t[1]
Moc jedn.	12,7 KM/t
Osiągi
Prędkość	64 km/h (40 mph)[1]
Zasięg	340 km (210 mil)[1]
Dane operacyjne
Uzbrojenie
Mk I: 1 wkm Vickers kalibru 12,7 mm 1 km Vickers kal. 7,7 mm Mk IA: 1 wkm Besa kalibru 15 mm 1 km Besa kal. 7,92 mm
Wyposażenie
1 dwulufowa wyrzutnia granatów dymnych kal. 101,6 mm
Użytkownicy
Wielka Brytania

Guy Armoured Car (Guy AC) – brytyjski samochód pancerny z początkowego okresu II wojny światowej. Był to dwuosiowy średni samochód pancerny z napędem na obie osie; jego uzbrojenie stanowił wielkokalibrowy karabin maszynowy (kalibru 12,7 mm lub 15 mm) sprzężony z karabinem maszynowym. Był pierwszym brytyjskim seryjnym samochodem pancernym z napędem na wszystkie koła^[2] i poprzednikiem samochodu pancernego Humber AC.

Historia

Powstanie

Samochód pancerny Guy powstał w odpowiedzi na zapotrzebowanie armii brytyjskiej na nowy samochód pancerny, mający pełnić podstawową rolę w pułkach kawalerii pancernej^[3]. Przed II wojną światową Wielka Brytania nie posiadała nowoczesnych samochodów pancernych. Jako rozwiązanie przejściowe zamówiono i wyprodukowano w 1938 roku partię samochodów Morris CS9/LAC, lecz nie spełniały one wszystkich wymagań, między innymi nie posiadały napędu na wszystkie koła^[1]. W lutym 1938 roku Ministerstwo Wojny (War Office) urządziło konkurs na najlepsze podwozie dla perspektywicznego samochodu pancernego, mającego zastąpić inne typy. Wzięło w nim udział sześć rodzajów podwozia: po jednym przedsiębiorstw Guy Motors, Unipower, GMC, Morris Commercial i dwa austriackiej firmy Austro-Daimler (koncernu Steyr-Daimler-Puch)^[1]. Wszystkie miały napęd na obie osie; pierwsze trzy miały konwencjonalne zawieszenie ze sztywnymi osiami, a trzy ostatnie – zawieszenie niezależne. Zamówiono następnie po sześć prototypów najbardziej obiecujących samochodów pancernych na podwoziach Guy Ant i Morris Quad i cztery prototypy austriackich. Trzy pierwsze prototypy samochodu pancernego Guy zostały ukończone do września 1938 i przekazane do testów pułkowi Queen's Bays. W szóstym prototypie wprowadzono większe koła 10,5x20 zamiast 10,5x16 i inne modyfikacje, a następnie wysłano go w celu testów pustynnych do Egiptu^[1].

Za najlepszy z testowanych uznano samochód Guy, który oferował dobre charakterystyki w terenie i oparty był na sprawdzonych już podzespołach, dzielonych z ciągnikiem artyleryjskim Guy Quad Ant. Odmiennie niż w ciągniku, w samochodzie Guy przeniesiono silnik na tył. Prototypy Morris i Austro-Daimler z niezależnym zawieszeniem kół, były wprawdzie bardziej perspektywiczne, lecz ich dopracowanie wymagało czasu, podczas gdy sytuacja polityczna w Europie stawała się coraz bardziej napięta (ponadto Anschluss stawiał pod znakiem zapytania możliwość dostaw z tego kraju)^[1]. W rezultacie w styczniu 1939 zamówiono 101 samochodów pancernych Guy. Początkowo (do 1941 roku) pojazdy tej klasy były oficjalnie klasyfikowane w Wielkiej Brytanii jako „lekkie czołgi kołowe” – ang. Tank, Light (Wheeled), a zwycięski samochód został oznaczony jako Tank, Light (Wheeled), Mark I (model pierwszy, w skrócie Mk I). Później ich oznaczenie zmieniono na Armoured Car, Guy (samochód pancerny Guy)^[1].

Produkcja i rozwój

Guy AC Mk I

Uzbrojenie pojazdu stanowił wielkokalibrowy karabin maszynowy Vickers kalibru 12,7 mm sprzężony z karabinem maszynowym Vickers kal. 7,7 mm (oba chłodzone wodą). Było ono takie samo, jak ówczesnych brytyjskich czołgów lekkich Mk VI A/B, co uzasadniało taką klasyfikację pojazdów^[4]. 50 pierwszych samochodów wyposażono w takie uzbrojenie, a kolejne 51, oznaczone jako Mk IA, otrzymały uzbrojenie w postaci nowego wielkokalibrowego karabinu maszynowego Besa kalibru 15 mm sprzężonego z km Besa kal. 7,92 mm (oba chłodzone powietrzem; odpowiadało ono ostatniej wersji czołgu lekkiego Mk VI C).

Prototypy miały pancerne nadwozie nitowane, o skomplikowanym kształcie, zaprojektowane przez królewski arsenał w Woolwich. Firma Guy Motors zasugerowała jednak zastosowanie w konstrukcji spawania, nie używanego wcześniej na większą skalę w konstrukcji brytyjskich pojazdów, co zostało zaakceptowane przez zamawiającego. W celu usprawnienia pracy w fabryce Guy w Wolverhampton opracowano i zainstalowano specjalną obrotową ramę do wygodnego i szybszego spawania kadłubów (po wojnie fabryka otrzymała za to nagrodę od Królewskiej Komisji Nagród dla Wynalazców)^[1]. Po wybuchu II wojny światowej okazało się jednak, że firma Guy Motors miała niewystarczające moce produkcyjne jak na zwiększone potrzeby związane z wojną, więc zaproponowano wytwarzanie analogicznego samochodu pancernego koncernowi motoryzacyjnemu Rootes Group. Nowy samochód pancerny Humber Armoured Car był wzorowany na samochodzie pancernym Guy, a pancerne nadwozia i wieże dla niego nadal wykonywała firma Guy, dysponująca odpowiednim stanowiskiem^[1]. Pierwszy model samochodu Humber AC Mk I miał nadwozie i wieżę analogiczne do samochodu Guy AC Mk IA, a wizualną różnicę stanowiła przede wszystkim pozioma górna krawędź tylnych błotników, zamiast pochyłej.

Odmianą samochodu, która nie weszła do produkcji, był eksperymentalny transporter opancerzony Carrier, Wheeled (Experimental) Guy, zbudowany w 1940 roku^[1].

Eksploatacja

Guy AC Mk IA podczas ćwiczeń przeciwinwazyjnych, 7 maja 1941.

Debiutem i zarazem jedynym użyciem bojowym samochodów pancernych Guy była kampania francuska 1940 roku, lecz wzięło w niej udział jedynie 6 samochodów, wchodzących w skład tzw. Phantom Squadron (Szwadronu widmo), należącego do No. 3 Air Mission (Misja lotnicza nr 3) – jednostki łącznikowej Brytyjskiego Korpusu Ekspedycyjnego z naczelnym dowództwem^[4][2]. W samochody te miał zostać przezbrojony w maju 1940 roku 12. Pułk Lansjerów, stacjonujący we Francji w składzie Brytyjskiego Korpusu Ekspedycyjnego (z samochodów Morris CS9/LAC), lecz nie doszło do tego z powodu niemieckiego ataku na Francję^[5].

Samochody pancerne Guy były następnie używane na Wyspach Brytyjskich, w składzie pułków przygotowanych do odparcia ewentualnej inwazji (m.in. 12th Lancers, Royal Canadian Dragoons i 2nd Northamptonshire Yeomanry)^[2][4]. W późniejszym okresie w oddziałach bojowych zastąpione zostały przez samochody Humber i Daimler, a same zostały przesunięte do szkolenia jednostek brytyjskich i sojuszniczych. Od czerwca 1940 do marca 1941 pluton samochodów Guy osłaniał także samochody przewożące członków rządu i rodziny królewskiej (m.in. pancerne salonki Humber Ironside Special Salon)^[4].

Sześć samochodów pancernych Guy użytych we Francji wpadło w ręce Niemców, którzy oznaczyli ten typ według klasyfikacji pojazdów zdobycznych jako Panzerspähwagen G 209(e). Ich ewentualne użycie przez Niemców nie jest jednak znane^[6].

Samochody pancerne Guy nie cieszyły się dobrą opinią pod względem niezawodności. Podczas prób na Bliskim Wschodzie ujawniano usterki dotyczące głównie podwozia (mostów napędowych, osi, łożysk kół), a także deformacji ramy^[7]. Podczas produkcji dostrzegano także problemy z kruchością płyt pancernych, chociaż, według D. Fletchera, wydaje się że problem zniknął po zmontowaniu nadwozi^[7].

Opis techniczny

Guy AC Mk I w muzeum pancernym Bovington

Samochód Guy Armoured Car był średnim samochodem pancernym, dwuosiowym, z napędem na wszystkie koła. Konstrukcja samochodu opierała się na ramie prostokątnej. Silnik umieszczony był z tyłu, z chłodnicą za nim^[1]. Samochód miał silnik Meadows 4ELA, gaźnikowy, rzędowy, czterocylindrowy, chłodzony cieczą, o pojemności 3686 cm³ i mocy 55 KM przy 2600 obr./min^[2] (inne dane: 53 KM)^[1]. Mechaniczna skrzynia biegów miała cztery biegi do przodu i jeden do tyłu^[1]. Napęd przenoszony był przez skrzynkę rozdzielczą, umieszczoną bliska środka pojazdu, na obie sztywne osie, za pośrednictwem mostów napędowych z mechanizmami różnicowymi. Kierowane były przednie koła. Zawieszenie osi z przodu i tyłu było zależne, na półeliptycznych resorach wzdłużnych, z hydraulicznymi amortyzatorami^[1].

Nadwozie pancerne było spawane z płyt walcowanych, mocowane w czterech punktach do ramy^[1]. Pancerz kadłuba i wieży miał grubość do 15 mm^[1]. W dolnej części bocznych ścian były luki wejściowe, ponadto wieża miała dwa włazy w dachu. Wieża była osadzona na łożysku kulkowym i obracana była ręcznie^[1]. Samochód był wyposażony w radiostację No.19^[2].

Przypisy

Bibliografia

• Janusz Magnuski: Wozy bojowe Polskich Sił Zbrojnych 1940-1946. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1998. ISBN 83-867-7639-0.
• B.T.White: Armoured cars Guy, Daimler, Humber, A.E.C.. Londyn: Profile Publications, 1970, seria: AFV Weapons Profile nr 21. (ang.)
• I. Moszczanskij (И. Мощанский). Bronietankowaja tiechnika Wielikobritanii 1939-1945, czast II (Бронетанковая техника Великобритании 1939-1945 часть 2). „Broniekolliekcija (Бронеколлекция)”. 2 (23), 1999 (ros.).