H-19 (1963)

H-19

Holownik H-19 (z prawej)
Klasa	holownik
Projekt	B65
Oznaczenie NATO	Motyl
Historia
Stocznia	Stocznia Północna im. Bohaterów Westerplatte, Gdańsk
Położenie stępki	1 lutego 1963
Wodowanie	2 października 1963
Marynarka Wojenna (PRL)
Wejście do służby	3 stycznia 1964
Wycofanie ze służby	15 czerwca 1993
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	standardowa: 390 ton pełna: 440 t
Długość	31,85 m
Szerokość	8,7 m
Zanurzenie	3,52 m
Materiał kadłuba	stal
Napęd
silnik wysokoprężny o mocy 1100 kW 1 śruba
Prędkość	13 węzłów
Zasięg	1500 Mm przy prędkości 12 węzłów
Sensory
radar
Załoga	22

H-19 – polski holownik z okresu zimnej wojny, jedna z trzech zbudowanych jednostek projektu B65. Okręt został zwodowany 2 października 1963 roku w Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte w Gdańsku i wszedł w skład Marynarki Wojennej 3 stycznia 1964 roku. Jednostka została skreślona z listy floty po blisko 30-letnim czasie użytkowania w dniu 15 czerwca 1993 roku.

Projekt i budowa

Powstanie holowników projektu B65^[a] związane było z zapotrzebowaniem Marynarki Wojennej na silne jednostki holowniczo-ratownicze, mogące działać w warunkach zalodzenia^[2]. Prace nad nowym typem holownika rozpoczęły się w gdańskim Centralnym Biurze Konstrukcji Okrętowych nr 1 (CKBO-1) na początku lat 60. XX wieku^[2][b]. Z założenia jednostki przeznaczone były do holowania okrętów MW, udziału w akcjach ratowniczo-gaśniczych oraz wykonywania przejść na skutych lodem akwenach^[3].

H-19 został zamówiony i zbudowany w Stoczni Północnej w Gdańsku (numer budowy B65/2)^[2][4]. Stępkę okrętu położono 1 lutego 1963 roku, a zwodowany został 2 października 1963 roku^[2][4].

Dane taktyczno-techniczne

Okręt był holownikiem o długości całkowitej 31,85 metra (28,64 metra między pionami), szerokości maksymalnej 8,7 metra i zanurzeniu średnim 3,52 metra^[2][4]. Wysokość boczna wynosiła 4,37 metra^[2]. Wyporność standardowa wynosiła 390 ton, zaś pełna 440 ton^[2][4]. Siłownię jednostki stanowił silnik wysokoprężny Zgoda-Sulzer 5TD48 o mocy 1100 kW (1500 KM), napędzający poprzez linię wałów pojedynczą śrubę napędową^[5][4]. Prędkość maksymalna okrętu wynosiła 13 węzłów, zaś zasięg wynosił 1500 Mm przy prędkości 12 węzłów^[2][4]. Holownik zabierał na pokład 42,5 tony paliwa, 9,8 tony oleju oraz 7,68 tony wody słodkiej^[2]. Uciąg na palu miał wartość 15 Ton^[2][4].

Wykonany ze stali kadłub jednostki został na dziobie odpowiednio wyprofilowany i wzmocniony w celu kruszenia lodu o grubości do 50 centymetrów^[4]. Podzielony był na następujące przedziały: skrajnik dziobowy, trzy sześcioosobowe pomieszczenia mieszkalne, siłownia, dwuosobowe pomieszczenie mieszkalne, jednoosobowe pomieszczenie mieszkalne, ładownia, magazyn oraz skrajnik rufowy z maszyną sterową^[3]. W najniższym poziomie kadłuba mieściły się zbiorniki paliwa i balastu^[3]. W umieszczonej na pokładzie nadbudówce znajdowały się: pomieszczenie dowódcy okrętu, kuchnia i jadalnia, blok sanitarny, pomieszczenie pomocniczego kotła parowego, magazyn oraz szyb maszynowy (na dolnej kondygnacji)^[3]. Na pokładzie nawigacyjnym nadbudówki znajdowało się główne stanowisko dowodzenia, kabina nawigacyjna, kabina radiowa oraz szyb maszynowy przechodzący w komin^[3]. Na szczycie (pokładzie namiarowym) znajdował się maszt oraz działko wodno-pianowe^[3]. Za tylną ścianą nadbudówki na pokładzie głównym umieszczony był specjalny hak holowniczy, a za kominem znajdowała się łódź okrętowa z żurawikiem^[3]. Jednostka wyposażona była w radar nawigacyjny SRN^[2][4].

Załoga holownika składała się z 22 osób^[2][4].

Służba

H-19 został przekazany Marynarki Wojennej 28 grudnia 1963 roku, a podniesienie bandery odbyło się 3 stycznia 1964 roku^[2][4][c]. Holownik został wcielony do 41. Dywizjonu Okrętów Ratowniczych w Gdyni^[2][4]. W czerwcu 1975 roku okręt uczestniczył w ćwiczeniach o kryptonimie Posejdon-75^[6]. 17 stycznia 1979 roku H-19 wraz z bliźniaczym H-12 brał udział w akcji uwalniania uwięzionych w zatorze lodowym polskich statków „Stanisław Wyspiański” i „Władysław Broniewski”^[7]. W dniach 4–26 maja 1983 roku okręt wziął udział w wielkich ćwiczeniach sił Marynarki Wojennej o kryptonimie Reda-83^[8]. Po rozformowaniu w 1991 roku 41. Dywizjonu Okrętów Ratowniczych holownik przeniesiono do 45. Dywizjonu Pomocniczych Jednostek Pływających, także w Gdyni^[3]. H-19 został wycofany ze służby 15 czerwca 1993 roku, po blisko 30-letnim okresie intensywnej eksploatacji^[4][5]. Okręt we wrześniu 1993 roku został wystawiony w przetargu na sprzedaż za kwotę 2 169 000 złotych^[3].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Jarosław Ciślak: Polska Marynarka Wojenna 1995: okręty, samoloty i śmigłowce, uzbrojenie, organizacja. Wyd. I. Warszawa: Lampart & Bellona, 1995, seria: Ilustrowana Encyklopedia Techniki Wojskowej, 6. ISBN 83-86776-08-0.
• Witold Koszela: Okręty Floty Polskiej. T. II. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-68-9.
• Robert Rochowicz. Ostatnia parada MW PRL. „Morze, Statki i Okręty”. Nr 5-6 (204), 2021. Magnum-X. ISSN 1426-529X. 
• Robert Rochowicz. Reda-83 – kiedyś to były ćwiczenia. „Morze, Statki i Okręty”. Nr 7-8 (1999), 2020. Magnum-X. ISSN 1426-529X. 
• Mieczysław Serafin: Polska Marynarka Wojenna 1945-2007. Kronika wydarzeń. Gdynia: Zespół Redakcyjno-Wydawniczy Marynarki Wojennej, 2008. ISBN 978-83-88698-03-3.
• Richard Sharpe (red.): Jane’s Fighting Ships 1990-91. London: Jane’s Defence Data, 1990. ISBN 0-7106-0904-3. (ang.)