Gyda duńska

Gyda, Gytha (duń. Gyda Svendsdatter) – królewna duńska, córka króla Danii, Anglii i Norwegii – Swena Widłobrodego^[1].

Pochodziła z dynastii Skjoldungów, wywodzącej się od Gorma Starego i Tyry Danebod. Najprawdopodobniej była przyrodnią siostrą króla Anglii – Knuta Wielkiego – oraz żoną odsuniętego od władzy jarla regionu Lade – Eryka Håkonssona, który dowodził wojskami szwedzkimi w bitwie pod Svold (znanej też jako bitwa w Øresundzie).

W najnowszej historiografii historyczność Gydy jest podawana w wątpliwość^[2].

Życiorys

Pochodzenie

Gyda była najprawdopodobniej córką króla Danii Swena Widłobrodego i wnuczką Haralda Sinozębego. Tożsamość jej matki nie jest pewna. Z imienia znana jest tylko jedna żona Swena Widłobrodego – Sygryda Storråda. Jednak nie była ona matką Gydy, gdyż Swen poślubił ją dopiero około 996^[3], podczas gdy już około 997 Gyda wyszła za mąż. Przypuszcza się, że matką Gydy była pierwsza, nieznana z imienia żona Swena bądź też jego nałożnica. Według jednej z hipotez matką mogła być niejaka Gunhilda, prawdopodobnie obodryckiego pochodzenia^[4].

Gyda była zapewne przyrodnią siostrą króla Anglii Kanuta Wielkiego, króla Danii Haralda, Estrydy i Świętosławy^[5].

Małżeństwo z jarlem Erykiem

Fakt zawarcia małżeństwa Gydy i jarla Eryka odnotował pod rokiem 996 Snorri Sturluson w pochodzącej z XIII wieku Sadze o królu Olafie Tryggvasonie^[6]. Rok ślubu podany przez Sturlusona budzi wątpliwości w historiografii. Przyjmuje się, że doszło do niego między 995 a 1000^[7], najprawdopodobniej około 997^[8]. Eryk z Lade był nieślubnym synem króla Norwegii Haakona Sigurdssona z nieznanej bliżej nałożnicy^[9]. W 995 po śmierci swego ojca został odsunięty od władzy przez Olafa Tryggvasona i wraz z bratem Swenem udał się do Szwecji, a rok później do Danii. Tam zawarł związek małżeński z Gydą i stał się sojusznikiem króla Danii Swena Widłobrodego w walce z Olafem Tryggvasonem^[10]. Eryk miał również poparcie króla Szwecji Olafa Skötkonunga, który był szwagrem jego brata Swena. W 1000 roku z pomocą Swena i Olafa, w imieniu którego dowodził wojskami szwedzkimi, pokonał Trygvgasona w bitwie w Øresundzie^[11]. Zmarł najprawdopodobniej około 1023 roku^[12].

Dalsze losy żony Eryka, Gydy, jak również data jej śmierci, nie są znane.

Potomkowie

Według Snorriego Sturlusona rok po ślubie Gydy i Eryka urodził się ich syn Haakon. Zgodnie z jego relacją Haakon miał przyjść na świat w 997, jednak historycy przesuwają datę jego narodzin na czas około 998^[8]. Był on jedynym dzieckiem z tego małżeństwa. Około 1016 opuścił Norwegię po tym, jak został pojmany przez króla Olafa II. Udał się do Anglii, gdzie znalazł schronienie u króla Kanuta Wielkiego. W 1029 poślubił siostrzenicę Kanuta – Gunhildę, będącą córką księcia słowiańskiego, Wrytgeorna, i prawdopodobnie Świętosławy^[13]. W 1029 lub 1030, utonął wracając z Anglii do Norwegii^[14]. Miał córkę Botyldę, żonę jarla duńskiego Ulfa, na której wygasł ród z Lade^[9].

Kwestia historyczności

W najnowszej historiografii pojawiły się wątpliwości co do historyczności królewny Gydy. Przypuszcza się, iż jej postać mogła zostać stworzona przez autorów sag w celu uzasadnienia sojuszu Swena Widłobrodego z synami jarla Haakona Sigurdssona^[2].

Drzewo genealogiczne rodziny Gydy^[15]

Przypisy

Bibliografia

Źródła pierwotne

• Sturluson S., King Olaf Trygvason's Saga: Part III, Online Medieval and Classical Library.

Źródła wtórne

• Ashdown M., English and Norse documents: relating to the reign of Ethelred the Unready, 1930, s. 224.
• OswaldO. Balzer OswaldO., Genealogia Piastów, JanJ. Tęgowski, Kraków: Avalon, 2005, s. 89–102, ISBN 83-918497-0-8, OCLC 836274542 .
• Cawley Ch., Ród jarlów z Lade, [w:] Medieval Lands [dostęp 2013-07-05].
• Cawley Ch., Skjoldungowie, [w:] Medieval Lands [dostęp 2013-07-05].
• KazimierzK. Jasiński KazimierzK., Rodowód pierwszych Piastów, TomaszT. Jurek, Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2004, s. 99, ISBN 83-7063-409-5, OCLC 749281671 .
• Morawiec J., Kilka uwag dotyczących okoliczności i przebiegu bitwy w Øresundzie w 1000 roku [w:] I. Panic, J. Sperka (red.) Średniowiecze polskie i powszechne. Tom 3, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2004, ​ISBN 83-226-1377-6​, s. 17–31.
• Morawiec J., Knut Wielki. Król Anglii, Danii i Norwegii (ok. 995–1035), Wydawnictwo Avalon, Kraków 2013, ​ISBN 978-83-7730-070-1​.
• Prinke R. T., Świętosława, Sygryda, Gunhilda. Tożsamość córki Mieszka I i jej skandynawskie związki, [w:] Roczniki Historyczne, t. LXX (2004), Poznań–Warszawa 2004, ​ISBN 83-7063-429-X​, s. 102.
• Wood I. N., Loud G. A., Taylor J., Church and chronicle in the Middle Ages: essays presented to John Taylor, 1991, s. 36.