Gwido Langer

Gwido Karol Langer
Ilustracja
podpułkownik dyplomowany piechoty podpułkownik dyplomowany piechoty
Data i miejsce urodzenia

2 września 1894
Żylina, Królestwo Węgier, Austro-Węgry

Data i miejsce śmierci

30 marca 1948
Kinross, Wielka Brytania

Przebieg służby
Siły zbrojne

Wappen Kaisertum Österreich 1815 (Klein).png Armia Austro-Węgier
Orzełek II RP.svg Wojsko Polskie

Jednostki

1 Dywizja Piechoty Legionów
Biuro Szyfrów

Stanowiska

szef sztabu dywizji
kierownik Biura Szyfrów

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
II wojna światowa

Odznaczenia
Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920-1941, dwukrotnie) Złoty Krzyż Zasługi Medal Niepodległości Medal Zwycięstwa (międzyaliancki)

Gwido Karol Langer (ur. 2 września 1894 w Żylinie, zm. 30 marca 1948 w Kinross) − podpułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego[1], kierownik Biura Szyfrów, gdzie pod jego dowództwem w roku 1932 grupa polskich kryptologów złamała system niemieckiej maszyny szyfrowej Enigma. W lipcu 1939 roku przekazał te informacje aliantom.

Życiorys

Urodził się w Żylinie w komitacie Trencsen Królestwa Węgier, młodość spędził w Cieszynie, z którego wywodziła się jego rodzina. Ukończył szkołę realną w Cieszynie[2]. W okresie od 17 września 1911 roku do 31 sierpnia 1914 roku był słuchaczem Terezjańskiej Akademii Wojskowej w Wiener Neustadt. W czasie I wojny światowej był oficerem 16 pułku piechoty Landwehry. W okresie od 4 czerwca 1916 roku do 2 grudnia 1918 roku przebywał w rosyjskiej niewoli. Następnie w 5 Dywizji Syberyjskiej. Kilkukrotnie ranny, dwukrotnie trafił do niewoli, z której udało mu się zbiec[3].

Po ucieczce z sowieckiego obozu jenieckiego wrócił do służby w Wojsku Polskim. 24 stycznia 1922 roku został mianowany II oficerem sztabu w dowództwie 1 Dywizji Górskiej w Białej. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 388. lokatą w korpusie oficerów piechoty. 23 października 1923 roku został przydzielony do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, w charakterze słuchacza V Kursu Normalnego. 1 grudnia 1924 roku awansował na majora ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 roku i 133. lokatą w korpusie oficerów piechoty. Z dniem 1 października 1925 roku, po ukończeniu kursu i uzyskaniu dyplomu naukowego oficera Sztabu Generalnego, przydzielony został do Oddziału I Sztabu Generalnego, na stanowisko kierownika Referatu Mobilizacji Materiałowej. 13 listopada 1927 roku został szefem sztabu 1 Dywizji Piechoty Legionów w Wilnie[4]. Zastąpił na tym stanowisku mjr. SG Adama Świtalskiego. 5 stycznia 1930 roku został przeniesiony do Oddziału II Sztabu Głównego, w którym objął stanowisko kierownika Referatu Radiowywiadu. Na podpułkownika awansował ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1931 roku w korpusie oficerów piechoty. W tym samym roku został kierownikiem Biura Szyfrów. Pełniąc służbę sztabową pozostawał oficerem nadetatowym 4 pułku strzelców podhalańskich w Cieszynie.

W 1932 roku pod jego kierownictwem kryptolodzy Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski złamali szyfry niemieckiej Enigmy. W lipcu 1939 roku przekazał dane na temat kodów Enigmy aliantom, dzięki czemu uzyskali narzędzie, które w istotny sposób przyczyniło się do ich zwycięstwa II wojnie światowej[3].

Po kampanii wrześniowej 1939 roku kierował ekipą kryptologów we Francji, a po kapitulacji państwa francuskiego podjął współpracę z wywiadem brytyjskim w „wolnej strefie”. Po zajęciu Francji Vichy przez Niemców podjął w marcu 1943 roku próbę przejścia do Hiszpanii, ale został aresztowany w pobliżu Perpignan, razem z zastępcą mjr. Maksymilianem Ciężkim[5]. Aresztowanie było wynikiem zdrady przewodnika, który miał przeprowadzić Polaków przez Pireneje[1]. Do końca wojny więziony w Niemczech, w więzieniu zaprzeczył złamaniu szyfrów Enigmy[5], dowodząc, że jest to niemożliwe od czasu wprowadzenia zmian w jej mechanizmie w 1938 roku, co zapobiegło zmienieniu przez Niemców systemu szyfrującego[6].

Po zakończeniu wojny wyjechał do Londynu, gdzie rozpoczął pracę dla polskiego radiowywiadu w Kinross[5]. W 1947 roku przeniesiony do rezerwy. Zmarł 30 marca 1948 roku w nędzy w hotelu w Kinross i został pochowany w nieoznakowanym grobie na cmentarzu Wellshill w Perth[5]. 1 grudnia 2010 roku jego prochy ekshumowano i pochowano 10 grudnia na Cmentarzu Komunalnym w rodzinnym Cieszynie[7].

W 2015 roku Bogusław Wołoszański nakręcił 4-odcinkowy cykl "Sensacje XX wieku- Enigma". Postać Gwido Langera zagrał w nim aktor Ireneusz Czop.[8]

Ordery i odznaczenia

Upamiętnienie

W roku 2012 jedna z ulic w Cieszynie została nazwana jego imieniem[13].

Przypisy

  1. a b Gwido Langer będzie pochowany w Polsce. Gazeta Wyborcza, 2010-11-01 20:09. [dostęp 2010-12-11].
  2. Józef Golec, Stefania Bojda, Słownik biograficzny ziemi cieszyńskiej, Suplement [tom IV], Cieszyn 2014, s. 163.
  3. a b Płk Gwido Langer spoczął na cmentarzu w Cieszynie. Gazeta Wyborcza, 2010-12-10 15:16. [dostęp 2010-12-11].
  4. Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 25 z 31.10.1927 r.
  5. a b c d „Times”: polski wkład w zwycięstwo w II wojnie światowej jest „haniebnie pomniejszany”. Onet.pl, 10 grudnia 2010, 16:11. [dostęp 2010-12-11].
  6. Jacek Tebinka: Podwójna tajemnica Enigmy. Polityka Spółdzielnia Pracy, 19 lipca 2010. [dostęp 2010-12-11].
  7. Kubik 2011 ↓, s. 25-27.
  8. Sensacje XX Wieku - Enigma część IV #Historia. [dostęp 2022-11-10].
  9. M.P. z 2011 r. nr 26, poz. 284 „za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej, za udział w rozwiązaniu szyfru «Enigma»”.
  10. M.P. z 1933 r. nr 259, poz. 277 „za zasługi na polu bezpieczeństwa wojska”.
  11. M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 634 „w uznaniu zasług, położonych w poszczególnych działach pracy dla wojska”.
  12. M.P. z 1931 r. nr 178, poz. 260 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  13. Maciej Dembiniok: Indeks zmian nazw ulic i placów miasta Cieszyna od końca XIX wieku do dziś. Stajnia Augiasza. [dostęp 2017-07-07].

Bibliografia

  • Władysław Kozaczuk, Enigma: How the German Machine Cipher Was Broken, and How It Was Read by the Allies in World War Two, edited and translated by Christopher Kasparek, Frederick, MD, University Publications of America, 1984, ISBN 0-89093-547-5.
  • Hugh Sebag-Montefiore, Enigma: the Battle for the Code, London: Weidenfeld & Nicolson, 2000, ISBN 0-297-84251-X, OCLC 802142733.
  • Roczniki Oficerskie 1923, 1924, 1928 i 1932.
  • Marek Grajek, Pułkownik Gwido Karol Langer 1894−1948, Warszawa: Urząd Do Spraw Kombatantów I Osób Represjonowanych, 2010, ISBN 978-83-930458-2-2, OCLC 750810840.
  • Mariusz Kubik. Pogrzeb Gwidona Langera – hołd dla polskiej kryptologii. „Kombatant. Biuletyn Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych”. 1 (241), 2011. Warszawa: Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. ISSN 0867-8952. 

Media użyte na tej stronie

PL Epolet pplk.svg
Naramiennik podpułkownika Wojska Polskiego (1919-39).
Wappen Kaisertum Österreich 1815 (Klein).png
Lesser coat of arms of the Austrian Empire form the Congress of Vienna in 1815 until the Austro-Hungarian Compromise of 1867. It then represented the Cisleithanian territories of Austria-Hungary in the Reichsrat until 1915.

It shows the arms of Habsburg-Lorraine encircled by the chain of the Order of Golden Fleece, surmounted on the crowned Austrian imperial double-headed eagle clutching in its claws the Imperial orb, sceptre and sword, with the Imperial Crown of Rudolf above.

After 1915 the inescutcheon only displayed the red-white-red arms of Austria.
Orzełek II RP.svg
Autor: Poznaniak, Licencja: CC BY-SA 2.5
Orzełek Wojsk Lądowych II RP
Gwido Langer.jpg
Gwido Langer (1894-1948) – Lt col of the Polish Army, chief of the Polish General Staff's Cipher Bureau, which from December 1932 decrypted Germany's military Enigma-machine ciphers.
POL Krzyż Walecznych (1920) 2r BAR.svg
Baretka: Krzyż Walecznych (1920) nadany dwukrotnie.