Gwido Langer

Gwido Karol Langer

podpułkownik dyplomowany piechoty
Data i miejsce urodzenia	2 września 1894 Żylina, Królestwo Węgier, Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci	30 marca 1948 Kinross, Wielka Brytania
Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Jednostki	1 Dywizja Piechoty Legionów Biuro Szyfrów
Stanowiska	szef sztabu dywizji kierownik Biura Szyfrów
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa II wojna światowa
Odznaczenia

Gwido Karol Langer (ur. 2 września 1894 w Żylinie, zm. 30 marca 1948 w Kinross) − podpułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego^[1], kierownik Biura Szyfrów, gdzie pod jego dowództwem w roku 1932 grupa polskich kryptologów złamała system niemieckiej maszyny szyfrowej Enigma. W lipcu 1939 roku przekazał te informacje aliantom.

Życiorys

Urodził się w Żylinie w komitacie Trencsen Królestwa Węgier, młodość spędził w Cieszynie, z którego wywodziła się jego rodzina. Ukończył szkołę realną w Cieszynie^[2]. W okresie od 17 września 1911 roku do 31 sierpnia 1914 roku był słuchaczem Terezjańskiej Akademii Wojskowej w Wiener Neustadt. W czasie I wojny światowej był oficerem 16 pułku piechoty Landwehry. W okresie od 4 czerwca 1916 roku do 2 grudnia 1918 roku przebywał w rosyjskiej niewoli. Następnie w 5 Dywizji Syberyjskiej. Kilkukrotnie ranny, dwukrotnie trafił do niewoli, z której udało mu się zbiec^[3].

Po ucieczce z sowieckiego obozu jenieckiego wrócił do służby w Wojsku Polskim. 24 stycznia 1922 roku został mianowany II oficerem sztabu w dowództwie 1 Dywizji Górskiej w Białej. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 388. lokatą w korpusie oficerów piechoty. 23 października 1923 roku został przydzielony do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, w charakterze słuchacza V Kursu Normalnego. 1 grudnia 1924 roku awansował na majora ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 roku i 133. lokatą w korpusie oficerów piechoty. Z dniem 1 października 1925 roku, po ukończeniu kursu i uzyskaniu dyplomu naukowego oficera Sztabu Generalnego, przydzielony został do Oddziału I Sztabu Generalnego, na stanowisko kierownika Referatu Mobilizacji Materiałowej. 13 listopada 1927 roku został szefem sztabu 1 Dywizji Piechoty Legionów w Wilnie^[4]. Zastąpił na tym stanowisku mjr. SG Adama Świtalskiego. 5 stycznia 1930 roku został przeniesiony do Oddziału II Sztabu Głównego, w którym objął stanowisko kierownika Referatu Radiowywiadu. Na podpułkownika awansował ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1931 roku w korpusie oficerów piechoty. W tym samym roku został kierownikiem Biura Szyfrów. Pełniąc służbę sztabową pozostawał oficerem nadetatowym 4 pułku strzelców podhalańskich w Cieszynie.

W 1932 roku pod jego kierownictwem kryptolodzy Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski złamali szyfry niemieckiej Enigmy. W lipcu 1939 roku przekazał dane na temat kodów Enigmy aliantom, dzięki czemu uzyskali narzędzie, które w istotny sposób przyczyniło się do ich zwycięstwa II wojnie światowej^[3].

Po kampanii wrześniowej 1939 roku kierował ekipą kryptologów we Francji, a po kapitulacji państwa francuskiego podjął współpracę z wywiadem brytyjskim w „wolnej strefie”. Po zajęciu Francji Vichy przez Niemców podjął w marcu 1943 roku próbę przejścia do Hiszpanii, ale został aresztowany w pobliżu Perpignan, razem z zastępcą mjr. Maksymilianem Ciężkim^[5]. Aresztowanie było wynikiem zdrady przewodnika, który miał przeprowadzić Polaków przez Pireneje^[1]. Do końca wojny więziony w Niemczech, w więzieniu zaprzeczył złamaniu szyfrów Enigmy^[5], dowodząc, że jest to niemożliwe od czasu wprowadzenia zmian w jej mechanizmie w 1938 roku, co zapobiegło zmienieniu przez Niemców systemu szyfrującego^[6].

Po zakończeniu wojny wyjechał do Londynu, gdzie rozpoczął pracę dla polskiego radiowywiadu w Kinross^[5]. W 1947 roku przeniesiony do rezerwy. Zmarł 30 marca 1948 roku w nędzy w hotelu w Kinross i został pochowany w nieoznakowanym grobie na cmentarzu Wellshill w Perth^[5]. 1 grudnia 2010 roku jego prochy ekshumowano i pochowano 10 grudnia na Cmentarzu Komunalnym w rodzinnym Cieszynie^[7].

W 2015 roku Bogusław Wołoszański nakręcił 4-odcinkowy cykl "Sensacje XX wieku- Enigma". Postać Gwido Langera zagrał w nim aktor Ireneusz Czop.^[8]

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie, 29 listopada 2010)^[9]
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1933)^[10]
• Krzyż Walecznych (dwukrotnie)
• Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)^[11]
• Medal Niepodległości (2 sierpnia 1931)^[12]
• Medal Zwycięstwa („Médaille Interalliée”)

Upamiętnienie

W roku 2012 jedna z ulic w Cieszynie została nazwana jego imieniem^[13].

Przypisy

Bibliografia

• Władysław Kozaczuk, Enigma: How the German Machine Cipher Was Broken, and How It Was Read by the Allies in World War Two, edited and translated by Christopher Kasparek, Frederick, MD, University Publications of America, 1984, ISBN 0-89093-547-5.
• HughH. Sebag-Montefiore HughH., Enigma: the Battle for the Code, London: Weidenfeld & Nicolson, 2000, ISBN 0-297-84251-X, OCLC 802142733 .
• Roczniki Oficerskie 1923, 1924, 1928 i 1932.
• MarekM. Grajek MarekM., Pułkownik Gwido Karol Langer 1894−1948, Warszawa: Urząd Do Spraw Kombatantów I Osób Represjonowanych, 2010, ISBN 978-83-930458-2-2, OCLC 750810840 .
• Mariusz Kubik. Pogrzeb Gwidona Langera – hołd dla polskiej kryptologii. „Kombatant. Biuletyn Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych”. 1 (241), 2011. Warszawa: Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. ISSN 0867-8952.