Gwardiejsk
 Widok miasta z lotu ptaka w 2003 | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Obwód | |||
| Burmistrz | Igor Barskow | ||
| Powierzchnia | 12 km² | ||
| Wysokość | 10 m n.p.m. | ||
| Populacja (2021) • liczba ludności |
| ||
| Nr kierunkowy | +7 40159 | ||
| Kod pocztowy | 238210 | ||
Położenie na mapie obwodu kaliningradzkiego  | |||
Położenie na mapie Rosji  | |||
 54°39′N 21°04′E/54,650000 21,066667 | |||
Portal  Rosja | |||
Gwardiejsk, Tapiewo[2] (ros. Гвардейск; niem. Tapiau) – miasto w obwodzie kaliningradzkim. Położone na prawym brzegu rzeki Pregoły, 38 km na wschód od Kaliningradu.
Historia
Historia miejscowości sięga drugiej połowy XIII wieku, kiedy to w 1265 Krzyżacy zdobyli istniejący tu wcześniej gród pruski. Po jego zdobyciu Krzyżacy wybudowali zamek (obecnie teren miasta). Około 1280 w widłach rzek Pregoły i Dejmy rozpoczęto budowę nowego zamku. Był on w latach 1280–1301 siedzibą komtura, a później prokuratora.
W Tapiewie w 1385 ochrzczono wielkiego księcia Witolda.
Po staraniach Związku Pruskiego w 1454 król Polski Kazimierz IV Jagiellończyk ogłosił przyłączenie Prus, włącznie z Tapiewem, do Królestwa Polskiego, jednakże po przeszło dwóch latach miejscowość została ponownie zdobyta przez Krzyżaków[3] miasto podlegało Polsce jako lenno pomiędzy 1466 a 1657. W Tapiewie często bywał książę pruski i polski lennik Albrecht Hohenzollern, który zmarł tu w 1568.
Prawa miejskie Tapiewu nadał król pruski Fryderyk Wilhelm I patentem z dnia 6 kwietnia 1722. Zamek w Tapiewie pod koniec XVIII wieku przeznaczony został na więzienie i taką funkcję spełnia obecnie. W 1848 ok. 300 mieszkańców zmarło na skutek epidemii cholery[3]. Od 1871 w granicach Niemiec. Miasto uległo fragmentarycznym zniszczeniom w trakcie I wojny światowej. W trakcie odbudowy powstał nowy budynek ratusza i szereg domów mieszkalnych.
Zabytki
- Dawny zamek krzyżacki, 3 ćwierć XIV wieku, w XIX wieku przebudowany na więzienie. Zachowane jedno skrzydło gotyckie.
- Kościół parafialny, dawniej ewangelicki, obecnie prawosławny. Wzniesiony po 1502, rozbudowany 1768. Budowla ceglana, salowa, otynkowana, z wieżą od zachodu. Barokowy wystrój wnętrza niezachowany.
- Dom rodzinny Lovisa Corintha.
- Ratusz proj. budowniczy Tuczek z Grudziądza. Wzniesiony ok. 1920 r.
- Wieża ciśnień z pocz. XX w.
- Kaplica z 1930 r.
- Niezachowany kościół katolicki projektował Fritz Heitmann.
Zamek
Kościół ewangelicki (ob. cerkiew św. Jana Chrzciciela)
Ratusz
Wieża ciśnień
Zabytkowe kamieniczki
Demografia
Polacy w mieście
W sierpniu i wrześniu 1939 roku Niemcy więzili w Tapiewie uczniów i nauczycieli Polskiego Gimnazjum w Kwidzynie[6], w tym Władysława Gębika, Alojzego Wrzecionę i Konrada Herrmanna.
Według danych z rosyjskiego spisu powszechnego z 2010 roku Polacy stanowią 0,2% mieszkańców miasta.
Przypisy
- ↑ a b Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2021 года [dostęp 2021-06-13] [zarchiwizowane z adresu 2021-05-02] (ros.).
- ↑ Zmiany wprowadzone na 79. posiedzeniu Komisji. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej, 2013-05-08.
- ↑ a b Po zakończeniu wojny trzynastoletniej. ostpreussen.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-10-04)]. (niem.).
- ↑ a b [1].
- ↑ http://www.gks.ru/free_doc/doc_2017/bul_dr/mun_obr2017.rar
- ↑ Rzeczypospolita Kwidzyńska - dzieje Polskiego Gimnazjum w Prusach Wschodnich - nowahistoria.interia.pl, nowahistoria.interia.pl [dostęp 2017-11-23] (pol.).
Bibliografia
- Georg Dehio, Handbuch der Deutschen Kunstdenkmäler, neu bearb. von Ernst Gall, Deutschordensland Preussen, unter Mitw. von Bernhard Schmid und Grete Tiemann, München; Berlin, Deutscher Kunstverlag, 1952
- Handbuch der historischen Stätten, Ost- und Westpreussen, hrsg. von Erich Weise, Stuttgart, Kröner, 1981, ISBN 3-520-31701-X (unveränd. Nachdr. d. 1. Aufl. 1966)
- Andrzej Rzempołuch, Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn: Remix, 1992, ISBN 83-900155-1-X, OCLC 833969011.
- Dehio-Handbuch der Kunstdenkmäler West- und Ostpreussen. Die ehemaligen Provinzen West- und Ostpreussen (Deutschordensland Preussen) mit Bütower und Lauenburger Land, bearb. von Michael Antoni, München; Berlin, Dt. Kunstverl., 1993, ISBN 3-422-03025-5.
- Anatolij Bachtin, Gerhard Doliesen, Vergessene Kultur. Kirchen in Nord-Ostpreussen. Eine Dokumentation, 2. Aufl., Husum, Husum, 1998, ISBN 3-88042-849-2.
Linki zewnętrzne
- Tapiewo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 156.
- https://web.archive.org/web/20080423214809/http://www.tapiau.org/ (ros)
- Tapiau (niem)
Media użyte na tej stronie
Autor: Uwe Dedering, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Russia.
EquiDistantConicProjection : Central parallel :
* N: 54.0° N
Central meridian :
* E: 100.0° E
Standard parallels:
* 1: 49.0° N * 2: 59.0° N
Made with Natural Earth. Free vector and raster map data @ naturalearthdata.com.
Because the southern Kuril islands are claimed by Russia and Japan, they are shown as disputed. For more information about this see: en:Kuril Islands dispute. These islands are since 1945 under the jurisdiction of the Russian Federation.
Tepliava and vytinė ship
Autor: Анастасия Старовойтова, Licencja: CC BY-SA 3.0
To fotografia pomnika kulturowego dziedzictwa w Rosji; numer:
.png)
Gvardeisk (Kaliningrad oblast), coat of arms
._%d0%93%d0%b2%d0%b0%d1%80%d0%b4%d0%b5%d0%b9%d1%81%d0%ba.jpg)
Autor: Edward YS, Licencja: CC BY-SA 4.0
To fotografia pomnika kulturowego dziedzictwa w Rosji; numer:
Autor: Edward YS, Licencja: CC BY-SA 4.0
To fotografia pomnika kulturowego dziedzictwa w Rosji; numer:
Autor: HFrankDM, Licencja: CC BY-SA 3.0 de
Häuserzeile in der Innenstadt von Gwardeisk
Autor: Edward YS, Licencja: CC BY-SA 4.0
To fotografia pomnika kulturowego dziedzictwa w Rosji; numer:
Autor: NordNordWest, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of the Kaliningrad Oblast, Russia