Gwiazdy typu widmowego A
Gwiazdy typu widmowego A – jasne, białe gwiazdy o temperaturze fotosfery w granicach 7500 – 10 000 K, jeden z typów widmowych w klasyfikacji gwiazd.
Charakterystyka obserwacyjna
Widma tych gwiazd charakteryzują się brakiem wyrazistych linii spektralnych oprócz silnej serii Balmera, będącej częścią widma wodoru. W widmie widoczne są także linie zjonizowanego wapnia[1][2]. Typ widmowy A obejmuje jednak różnorodne gwiazdy, około 30% z nich charakteryzuje nietypowe widmo (Ap), różniące się pomiędzy indywidualnymi gwiazdami[1]. Mają one przy tym silne pole magnetyczne, co przejawia się przez rozszczepienie linii spektralnych. Około 1/4 gwiazd typu A ma wzmocnione linie pierwiastków grupy żelaza, przy jednoczesnym osłabieniu linii wapnia, magnezu i skandu; takie gwiazdy określa się jako metaliczne (Am). Większość gwiazd typu A szybko obraca się wokół własnej osi, typowo z prędkością 150 km/s (na równiku), gwiazdy typu Am zwykle rotują z prędkością niższą niż 40 m/s, co jest związane z faktem, że przeważnie wchodzą w skład ciasnych układów podwójnych; rotacja objawia się jako poszerzenie linii widmowych. Gwiazdy metaliczne nie mają linii rozszczepionych przez pole magnetyczne[2].
Gwiazdy ciągu głównego reprezentujące typ A są dobrze widoczne na nocnym niebie, należą do nich niektóre spośród najjaśniejszych gwiazd widocznych z Ziemi, w tym Syriusz i Wega[2].
Charakterystyka fizyczna
Na różnych etapach rozwoju gwiazdy mogą znaleźć się w obszarze temperatur odpowiadającym temu typowi: są to zarówno gwiazdy ciągu głównego, jak i olbrzymy z gałęzi horyzontalnej. Wiele młodych, masywnych gwiazd przed osiągnięciem równowagi odpowiadającej ciągowi głównemu wieku zero, zaliczanych do osobnego typu Herbig Ae/Be, może być zaklasyfikowane do typu A[1]. Jasna gwiazda nieba północnego, Deneb, jest nadolbrzymem typu widmowego A. Nadolbrzymy tego typu należą do rzadkości[2], gdyż taki etap życia gwiazdy trwa relatywnie krótko[1]. Białe karły o podobnym widmie zalicza się współcześnie do klasy DA.
Brak silnego pola magnetycznego uwidaczniający się w widmie części gwiazd typu A[2] wiąże się zapewne z charakterem transportu energii w ich wnętrzach. Strefa promienista w otoczce ma większe rozmiary dla większej masy gwiazdy; dla części gwiazd typu A w większości objętości może dominować transport energii przez promieniowanie, ze znikomą rolą konwekcji – a to ruch plazmy generuje pole magnetyczne gwiazd[1][3].
Gwiazdy typu A mogą posiadać układy planetarne. Znanymi przykładami są Fomalhaut i beta Pictoris. Gwiazdy te posiadają wprawdzie szerokie ekosfery, ale nie są uważane za sprzyjające rozwojowi życia na planetach, gdyż żyją zbyt krótko, aby złożone organizmy mogły się rozwinąć[4].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b c d e 5. The A-type Stars. W: Richard O. Gray, Christopher J. Corbally: Stellar Spectral Classification. Princeton University Press, 2009, s. 160-216. ISBN 0-691-12511-2.
- ↑ a b c d e Krzysztof Rochowicz: Typ widmowy A. [w:] „Urania – PA” nr 1/2003 [on-line]. 2003. [dostęp 2014-11-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-13)].
- ↑ What is a Star?. NASA, grudzień 2010. [dostęp 2014-11-06].
- ↑ James F. Kasting, Daniel P. Whitmire, Ray T. Reynolds. Habitable Zones around Main Sequence Stars. „Icarus”. 101 (1), s. 108-128, 1993. DOI: 10.1006/icar.1993.1010. Bibcode: 1993Icar..101..108K.
Media użyte na tej stronie
This picture is an artist's impression showing how the binary star system of Sirius A and its diminutive blue companion, Sirius B, might appear to an interstellar visitor. The large, bluish-white star Sirius A dominates the scene, while Sirius B is the small but very hot and blue white-dwarf star on the right. The two stars revolve around each other every 50 years. White dwarfs are the leftover remnants of stars similar to our Sun. The Sirius system, only 8.6 light-years from Earth, is the fifth closest stellar system known. Sirius B is faint because of its tiny size. Its diameter is only 7,500 miles (about 12 thousand kilometres), slightly smaller than the size of our Earth. The Sirius system is so close to Earth that most of the familiar constellations would have nearly the same appearance as in our own sky. In this rendition, we see in the background the three bright stars that make up the Summer Triangle: Altair, Deneb, and Vega. Altair is the white dot above Sirius A; Deneb is the dot to the upper right; and Vega lies below Sirius B. But there is one unfamiliar addition to the constellations: our own Sun is the second-magnitude star, shown as a small dot just below and to the right of Sirius A.
Autor: Gypaete z francuskiej Wikipedii, Licencja: CC BY-SA 3.0
Spectrum of a A2i-class star, resynthetised with Visual Spec. Wavelengths are given in Angstroms